Leathanach 1
Buntéacs
lom cnámhach
Téacs caighdeánach
lomchnámhach
Béarla
bare-boned, raw-boned
Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 1
Buntéacs
glaisín caorach
Téacs caighdeánach
glas caorach
Béarla
undyed homespun fabric
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
teach an éistidh
Téacs caighdeánach
teach na héisteachta
Béarla
the confessional house
Téamaí
Teach agus baile, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
ciolar chiot a dheánamh de dhuine
Téacs caighdeánach
ciolar chiot a dhéanamh de dhuine
Béarla
To make mincemeat of sb
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 1
Buntéacs
lán a léineadh (a thabhairt do dhuine)
Téacs caighdeánach
lán a léine (a thabhairt do dhuine)
Béarla
to be quite a handful for sb
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 1
Buntéacs
díol déirce
Téacs caighdeánach
díol déirce
Béarla
an object of charity (person)
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
oidhche cheann féile
Téacs caighdeánach
oíche cheann féile
Béarla
eve of a festival
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
boladh an ghiubhais
Téacs caighdeánach
boladh na giúise
Béarla
the smell of bog deal/timber
Téamaí
Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 2
Buntéacs
ní fhéadfainn a bheith fuar ionnaibh
Téacs caighdeánach
ní fhéadfainn a bheith fuar ionaibh
Béarla
I could not but show affection for you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
‘thárla i n-áit na garuidheachta thú
Téacs caighdeánach
ó tharla in áit na garaíochta thú
Béarla
since you are well positioned to do a favour
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
straiste
Téacs caighdeánach
scraiste
Béarla
a loafer, layabout
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 3
Buntéacs
sgealláin
Téacs caighdeánach
scealláin
Béarla
small potatoes
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 3
Buntéacs
ar fóghnamh
Téacs caighdeánach
ar fónamh
Béarla
thoroughly, excellently
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 4
Buntéacs
tá sé ar chéill na bpáistí
Téacs caighdeánach
tá sé ar chiall na bpáistí
Béarla
he has no more sense than a child
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Leathanach 5
Buntéacs
rábálaidhe
Téacs caighdeánach
rábálaí
Béarla
a fast, unmethodical worker
Téamaí
Tréithe daonna, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 5
Buntéacs
bhí sé ‘na shuidhe go te
Téacs caighdeánach
bhí sé ina shuí go te
Béarla
he was comfortably placed, well off
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 5
Buntéacs
leath-cheal a dhéanamh ar dhuine
Téacs caighdeánach
leithcheal a dhéanamh ar dhuine
Béarla
to exclude s.o., to treat s.o unfailrly
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 5
Buntéacs
puntaí breaca
Téacs caighdeánach
puint bhreaca
Béarla
plenty of money, cash
Téamaí
Airgead - maoin - gnó
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 5
Buntéacs
apaidh ‘un comóraidh
Téacs caighdeánach
aibí chun comóraidh
Béarla
of marriageable age
Leathanach 5
Buntéacs
díoghbháil a’ léighinn
Téacs caighdeánach
díobháil an léinn
Béarla
a lack of learning
Téamaí
Oideachas, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
bris-ghlórthach aigeantach
Téacs caighdeánach
brioscghlórach aigeanta
Béarla
chatty, cheerful
Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
cionn ‘s é bheith ‘na mhac ag toicidhe
Téacs caighdeánach
cionn is é a bheith ina mhac ag toicí
Béarla
because he was the son of a wealthy man
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
‘na bhall mhór
Téacs caighdeánach
ina bhall mhór
Béarla
to be a big shot
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
duine aerach sgailleagánta a bhí ann
Téacs caighdeánach
duine aerach scailleagánta a bhí ann
Béarla
he was a carefree, light-hearted person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
ar bhárr na gaoithe
Téacs caighdeánach
ar bharr na gaoithe
Béarla
carefree, breezy, flighty
Téamaí
Tréithe daonna
Leathanach 6
Buntéacs
bhí sé ‘n-aon chorr i measg na scoláirí
Téacs caighdeánach
bhí sé ina éan chorr i measc na scoláirí
Béarla
he was the odd one out among the students
Téamaí
Oideachas, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 6
Buntéacs
níor nídh leo é agus níor nídh leis iad
Téacs caighdeánach
níor ní leo é agus níor ní leis iad
Béarla
they didn’t like him and he didn’t like them
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 6
Buntéacs
ní dhéanfaidh sé ‘n lá rath’ le n-a sholus
Téacs caighdeánach
ní dhéanfaidh sé aon lá ratha lena sholas
Béarla
he will never prosper
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
an t-Aifreann a fhriothálamh
Téacs caighdeánach
an tAifreann a fhriotháil
Béarla
to serve mass
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
char dhadadh beagán!
Téacs caighdeánach
char dhada beagán!
Béarla
you don’t want much! (sarcasm)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
Is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras
Téacs caighdeánach
Is deise cabhair Dé ná an doras
Béarla
God’s help is always at hand
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 7
Buntéacs
a’ tabhairt isteach a bhris
Téacs caighdeánach
ag tabhairt isteach a bhrise
Béarla
to recoup his losses
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
a’ claonadh i n-aice
Téacs caighdeánach
ag claonadh in aice
Béarla
inclined towards
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
aislingí meallacha
Téacs caighdeánach
aislingí meallacha
Béarla
enticing dreams
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 8
Buntéacs
failleagáin
Téacs caighdeánach
áilleagáin
Béarla
toys
Téamaí
Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 9
Buntéacs
sugh cúl-fathaigh
Téacs caighdeánach
sú cál faiche
Béarla
nettle soup
Téamaí
Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin a’ siubhail leo
Téacs caighdeánach
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin ag siúl leo
Béarla
it is said that they are dogged by that curse
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
rámhaí a leigean le ceathramhadh
Téacs caighdeánach
rámhaí a ligean le ceathrú
Béarla
to quarter oars
Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
ba náir léithe mealltaí a cos a nochtughadh os a choinne
Téacs caighdeánach
ba náir léi meallta a cos a nochtadh os a choinne
Béarla
she was ashamed to bare her legs (calfs) before him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
an cheann-chosach bheag dheas chuimir a bhí uirthí
Téacs caighdeánach
an cheannchosach bheag dheas chomair a bhí uirthi
Béarla
her neat little, slender ankles
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
a bheith ar buailteachas
Téacs caighdeánach
a bheith ar buailteachas
Béarla
summer grazing, transhumance
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
an ártharach
Téacs caighdeánach
an t-árthach
Béarla
the vessel, ship, boat
Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 11
Buntéacs
gan oiread is bruideadh a fhágháil
Téacs caighdeánach
gan oiread is broideadh a fháil
Béarla
without as much as a bite (fishing)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
caochlódh
Téacs caighdeánach
claochlú
Béarla
a change in the weather
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
thosaigh sé a chur bala ortha
Téacs caighdeánach
thosaigh sé a chur baile orthu
Béarla
he began to mend them, put them in order
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
ag titim i ndruimdubhach
Téacs caighdeánach
ag titim i ndroim dubhach
Béarla
becoming depressed
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
ag rámhailligh fá’n t-saoghal réiceamhail a bhí aige féin
Téacs caighdeánach
ag rámhailligh faoin tsaol réiciúil a bhí aige féin
Béarla
rambling on about his rakish life
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
‘na shagairt dhéanta
Téacs caighdeánach
ina shagart dhéanta
Béarla
a fully fledged, ordained priest
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
nuair a bíos aiste mheasardha ar na bric
Téacs caighdeánach
nuair a bhíonn aiste mheasartha ar na bric
Béarla
when the trout are biting reasonably well
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
a’ mhaol bhreac
Téacs caighdeánach
an maol breac
Béarla
the hornless, speckled cow
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
deasuigh annsin
Téacs caighdeánach
deasaigh ansin
Béarla
keep still
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 16
Buntéacs
conablach chúig mhíle
Téacs caighdeánach
conablach chúig mhíle
Béarla
the best part of five miles
Téamaí
Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 16
Buntéacs
bhí an saoghal fá chomhnuidhe
Téacs caighdeánach
bhí an saol fá chónaí
Béarla
everyone was in bed
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am
Leathanach 16
Buntéacs
ní mó ‘ná gur fiú do shaothar é
Téacs caighdeánach
ní mó ná gur fiú do shaothar é
Béarla
it’s hardly worth the effort
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 17
Buntéacs
ceann láimhe
Téacs caighdeánach
ceann láimhe
Béarla
wrist
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
séanus
Téacs caighdeánach
séanas
Béarla
the gap between upper front teeth
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 19
Buntéacs
náire shaoghalta
Téacs caighdeánach
náire shaolta
Béarla
a public scandal
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal, Mothúcháin
Leathanach 19
Buntéacs
...(ba é sin) an ola ar a gcroidhe
Téacs caighdeánach
… (ba é sin) an ola ar a gcroí
Béarla
they would derive great pleasure from it
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
i n-áit na leith-phighinne i dteach a’ phobail
Téacs caighdeánach
in áit na leathphingne i dteach an phobail
Béarla
in the halfpenny place in the church
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 21
Buntéacs
sgéal a chluinfeas tír is cheilfeas muintear
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír is a cheilfeas muintir
Béarla
something which is common knowledge despite efforts to conceal it by or from relatives of those involved
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 21
Buntéacs
sa chéill is aigeantaighe ag...
Téacs caighdeánach
sa chiall is aigeantaí ag …
Béarla
head over heels in love with..
Leathanach 22
Buntéacs
nuair a théid a’ chúis go cnámh na h-uilleanna
Téacs caighdeánach
nuair a théid an chúis go cnámh na h-uillinne
Béarla
when the matter comes to a head
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
pleóid ar an airgead!
Téacs caighdeánach
pleoid ar an airgead!
Béarla
To hell with the money!
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal
Leathanach 22
Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ag Tarlach
Téacs caighdeánach
ní raibh an dara suí sa bhuaile ag Tarlach
Béarla
Tarlach had no other choice
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 24
Buntéacs
béal gan smid
Téacs caighdeánach
béal gan smid
Béarla
an unsociable or introvered person
Leathanach 25
Buntéacs
cian a thógáil de dhuine
Téacs caighdeánach
cian a thógáil de dhuine
Béarla
to cheer someone up
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 25
Buntéacs
dh’aon-ghnoithe
Téacs caighdeánach
d’aon ghnó
Béarla
on purpose
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 25/26
Buntéacs
go h-innealta
Téacs caighdeánach
go hinnealta
Béarla
smartly dressed
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
ar fhis
Téacs caighdeánach
ris
Béarla
bare, uncovered
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 26
Buntéacs
aoibh tharrantach
Téacs caighdeánach
aoibh tharraingteach
Béarla
appealing smile
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
ar bhealach ‘aimhlis
Téacs caighdeánach
ar bhealach a aimhleasa
Béarla
on the wrong road, astray (behaviour, way of life)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
b’fhada léithe
Téacs caighdeánach
b’fhada léi
Béarla
it seemed a long time to her
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
ní thugann an buaidhreadh ach a sheal
Téacs caighdeánach
ní thugann an bhuairt ach a sheal
Béarla
one gets over sorrow
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Leathanach 28
Buntéacs
gan mí-ghnaoi ar bith air
Téacs caighdeánach
gan míghnaoi ar bith air
Béarla
unblemished
Téamaí
Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
ar aghaidh boise
Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise
Béarla
(your life is) going well
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 29
Buntéacs
a’ sompla bocht
Téacs caighdeánach
an sampla bocht
Béarla
the poor wretch
Téamaí
Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 31
Buntéacs
Bhí lámh is focal eadar Micheál agus Róise Sheáin Nualann
Téacs caighdeánach
Bhí lámh is focal idir Micheál agus Róise Sheáin Nualann
Béarla
Micheál and Róise Sheáin Nualann were engaged to be married
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
comh buidhe le cos lach’
Téacs caighdeánach
chomh buí le cos lachan
Béarla
of sallow, sickly, complexion (also tanned)
Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 34
Buntéacs
Cé aca fholuigheas grádh gráin nó nochtas grádh gnaoi?
Téacs caighdeánach
Cé acu a fholaíos grá gráin nó a nochtas grá gnaoi?
Béarla
whether love hides ugliness or love reveals beauty
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 35
Buntéacs
gáire beag sgigeamhail searbh
Téacs caighdeánach
gáire beag scigiúil searbh
Béarla
a sniggering bitter little grin
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
go bhfuil mé go maith duit
Téacs caighdeánach
go bhfuil mé go maith duit
Béarla
that I am fond of you, well disposed towards you
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
cailín a bhréagadh
Téacs caighdeánach
cailín a bhréagadh
Béarla
to seduce a girl
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
marbh-fáisg air!
Téacs caighdeánach
marbhfháisc air!
Béarla
damn him!
Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
damnughadh má’s miste liom
Téacs caighdeánach
damnú más miste liom
Béarla
I don’t mind if I do
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
