Leathanach XXX
Buntéacs
a mhic ó, ná déan troid agus ná loic í más éigean duit.”
Téacs caighdeánach
a mhic ó, ná déan troid agus ná loic í más éigean duit
Béarla
son, don’t fight and don’t shirk it if possible
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach XXX
Buntéacs
chomh gorm le smál
Téacs caighdeánach
chomh gorm le smál
Béarla
bright blue
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Éadaí
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 5
Buntéacs
ar fud thrí bpobal
Téacs caighdeánach
ar fud trí phobal
Béarla
throughout The Rosses, Gweedore, and Cloghaneely,
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
bó na bpáistí
Téacs caighdeánach
bó na bpáistí
Béarla
the cow which was used to sustain the family
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
tarróna sé aghaidh na ndaoine ort
Téacs caighdeánach
tarraingeoidh sé aghaidh na ndaoine ort
Béarla
it will attract customers
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 6
Buntéacs
do’n mhac a bhí teach a’ Droichid daithte
Téacs caighdeánach
don mhac a bhí teach an Droichid daite
Béarla
the Bridge house was set aside to go to the son
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
bhí súil ag an athair go gcoinneóchadh sé bláth ar an áit nuair thiocfadh ann dó
Téacs caighdeánach
bhí súil ag an athair go gcoinneodh sé bláth ar an teach nuair a thiocfadh ann dó
Béarla
the father had hoped he (the son) would keep the house in good order when he grew up
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
ró-thíoghbhasach
Téacs caighdeánach
ró-thíosach
Béarla
overly given to, too fond of, housekeeping, thriftiness
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 6
Buntéacs
i n-a pheata ag an mháthair
Téacs caighdeánach
ina pheata ag an mháthair
Béarla
the mother’s pet
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 7
Buntéacs
bhí sise istuigh againn
Téacs caighdeánach
bhí sise istigh againn
Béarla
she lived with us
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 8
Buntéacs
nach a ghoid sin ná a fhuadach a rinne sé
Téacs caighdeánach
nach a ghoid sin ná a fhuadach a rinne sé
Béarla
… that it runs in the family, it's in his blood, the apple never falls from the tree in his case
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal, Sofhriotal, Nath
Leathanach 9
Buntéacs
mar adubhairt fear na h-eagna bláth gach géag dá dtig a’ cur leis a’ fhréimh ó dtáinig
Téacs caighdeánach
mar a dúirt fear na heagna bláth gach géag dá dtig ag cur leis an fhréamh óna dtáinig
Béarla
as the wise man said, like father like son
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 9
Buntéacs
níor tugadh dh’ainm i Ros na Searrach air le linn a laghad ná a mhéid’ acht Murchadh Dubh
Téacs caighdeánach
níor tugadh d’ainm i Ros Searrach air le linn a laghad ná a mhéide ach Murchadh Dubh
Béarla
he was known all his days in Ros Searrach as Murchadh Dubh
Téamaí
Aimsir agus am, Cúinsí pearsanta, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
is cosamhail gur fíor go sgiordann éan as gach ealt
Téacs caighdeánach
is cosúil gur fíor go sciurdann éan as gach ealta
Béarla
it appears there’s always an exception to the rule, always an odd-man out
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal, Nath
Leathanach 11
Buntéacs
ar thaobh na dtaobhann
Téacs caighdeánach
ar thaobh na dtaobhanna
Béarla
on both sides (of the family)
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
tá dóigh bheag anásta ar na créatúir
Téacs caighdeánach
tá dóigh bheag anásta ar na créatúir
Béarla
(the infants) are in needy circumstances
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 12
Buntéacs
a’ méid is ceist orainn
Téacs caighdeánach
an méid is ceist orainn
Béarla
all whom we are concerned about
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
na páistí … a chur i dtréas ar an Athair Shíorruidhe
Téacs caighdeánach
na páistí… a chur i dtréas ar an Athair Shíoraí
Béarla
to drive the children to rebel against God
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Oideachas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
dul i gcionn a’tsaoghail
Téacs caighdeánach
dul i gceann an tsaoil
Béarla
to start out in married life
Téamaí
Aimsir agus am, Cúinsí pearsanta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 14
Buntéacs
a’ tsúil ghradamach thug sí ar a‘ naoidheanán
Téacs caighdeánach
an tsúil ghradamach a thug sí ar an naíonán
Béarla
the tender, loving look she gave the child
Téamaí
Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 14
Buntéacs
beidh sí beo bocht i n-a díomhanas
Téacs caighdeánach
beidh sí beo bocht ina díomhaointeas
Béarla
she'll live in poverty if unmarried
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 14
Buntéacs
gan de spré aicí acht …
Téacs caighdeánach
gan de spré aicí ach …
Béarla
having only ... for a dowry, with nothing to her name
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 15
Buntéacs
gread leat a luighe
Téacs caighdeánach
gread leat a luí
Béarla
off to bed with you
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 15
Buntéacs
dáimh chinidh
Téacs caighdeánach
dáimh chine
Béarla
affection of kinship
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 18
Buntéacs
… nach mbeadh mo leanbh saoghalach
Téacs caighdeánach
… nach mbeadh mo leanbh saolach
Béarla
… that my child wouldn’t live long
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
chuir na cómharsanaigh gron ann
Téacs caighdeánach
chuir na cómharsana cron ann
Béarla
the neighbours noticed it (in a negative way)
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
bhí mórtas a chinidh ann
Téacs caighdeánach
bhí mórtas a chine ann
Béarla
he had the pride of his kinfolk
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
bean de na giorrsachaí
Téacs caighdeánach
bean de na girseacha
Béarla
one of the girls
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 20
Buntéacs
‘athair beag
Téacs caighdeánach
a athair beag
Béarla
father dear
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
‘ bhean chroidhe
Téacs caighdeánach
a bhean chroí
Béarla
my dear woman
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
gan ua gan iarmhar aici
Téacs caighdeánach
gan ua gan iarmhar aici
Béarla
she has no descendants, she has neither chick nor child
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 26
Buntéacs
de roghain ar dhaoinibh ba deise go mór i ngaol dúinn ná í
Téacs caighdeánach
de rogha ar dhaoine ba dheise go mór i ngaol dúinn ná í
Béarla
in preference to people much more closely related to us than she is
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
tchím nár shéan sé a ghaol leis a mhuinntir tháinig roimhe
Téacs caighdeánach
chím nár shéan sé a ghaol leis an mhuintir a tháinig roimhe
Béarla
I see he has followed the traits of his people before him
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
ní rabh gnaoi na ndaoine air mar Pheadar
Téacs caighdeánach
ní raibh gnaoi na ndaoine air mar Pheadar
Béarla
Peadar wasn’t well liked by the people
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 35
Buntéacs
ní rabh aon duine maoidhte uirthí
Téacs caighdeánach
ní raibh aon duine maíte uirthi ach ..
Béarla
she had no relatives other than …
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 38
Buntéacs
lupadán leinbh
Téacs caighdeánach
lapadán linbh
Béarla
a child barely able to toddle
Téamaí
Aois, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 38
Buntéacs
is dá mbéadh sé 'na mhac toicidhe
Téacs caighdeánach
is dá mbeadh sé ina mhac toicí
Béarla
as if he was the son of a wealthy man
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
shaothróchadh sé a chuid as allus a mhalacha mar a rinne a mhuinntir roimhe riamh anall
Téacs caighdeánach
shaothródh sé a chuid as allas a mhalaí mar a rinne a mhuintir roimhe riamh anall
Béarla
he would earn his living by the sweat of his brow as his people before had always done
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Leathanach 44
Buntéacs
...as siocair gur aon bhraon amháin uisce a ghlan an chéad smál díbh
Téacs caighdeánach
as siocair gur aon bhraon amháin uisce a ghlan an chéad smál díbh
Béarla
as you were baptised together
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 47
Buntéacs
bhí an chréachta sa dream
Téacs caighdeánach
bhí an chréachta sa dream
Béarla
tuberculosis ran in the family
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 48
Buntéacs
corr atá sé, agus chan a ghoid sin ná ‘fhuadach a rinne sé
Téacs caighdeánach
corr atá sé, agus chan á ghoid sin ná á fhuadach a rinne sé
Béarla
he’s odd and it runs in the family; it’s in his blood
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 49
Buntéacs
sgéal chluinfeas tír is cheilfeas muinntir
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír agus a cheilfeas muintir
Béarla
what everybody but one’s own talks about, ( family suppressing embarrassing or painful news in spite of it being common knowledge)
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal, Seanfhocal
Leathanach 49
Buntéacs
...nár shéan mé mo ghaol leis na Dálaigh
Téacs caighdeánach
nár shéan mé mo ghaol leis na Dálaigh
Béarla
that I had taken after the O’Donnells
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Sofhriotal
Leathanach 56
Buntéacs
a choinneochadh an scraith ós mo chionn
Téacs caighdeánach
a choinneodh an scraith os mo chionn
Béarla
would keep the roof over my head
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 57
Buntéacs
ár n-anás a reic ar fud na tíre
Téacs caighdeánach
ár n-anás a reic ar fud na tíre
Béarla
to broadcast our poverty throughout the country
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 58
Buntéacs
sa ráithe dheireannaigh
Téacs caighdeánach
sa ráithe dheireanach
Béarla
in the final period of pregnancy
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Cúinsí pearsanta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 58
Buntéacs
do fhear de na gasraí
Téacs caighdeánach
d’fhear do na gasúir
Béarla
for one of the boys
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 60
Buntéacs
. mo leanbh ba mheasa liom dár thóg mé riamh!
Téacs caighdeánach
mo leanbh ba mheasa liom dár thóg mé riamh!
Béarla
of all my children (she) was the one I thought the most of, had the greatest affection for
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 64/5
Buntéacs
Nárbh’ é an anairidhe é dar leo. Ag imtheacht gan rath i ndiaidh a’ méid a bhí caithte ag a mhuinntir leis a’ tabhairt foghluim coláiste dó!
Téacs caighdeánach
Nárbh é an anairí é dar leo. Ag imeacht gan rath i ndiaidh an méid a bhí caite ag a mhuintir leis ag tabhairt foghlaim coláiste dó!
Béarla
Wasn’t he the ungrateful one. Going to the dogs after what his folks spent giving him a college education
Téamaí
Oideachas, Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66?
Buntéacs
caithfidh mé a ghabháil anonn ar a thásc
Téacs caighdeánach
caithfidh mé a ghabháil anonn ar a thásc
Béarla
I have to go over and express my condolences (to the family of the person who died)
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 66
Buntéacs
goireadh Ó Dómhnaill dó
Téacs caighdeánach
gaireadh Ó Dónaill de
Béarla
he was proclaimed The O’Donnell (Chief of the Clan)
Téamaí
Stair, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
seasóchaidh sibh cliú an bhaile
Téacs caighdeánach
seasfaidh sibh clú an bhaile
Béarla
you will protect the town’s reputation
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 70
Buntéacs
gach díograis go deireadh
Téacs caighdeánach
gach díograis go deireadh
Béarla
blood is thicker than water
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal
Leathanach 71
Buntéacs
toicheastal
Téacs caighdeánach
tóstál
Béarla
an assembly, pageant
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair
Leathanach 71
Buntéacs
a duine clainne a d’oil sí agus a thóg sí
Téacs caighdeánach
a duine clainne a d’oil sí agus a thóg sí
Béarla
her child she reared and nurtured
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 71
Buntéacs
má ba taise le muinntir a mháthara
Téacs caighdeánach
má ba taise le muintir a mháthara
Béarla
the same was the case with his mother’s people
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 71
Buntéacs
sgiordann éan as gach ealt
Téacs caighdeánach
sciurdann éan as gach ealta
Béarla
there is always an odd man out; there are exceptions to every rule
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 73
Buntéacs
ag cealgadh an leinbh
Téacs caighdeánach
ag cealgadh an linbh
Béarla
lulling the child (soothing)
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 75
Buntéacs
an fear d’imthigh as maoideamh
Téacs caighdeánach
an fear a d’imigh as maíomh
Béarla
the man who disgraced his own kin
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 77
Buntéacs
choinneóchadh sé ánnlann a gcodach le teaghlach
Téacs caighdeánach
choinneodh sé anlann a gcoda le teaghlach
Béarla
it’d provide a family with food such as fish or meat to augment a basic diet of bread or potatoes
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 79
Buntéacs
agus de thairbhe bía de tá an rotham céanna aici atá ag mo pháistí féin.
Téacs caighdeánach
agus de thairbhe bia de, tá an rotham céanna aici atá ag mo pháistí féin.
Béarla
and as for food, she’s as well fed as my own children
Téamaí
Bia agus deoch, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 79
Buntéacs
i lúb cruinnighthe
Téacs caighdeánach
i lúb cruinnithe
Béarla
in the midst of a gathering
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 82
Buntéacs
hí crudh maith daithte aige díthe
Téacs caighdeánach
bhí crodh maith daite aige di
Béarla
he had a good dowry set aside for her
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
go rugadh faoi chinneamhaint é nach leigfeadh dó teacht i n-éifeacht le n-a sholus
Téacs caighdeánach
gur rugadh faoi chinniúint é nach ligfeadh dó teacht in éifeacht lena sholas
Béarla
he was destined never to succeed in life
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 83
Buntéacs
ar chrois a muinntire
Téacs caighdeánach
ar chros a muintire
Béarla
in defiance of her parents
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
Ar chéill na bpaisti. Nach deas an chiall í ? Agus nach goirid a bíos an seal beag glórmhar seo ag sleamhnadh ar shiubhal?
Téacs caighdeánach
Ar chiall na bpaisti. Nach deas an chiall í ? Agus nach gairid a bhíonn an seal beag glórmhar seo ag sleamhnú ar shiúl ?
Béarla
The sense (innocence) of a child. Isn’t it nice? And it doesn’t take long for this glorious little time to slip away?
Téamaí
Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 88
Buntéacs
go n-éagfadh an grádh nuair a d’fheoighfeadh bláth na h-óige
Téacs caighdeánach
go n-éagfadh an grá nuair a d’fheofadh bláth na hóige
Béarla
that love would die when the bloom of youth withers
Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Gaois - comhairle - eolas, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 89
Buntéacs
ag cruinniú toice as allus na cómharsan
Téacs caighdeánach
ag cruinniú toice as allas na comharsan
Béarla
getting wealthy on the sweat of the people
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 90
Buntéacs
a’ nathán a bhí againn féin is ag ár muinntir romhainn - teach bocht a’ teach nach gcluintear tormán na mbróg fá’n doras ann.
Téacs caighdeánach
an nathán a bhí againn féin is ag ár muintir romhainn - teach bocht an teach nach gcluintear tormán na mbróg fán doras ann.
Béarla
a house without the sound of shoes is a poor house (A house without a man is a poor house)
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Gaois - comhairle - eolas, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 95
Buntéacs
sgéal a chluinfeadh tír is cheilfeadh muintir
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeadh tír is a cheilfeadh muintir
Béarla
sth. which is common knowledge despite efforts to conceal it by or from relatives of those involved
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 101
Buntéacs
hí an droch-dheoir ann
Téacs caighdeánach
bhí an drochdheoir ann
Béarla
he was from a bad lot
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 106
Buntéacs
(bhí sé) a’ maoidheamh gaoil air
Téacs caighdeánach
(bhí sé) ag maíomh gaoil air
Béarla
(he was) claiming he was related to him
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 107
Buntéacs
d’imir sé an dáimh sin linn
Téacs caighdeánach
d’imir sé an dáimh sin linn
Béarla
he treated us as kinfolk, with fellow affection
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 113
Buntéacs
féacháil a rabh glórthaí a sinnsear le cluinstin in mo chuid cnúdáin
Téacs caighdeánach
féachaint an raibh glórtha a sinsear le cluinstin i mo chuid cnúdáin
Béarla
to see if my purring sounded anything like that of her ancestors
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 116
Buntéacs
a’ cur leis a’ fhréimh ó dtáinig
Téacs caighdeánach
ag cur leis an fhréamh óna dtáinig
Béarla
like father like son
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 118
Buntéacs
bhí Séamus ... ar thús teaghlaigh agus iad muirín mhór ann
Téacs caighdeánach
bhí Séamus ... ar thús teaghlaigh agus iad muirín mhór ann
Béarla
S. was the eldest and they were a large family
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
gan as béal achan duine acht a’ ghairt a thug a’ sagart daobhtha fá na páistí
Téacs caighdeánach
gan as béal gach aon duine ach an dairt a thug an sagart dóibh fá na páistí
Béarla
everyone talking about how the priest spoke sharply to them about the children
Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal, Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
thabhóchadh sé céimidheacht
Téacs caighdeánach
thabhódh sé céimíocht
Béarla
he would gain status (for himself and the family)
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
níor nidh leis an athair iad
Téacs caighdeánach
níor ní leis an athair iad
Béarla
the father didn’t care about them
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 127
Buntéacs
sgéal a chluinfeas tír is cheilfeas muintir
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír is a cheilfeas muintir
Béarla
sth. which is known to all and sundry in spite of efforts to conceal it by relatives
Leathanach 130
Buntéacs
nach mise a thóg an nighean chonráideach
Téacs caighdeánach
nach mise a thóg an iníon chonróideach
Béarla
didn’t I raise the difficult (to deal with) daughter
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 130
Buntéacs
go raibh d’athair dall ar do rún
Téacs caighdeánach
go raibh d’athair dall ar do rún
Béarla
that your father was uninformed of your intention
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 131
Buntéacs
ar ansmacht na nGall a tháinig sí féin agus a muinntir roimpí i dtír
Téacs caighdeánach
ar ansmacht na nGall a tháinig sí féin agus a muintir roimpi i dtír
Béarla
she and her people before her made their living on the back of English tyranny
Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Teaghlach – muintir – pobal, Aimsir agus am, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Cúinsí pearsanta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 131
Buntéacs
ní rabh sin i ndáil ná i ndúthchas aicí
Téacs caighdeánach
ní raibh sin i ndáil ná i ndúchas aici
Béarla
that was neither in her upbringing or nature
Téamaí
Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 136?
Buntéacs
nuair a bheadh a chúram a’ méadughadh agus a ndolaidh ag éirighe trom
Téacs caighdeánach
nuair a bheadh a chúram ag méadú agus a ndola ag éirí trom
Béarla
when his responsibility (family) was increasing and their expenses rising
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 136
Buntéacs
bhí an droch-dheor inntí
Téacs caighdeánach
bhí an drochdheoir inti
Béarla
she was from a bad lot
Leathanach 136
Buntéacs
an méid nár fhág an dúthchas aicí, chuir an oileamhaint inntí é
Téacs caighdeánach
an méid nár fhág an dúchas aici, chuir an oiliúint inti é
Béarla
what she didn’t inherit was nurtured
Téamaí
Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 140
Buntéacs
Dia go gcumhduighidh an méid is ceist orainn
Téacs caighdeánach
Dia go gcumhdaí an méid is ceist orainn
Béarla
God protect our loved ones
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 141
Buntéacs
ní thiocfadh le h-Eoghan gan smaoineamh ar a’ rothaim a bheadh aige da mba sa bhaile a bheadh sé
Téacs caighdeánach
ní thiocfadh le hEoghan gan smaoineamh ar an rotham a bheadh aige dá mba sa bhaile a bheadh sé
Béarla
all Eoghan could think about was the home cooking he would have if only he was there
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Bia agus deoch, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 145
Buntéacs
b’fhada go bhfuighthidhe an fhaill nuair a bhí bhur n-aithreachaí óg
Téacs caighdeánach
b’fhada go bhfaighfí an fhaill nuair a bhí bhur n-aithreacha óg
Béarla
such a thing would never have happened when your fathers were young
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 145
Buntéacs
agus má ba taise le clann Aodh’
Téacs caighdeánach
agus má ba thaise le clann Aodha
Béarla
and Hugh’s family were no exception
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 150
Buntéacs
an dtiocfadh an t-athair ‘un cineáil choidhche
Téacs caighdeánach
an dtiocfadh an t-athair chun cineáil choíche
Béarla
would the father ever become agreeable, amenable
Téamaí
Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 151
Buntéacs
dáimh
Téacs caighdeánach
dáimh
Béarla
love of kind, fellow-feeling, natural affection
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 151
Buntéacs
a’ maoidheamh gaoil
Téacs caighdeánach
ag maíomh gaoil
Béarla
declaring, claiming relationship
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 151
Buntéacs
ag brath oighre a dhéanamh de
Téacs caighdeánach
ag brath oidhre a dhéanamh de
Béarla
intending to make him an heir
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal, Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 156
Buntéacs
go dtí go bhfuilmid ‘ár n-ealadha mhagaidh ag na bailte
Téacs caighdeánach
go dtí go bhfuil muid inár n-eala mhaghaidh ag na bailte
Béarla
until we are the laughing stock of the district
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 165?
Buntéacs
a ban-chliamhain
Téacs caighdeánach
a banchliamhain
Béarla
her daughter in law
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 166
Buntéacs
an dá ua
Téacs caighdeánach
an dá ó
Béarla
second cousins
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 168
Buntéacs
ní fhuil aon mhac aige choinneóchas an iaróg beo i n-a dhiaidh
Téacs caighdeánach
níl aon mhac aige a choinneos an iaróg beo ina dhiaidh
Béarla
he has no son who would keep the quarrel going after he’s gone
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 169
Buntéacs
nuair a bhí a cáirde gaoil a’ fágáil slán aicí
Téacs caighdeánach
nuair a bhí a cairde gaoil ag fágáil slán aici
Béarla
when her friends and relations were saying their goodbyes with her
Téamaí
Taisteal agus imirce, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 171
Buntéacs
sgiordann éan as gach ealt
Téacs caighdeánach
sciurdann éan as gach ealta
Béarla
there's always an odd-man out, there's a black sheep in every family
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal, Ainmhithe agus plandaí, Iompar agus caidrimh
Leathanach 171
Buntéacs
tá an leannán sin a’ ruaig ar na Dálaigh
Téacs caighdeánach
tá an leannán sin ag ruaigeadh ar na Dálaigh
Béarla
all the O’Donnells have the same affliction
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 173
Buntéacs
mac a’ duine chéimeamhail
Téacs caighdeánach
mac an duine chéimiúil
Béarla
the son of a distinguished person
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 175
Buntéacs
… agus gan baistidheach aige acht é féin
Téacs caighdeánach
… agus gan baistíoch aige ach é féin
Béarla
… and he was all alone in the world
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 180
Buntéacs
aon uisce a bhaist iad
Téacs caighdeánach
aon uisce a bhaist iad
Béarla
they were baptised at the same time
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 181
Buntéacs
bhí fréamh ghaoil ag a bhunadh le ...
Téacs caighdeánach
bhí fréamh ghaoil ag a bhunadh le …
Béarla
his people were distantly related to ...
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 181
Buntéacs
dáimh ghaoil
Téacs caighdeánach
dáimh ghaoil
Béarla
affection of kinship
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 182
Buntéacs
bíonn dáimh gan gaol ann corr-uair
Téacs caighdeánach
bíonn dáimh gan ghaol ann corruair
Béarla
sometimes kindred feeling doesn’t need family ties
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 183
Buntéacs
sgiordann éan as gach ealt
Téacs caighdeánach
sciurdann éan as gach ealta
Béarla
there is always an odd-man out, there are exceptions to every rule, a black sheep in every family
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 184
Buntéacs
cheannuigh muintir a’ bhaile tarbh i gcomhar
Téacs caighdeánach
cheannaigh muintir an bhaile tarbh i gcomhar
Béarla
the town-folk co-operated in sharing the cost of a bull
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 185
Buntéacs
báithtear máirneálaigh, marbhthar saighdiúirí, agus gheibh mná bás le linn cloinne. ní fhuil neart ar na rudaí sin
Téacs caighdeánach
báitear mairnéalaigh, maraítear saighdiúirí, agus faigheann mná bás le linn clainne. Níl neart ar na rudaí sin
Béarla
Sailors drown, soldiers are killed, women die during childbirth. Those things can’t be helped.
Téamaí
Míleata, Bás – beatha – sláinte, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Sofhriotal, Meafar
Leathanach 189
Buntéacs
ba mé an t-oidhre dlisteanach a bhí ar Bob Delap
Téacs caighdeánach
ba mé an t-oidhre dlísteanach a bhí ar Bob Delap
Béarla
I was the lawful heir of B.D.
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal, Dlí - ceartas - pionós
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 194
Buntéacs
an méid is ceist orainn
Téacs caighdeánach
an méid is ceist orainn
Béarla
our kith and kin; our friends and relations and all who concern us
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 195
Buntéacs
is maith an airidh ar a mháthair
Téacs caighdeánach
is maith an airí ar a mháthair
Béarla
it serves his mother right
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 202
Buntéacs
Ba é sgaradh an anama leis a’ choirp aige imtheacht as Éirinn
Téacs caighdeánach
ba é scaradh an anama leis an chorp aige imeacht as Éirinn
Béarla
leaving Ireland was like parting with his soul
Téamaí
Taisteal agus imirce, Beannachtaí agus mallachtaí, Aimsir agus am, Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 207
Buntéacs
go gcuirfeadh mo mháthair gron ann
Téacs caighdeánach
go gcuirfeadh mo mháthair cron ann
Béarla
that my mother would notice
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 215
Buntéacs
folaidheacht
Téacs caighdeánach
folaíocht
Béarla
blood, breeding, lineage
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 235
Buntéacs
oiread asta is choinneódhadh annlann a gcodach leo ar feadh a’ gheimhridh
Téacs caighdeánach
a oiread astu is a choinneodh anlann a gcoda leo ar feadh an gheimhridh
Béarla
enough of them that would satisfy the winter’s food requirements
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Aimsir agus am, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 301
Buntéacs
go raibh sí pósta is leanbh le cealgadh aicí
Téacs caighdeánach
go raibh sí pósta agus leanbh le cealgadh aici
Béarla
that she was married with a child to care for
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 314
Buntéacs
saoghal is sonas mo leinbh féin atá an ar na díslibh
Téacs caighdeánach
saol agus sonas mo linbh féin atá ar na díslí
Béarla
the life and happiness of my child is at stake
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Cúinsí pearsanta, Le plé, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 316
Buntéacs
a’ gabháil i gcionn a’ t-saoghail
Téacs caighdeánach
ag gabháil i gceann an tsaoil
Béarla
starting out in married life
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 317
Buntéacs
mo leanbh... a chur thar a dhóigh
Téacs caighdeánach
mo leanbh… a chur thar a dhóigh
Béarla
to upset my child's normal behaviour, to cause a change in my child's personality
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 332
Buntéacs
imeacht as maoidheamh
Téacs caighdeánach
imeacht as maíomh
Béarla
to bring disgrace upon yourself (and your family)
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 361
Buntéacs
bhí siad muirín mhór ann de pháistí miona
Téacs caighdeánach
bhí siad muirín mhór ann de pháistí miona
Béarla
they were a large family of young children
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 364
Buntéacs
gabháil i gcionn an tsaoghail
Téacs caighdeánach
gabháil i gceann an tsaoil
Béarla
to start out in married life
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teaghlach – muintir – pobal, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 388
Buntéacs
ba de iaruaibh Éireannach í
Téacs caighdeánach
ba d’iaróibh Éireannach í
Béarla
she was of Irish descent
Téamaí
Aois, Taisteal agus imirce, Teaghlach – muintir – pobal, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 402
Buntéacs
tá an droch-dheoir inntí
Téacs caighdeánach
tá an drochdheoir inti
Béarla
she’s from a bad breed
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
