Leathanach 1
Buntéacs
lom cnámhach
Téacs caighdeánach
lomchnámhach
Béarla
bare-boned, raw-boned
Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 1
Buntéacs
glaisín caorach
Téacs caighdeánach
glas caorach
Béarla
undyed homespun fabric
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
teach an éistidh
Téacs caighdeánach
teach na héisteachta
Béarla
the confessional house
Téamaí
Teach agus baile, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
ciolar chiot a dheánamh de dhuine
Téacs caighdeánach
ciolar chiot a dhéanamh de dhuine
Béarla
To make mincemeat of sb
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 1
Buntéacs
lán a léineadh (a thabhairt do dhuine)
Téacs caighdeánach
lán a léine (a thabhairt do dhuine)
Béarla
to be quite a handful for sb
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 1
Buntéacs
díol déirce
Téacs caighdeánach
díol déirce
Béarla
an object of charity (person)
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
oidhche cheann féile
Téacs caighdeánach
oíche cheann féile
Béarla
eve of a festival
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
boladh an ghiubhais
Téacs caighdeánach
boladh na giúise
Béarla
the smell of bog deal/timber
Téamaí
Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 2
Buntéacs
ní fhéadfainn a bheith fuar ionnaibh
Téacs caighdeánach
ní fhéadfainn a bheith fuar ionaibh
Béarla
I could not but show affection for you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
‘thárla i n-áit na garuidheachta thú
Téacs caighdeánach
ó tharla in áit na garaíochta thú
Béarla
since you are well positioned to do a favour
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 2
Buntéacs
straiste
Téacs caighdeánach
scraiste
Béarla
a loafer, layabout
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 3
Buntéacs
sgealláin
Téacs caighdeánach
scealláin
Béarla
small potatoes
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 3
Buntéacs
ar fóghnamh
Téacs caighdeánach
ar fónamh
Béarla
thoroughly, excellently
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 4
Buntéacs
tá sé ar chéill na bpáistí
Téacs caighdeánach
tá sé ar chiall na bpáistí
Béarla
he has no more sense than a child
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Leathanach 5
Buntéacs
rábálaidhe
Téacs caighdeánach
rábálaí
Béarla
a fast, unmethodical worker
Téamaí
Tréithe daonna, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 5
Buntéacs
bhí sé ‘na shuidhe go te
Téacs caighdeánach
bhí sé ina shuí go te
Béarla
he was comfortably placed, well off
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 5
Buntéacs
leath-cheal a dhéanamh ar dhuine
Téacs caighdeánach
leithcheal a dhéanamh ar dhuine
Béarla
to exclude s.o., to treat s.o unfailrly
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 5
Buntéacs
puntaí breaca
Téacs caighdeánach
puint bhreaca
Béarla
plenty of money, cash
Téamaí
Airgead - maoin - gnó
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 5
Buntéacs
apaidh ‘un comóraidh
Téacs caighdeánach
aibí chun comóraidh
Béarla
of marriageable age
Leathanach 5
Buntéacs
díoghbháil a’ léighinn
Téacs caighdeánach
díobháil an léinn
Béarla
a lack of learning
Téamaí
Oideachas, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
bris-ghlórthach aigeantach
Téacs caighdeánach
brioscghlórach aigeanta
Béarla
chatty, cheerful
Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
cionn ‘s é bheith ‘na mhac ag toicidhe
Téacs caighdeánach
cionn is é a bheith ina mhac ag toicí
Béarla
because he was the son of a wealthy man
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
‘na bhall mhór
Téacs caighdeánach
ina bhall mhór
Béarla
to be a big shot
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
duine aerach sgailleagánta a bhí ann
Téacs caighdeánach
duine aerach scailleagánta a bhí ann
Béarla
he was a carefree, light-hearted person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
ar bhárr na gaoithe
Téacs caighdeánach
ar bharr na gaoithe
Béarla
carefree, breezy, flighty
Téamaí
Tréithe daonna
Leathanach 6
Buntéacs
bhí sé ‘n-aon chorr i measg na scoláirí
Téacs caighdeánach
bhí sé ina éan chorr i measc na scoláirí
Béarla
he was the odd one out among the students
Téamaí
Oideachas, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 6
Buntéacs
níor nídh leo é agus níor nídh leis iad
Téacs caighdeánach
níor ní leo é agus níor ní leis iad
Béarla
they didn’t like him and he didn’t like them
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 6
Buntéacs
ní dhéanfaidh sé ‘n lá rath’ le n-a sholus
Téacs caighdeánach
ní dhéanfaidh sé aon lá ratha lena sholas
Béarla
he will never prosper
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
an t-Aifreann a fhriothálamh
Téacs caighdeánach
an tAifreann a fhriotháil
Béarla
to serve mass
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
char dhadadh beagán!
Téacs caighdeánach
char dhada beagán!
Béarla
you don’t want much! (sarcasm)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
Is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras
Téacs caighdeánach
Is deise cabhair Dé ná an doras
Béarla
God’s help is always at hand
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 7
Buntéacs
a’ tabhairt isteach a bhris
Téacs caighdeánach
ag tabhairt isteach a bhrise
Béarla
to recoup his losses
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
a’ claonadh i n-aice
Téacs caighdeánach
ag claonadh in aice
Béarla
inclined towards
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
aislingí meallacha
Téacs caighdeánach
aislingí meallacha
Béarla
enticing dreams
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 8
Buntéacs
failleagáin
Téacs caighdeánach
áilleagáin
Béarla
toys
Téamaí
Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 9
Buntéacs
sugh cúl-fathaigh
Téacs caighdeánach
sú cál faiche
Béarla
nettle soup
Téamaí
Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin a’ siubhail leo
Téacs caighdeánach
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin ag siúl leo
Béarla
it is said that they are dogged by that curse
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
rámhaí a leigean le ceathramhadh
Téacs caighdeánach
rámhaí a ligean le ceathrú
Béarla
to quarter oars
Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
ba náir léithe mealltaí a cos a nochtughadh os a choinne
Téacs caighdeánach
ba náir léi meallta a cos a nochtadh os a choinne
Béarla
she was ashamed to bare her legs (calfs) before him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
an cheann-chosach bheag dheas chuimir a bhí uirthí
Téacs caighdeánach
an cheannchosach bheag dheas chomair a bhí uirthi
Béarla
her neat little, slender ankles
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
a bheith ar buailteachas
Téacs caighdeánach
a bheith ar buailteachas
Béarla
summer grazing, transhumance
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
an ártharach
Téacs caighdeánach
an t-árthach
Béarla
the vessel, ship, boat
Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 11
Buntéacs
gan oiread is bruideadh a fhágháil
Téacs caighdeánach
gan oiread is broideadh a fháil
Béarla
without as much as a bite (fishing)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
caochlódh
Téacs caighdeánach
claochlú
Béarla
a change in the weather
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
thosaigh sé a chur bala ortha
Téacs caighdeánach
thosaigh sé a chur baile orthu
Béarla
he began to mend them, put them in order
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
ag titim i ndruimdubhach
Téacs caighdeánach
ag titim i ndroim dubhach
Béarla
becoming depressed
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
ag rámhailligh fá’n t-saoghal réiceamhail a bhí aige féin
Téacs caighdeánach
ag rámhailligh faoin tsaol réiciúil a bhí aige féin
Béarla
rambling on about his rakish life
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
‘na shagairt dhéanta
Téacs caighdeánach
ina shagart dhéanta
Béarla
a fully fledged, ordained priest
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
nuair a bíos aiste mheasardha ar na bric
Téacs caighdeánach
nuair a bhíonn aiste mheasartha ar na bric
Béarla
when the trout are biting reasonably well
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
a’ mhaol bhreac
Téacs caighdeánach
an maol breac
Béarla
the hornless, speckled cow
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
deasuigh annsin
Téacs caighdeánach
deasaigh ansin
Béarla
keep still
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 16
Buntéacs
conablach chúig mhíle
Téacs caighdeánach
conablach chúig mhíle
Béarla
the best part of five miles
Téamaí
Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 16
Buntéacs
bhí an saoghal fá chomhnuidhe
Téacs caighdeánach
bhí an saol fá chónaí
Béarla
everyone was in bed
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am
Leathanach 16
Buntéacs
ní mó ‘ná gur fiú do shaothar é
Téacs caighdeánach
ní mó ná gur fiú do shaothar é
Béarla
it’s hardly worth the effort
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 17
Buntéacs
ceann láimhe
Téacs caighdeánach
ceann láimhe
Béarla
wrist
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
séanus
Téacs caighdeánach
séanas
Béarla
the gap between upper front teeth
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 19
Buntéacs
náire shaoghalta
Téacs caighdeánach
náire shaolta
Béarla
a public scandal
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal, Mothúcháin
Leathanach 19
Buntéacs
...(ba é sin) an ola ar a gcroidhe
Téacs caighdeánach
… (ba é sin) an ola ar a gcroí
Béarla
they would derive great pleasure from it
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
i n-áit na leith-phighinne i dteach a’ phobail
Téacs caighdeánach
in áit na leathphingne i dteach an phobail
Béarla
in the halfpenny place in the church
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 21
Buntéacs
sgéal a chluinfeas tír is cheilfeas muintear
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír is a cheilfeas muintir
Béarla
something which is common knowledge despite efforts to conceal it by or from relatives of those involved
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 21
Buntéacs
sa chéill is aigeantaighe ag...
Téacs caighdeánach
sa chiall is aigeantaí ag …
Béarla
head over heels in love with..
Leathanach 22
Buntéacs
nuair a théid a’ chúis go cnámh na h-uilleanna
Téacs caighdeánach
nuair a théid an chúis go cnámh na h-uillinne
Béarla
when the matter comes to a head
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
pleóid ar an airgead!
Téacs caighdeánach
pleoid ar an airgead!
Béarla
To hell with the money!
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal
Leathanach 22
Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ag Tarlach
Téacs caighdeánach
ní raibh an dara suí sa bhuaile ag Tarlach
Béarla
Tarlach had no other choice
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 24
Buntéacs
béal gan smid
Téacs caighdeánach
béal gan smid
Béarla
an unsociable or introvered person
Leathanach 25
Buntéacs
cian a thógáil de dhuine
Téacs caighdeánach
cian a thógáil de dhuine
Béarla
to cheer someone up
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 25
Buntéacs
dh’aon-ghnoithe
Téacs caighdeánach
d’aon ghnó
Béarla
on purpose
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 25/26
Buntéacs
go h-innealta
Téacs caighdeánach
go hinnealta
Béarla
smartly dressed
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
ar fhis
Téacs caighdeánach
ris
Béarla
bare, uncovered
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 26
Buntéacs
aoibh tharrantach
Téacs caighdeánach
aoibh tharraingteach
Béarla
appealing smile
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
ar bhealach ‘aimhlis
Téacs caighdeánach
ar bhealach a aimhleasa
Béarla
on the wrong road, astray (behaviour, way of life)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
b’fhada léithe
Téacs caighdeánach
b’fhada léi
Béarla
it seemed a long time to her
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
ní thugann an buaidhreadh ach a sheal
Téacs caighdeánach
ní thugann an bhuairt ach a sheal
Béarla
one gets over sorrow
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Leathanach 28
Buntéacs
gan mí-ghnaoi ar bith air
Téacs caighdeánach
gan míghnaoi ar bith air
Béarla
unblemished
Téamaí
Baill choirp, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
ar aghaidh boise
Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise
Béarla
(your life is) going well
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 29
Buntéacs
a’ sompla bocht
Téacs caighdeánach
an sampla bocht
Béarla
the poor wretch
Téamaí
Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 31
Buntéacs
Bhí lámh is focal eadar Micheál agus Róise Sheáin Nualann
Téacs caighdeánach
Bhí lámh is focal idir Micheál agus Róise Sheáin Nualann
Béarla
Micheál and Róise Sheáin Nualann were engaged to be married
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
comh buidhe le cos lach’
Téacs caighdeánach
chomh buí le cos lachan
Béarla
of sallow, sickly, complexion (also tanned)
Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 34
Buntéacs
Cé aca fholuigheas grádh gráin nó nochtas grádh gnaoi?
Téacs caighdeánach
Cé acu a fholaíos grá gráin nó a nochtas grá gnaoi?
Béarla
whether love hides ugliness or love reveals beauty
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 35
Buntéacs
gáire beag sgigeamhail searbh
Téacs caighdeánach
gáire beag scigiúil searbh
Béarla
a sniggering bitter little grin
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
go bhfuil mé go maith duit
Téacs caighdeánach
go bhfuil mé go maith duit
Béarla
that I am fond of you, well disposed towards you
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
cailín a bhréagadh
Téacs caighdeánach
cailín a bhréagadh
Béarla
to seduce a girl
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
marbh-fáisg air!
Téacs caighdeánach
marbhfháisc air!
Béarla
damn him!
Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
damnughadh má’s miste liom
Téacs caighdeánach
damnú más miste liom
Béarla
I don’t mind if I do
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
a’ dhéanamh cleachtuighthe de
Téacs caighdeánach
a dhéanamh cleachta de
Béarla
making a habit of
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
slat a sgiúrfas é féin
Téacs caighdeánach
slat a sciúrfidh é féin
Béarla
a rod for his own back
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 39
Buntéacs
a’ coinneáil na beirte léithe
Téacs caighdeánach
ag coinneáil na beirte léi
Béarla
two-timing her
Leathanach 42
Buntéacs
ní fhiachfadh Mághnus an t-uisce-beatha
Téacs caighdeánach
ní fhéachfadh Mághnus an t-uisce beatha
Béarla
Mághnus wouldn’t try the whiskey
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
ar chúlaibh
Téacs caighdeánach
ar cúla
Béarla
to be riding pillion/behind the rider
Téamaí
Taisteal agus imirce, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Leathanach 45
Buntéacs
a bhain deireadh dúil de
Téacs caighdeánach
a bhain deireadh dúile de
Béarla
who despaired of it
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 45/6
Buntéacs
an dual a b’fhuide siar ar a choigeáil
Téacs caighdeánach
an dual a b’fhaide siar ar a choigeal
Béarla
the farthest thing from his mind, least of his worries
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 46
Buntéacs
ní rachaidh mé chuicí go sáirighidh orm
Téacs caighdeánach
ní rachaidh mé chuici go sáraí orm
Béarla
I won’t go to her until all else fails
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
ó laisc tú ‘n choinneal laisc a’ t-órlach
Téacs caighdeánach
ó loisc tú an choinneal, loisc an t-orlach
Béarla
since you’ve started it, finish it
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 51
Buntéacs
deilbh ánróiteach agus dreach snuighte
Téacs caighdeánach
deilbh anróiteach agus dreach snoite
Béarla
a wretched emaciated wasted appearance
Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 51
Buntéacs
aindeis
Téacs caighdeánach
ainnis
Béarla
miserable, mean, wretched
Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 53
Buntéacs
nior cailleadh leath ‘á deachaidh i gcontabhairt
Téacs caighdeánach
níor cailleadh a leath dá ndeachaigh i gcontúirt
Béarla
fortune favours the brave
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 55
Buntéacs
is fíor go dtig rud san uair nach dtig sa chéad bliadhain
Téacs caighdeánach
is fíor go dtig rud san uair nach dtig sa chéad bliain
Béarla
once in a blue moon
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 56
Buntéacs
nach raibh aon damhsa le h-imtheacht air
Téacs caighdeánach
nach raibh aon damhsa le himeacht air
Béarla
who wouldn’t miss a dance
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Cúinsí sóisialta, Ceol agus filíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 56
Buntéacs
tá sé canta go mbíonn a cuid féin ag an fhairrge ar dhóigh nó ar dhóigh eile
Téacs caighdeánach
tá sé canta go mbíonn a cuid féin ag an fharraige ar dhóigh nó ar dhóigh eile
Béarla
the sea will claim her revenge one way or another
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas, Farraige
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 57
Buntéacs
cé bé tá saor caitheadh sé cloch
Téacs caighdeánach
cibé atá saor, caitheadh sé cloch
Béarla
let he who is without sin cast the first stone
Téamaí
Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 59
Buntéacs
ní raibh Éamonn bocht le sgaoileadh nó le ceangal
Téacs caighdeánach
ní raibh Éamonn bocht le scaoileadh ná le ceangal
Béarla
there was no holding him, he was fit to be tied
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 59
Buntéacs
Gheobhadh sé de chroidhe
Téacs caighdeánach
Gheobhadh sé de chroí
Béarla
he was fit to, sufficiently incensed to
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 59
Buntéacs
d’innis sé díthe gur mheasa leis í ‘ná Ríoghacht na Glóire
Téacs caighdeánach
d’inis sé di gur mheasa leis í ná Ríocht na Glóire
Béarla
he told her he loved her more than The Kingdom of Heaven
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 61
Buntéacs
Ba é seo a’ chéad toit a chaith sé le conablach seachtmhaine
Téacs caighdeánach
Ba é seo an chéad toit a chaith sé le conablach seachtaine
Béarla
This was his first smoke for the best part of a week
Leathanach 63
Buntéacs
stop
Téacs caighdeánach
stópa
Béarla
a pail
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 64
Buntéacs
abair leo mo chur aige
Téacs caighdeánach
abair leo mo chur aige
Béarla
tell them to bury me with him/alongside him
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
airgead na ngeárrthach
Téacs caighdeánach
airgead na ngearrthacha
Béarla
rates money
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
ní bhíonn fear náireach éadálach
Téacs caighdeánach
ní bhíonn fear náireach éadálach
Béarla
if you don’t ask, you won’t get/faint heart never won fair lady
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 66
Buntéacs
ag maoidheamh gaoil ar a chéile
Téacs caighdeánach
ag maíomh gaoil ar a chéile
Béarla
claiming to be related to each other
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 67
Buntéacs
tá mé ‘smaoitiughadh a ghábhail chuig mnaoi
Téacs caighdeánach
tá mé ag smaoineamh ar ghabháil chuig bean
Béarla
I’m thinking of looking for a woman (to marry)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 67
Buntéacs
éan i n-a dorn, de roghain ar dhá éan sa choillidh
Téacs caighdeánach
éan ina dorn, de rogha ar dhá éan sa choill
Béarla
a bird in the hand is worth two in the bush
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Ainmhithe agus plandaí, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 69
Buntéacs
bhí sé ar na cannaí
Téacs caighdeánach
bhí sé ar na cannaí
Béarla
he was drunk
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bia agus deoch
Leathanach 69
Buntéacs
níor bhuail gur baineadh as é
Téacs caighdeánach
níor bhuail gur baineadh as é
Béarla
he didn’t strike until he was provoked
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 70
Buntéacs
cuibhreann fiaraighe
Téacs caighdeánach
cuibhreann fiaraigh
Béarla
an uncultivated grassland patch
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
tlámán olna
Téacs caighdeánach
slámán olla
Béarla
a tuft or handful of wool
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
cár a’ chárda
Téacs caighdeánach
cár an charda
Béarla
a card for combing wool
Téamaí
Talmhaíocht, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 71
Buntéacs
ní bhéinn gan feirín agam
Téacs caighdeánach
ní bheinn gan féirín agam
Béarla
I would have a useless person (as a spouse)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Teach agus baile
Leathanach 71
Buntéacs
ní dhéanfadh sé spuaic ar do theangaidh
Téacs caighdeánach
ní dhéanfadh sé spuaic ar do theanga
Béarla
it won’t do you any harm to say so
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 71
Buntéacs
gan chuireadh gan chóiste
Téacs caighdeánach
gan chuireadh gan chóiste
Béarla
uninvited
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta
Leathanach 72
Buntéacs
ní thabharfá do chiall i gcionn chéille an mhárla sin
Téacs caighdeánach
ní thabharfá do chiall i gceann céille an mhárla sin
Béarla
you wouldn’t lower yourself by disputing with that weakling
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 72
Buntéacs
níl cuid bhuailte ins a’ t-sompla bocht
Téacs caighdeánach
níl cuid bhuailte sa tsampla bhocht
Béarla
that waster is not worth hitting, too easy to defeat
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 73
Buntéacs
go rabh a bun ‘s a cíoradh uirthí
Téacs caighdeánach
go raibh a bun is a cíoradh uirthi
Béarla
she had her own trials and tribulations
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 74
Buntéacs
timthireacht
Téacs caighdeánach
timireacht
Béarla
household tasks
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 75
Buntéacs
daonán a dhéanamh
Téacs caighdeánach
daonán a dhéanamh
Béarla
prolonged crying
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 75
Buntéacs
buaidhreadh taobh amuigh dá ceirteach
Téacs caighdeánach
buaireamh taobh amuigh dá ceirteach
Béarla
affected or hypocritical sorrow, insincere
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 75
Buntéacs
lucht na ngruaidheann tirim
Téacs caighdeánach
lucht na ngruanna tirime
Béarla
those who won’t miss him, who'll shed no tears
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 78
Buntéacs
bhí barraidheacht ceoil ina cuid caointe
Téacs caighdeánach
bhí barraíocht ceoil ina cuid caointe
Béarla
her lamentation wasn’t sincere
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin
Leathanach 79
Buntéacs
is beag a’ rud is buaine ‘ná ‘n duine
Téacs caighdeánach
is beag an rud is buaine ná an duine
Béarla
any little thing may outlast a human being, may serve as a reminder of s.o.
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 81
Buntéacs
is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras
Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras
Béarla
God’s help is always at hand
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 82
Buntéacs
spunc
Téacs caighdeánach
sponc
Béarla
touchwood, tinder
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 83
Buntéacs
a mhór a dhéanamh den sgéal
Téacs caighdeánach
a mhór a dhéanamh den sgéal
Béarla
to make the most of something, to exaggerate
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 89
Buntéacs
a gcuirfeá sónnrughadh i gcruinnughadh inntí
Téacs caighdeánach
a gcuirfeá sonrú i gcruinniú inti
Béarla
that you would notice in a crowd
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 90
Buntéacs
B’fhéidir gurab iad a bhí i ndán dá chéile
Téacs caighdeánach
B’fhéidir gurbh iad a bhí i ndán dá chéile
Béarla
maybe they were fated for each other
Leathanach 90
Buntéacs
Má’s gaolmhar ní cosamhail
Téacs caighdeánach
Más gaolmhar ní cosúil
Béarla
the may be related but are different
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 91
Buntéacs
bhuail sé leithead a gcraicinn ortha
Téacs caighdeánach
bhuail sé leithead a gcraicinn orthu
Béarla
he gave them a sound thrashing
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 93
Buntéacs
d’imir sé an dáimh sin le ...
Téacs caighdeánach
d’imir sé an dáimh sin le ...
Béarla
he showed loyalty to his kin
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 94
Buntéacs
ó rinne slat cóta dó
Téacs caighdeánach
ó rinne slat cóta dó
Béarla
since he was a small child
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Aois, Éadaí
Leathanach 94
Buntéacs
gas-searbhán
Téacs caighdeánach
caisearbhán
Béarla
a sour person (also dandelion)
Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 94
Buntéacs
ní mar shíltear ach mar chinntighthear
Téacs caighdeánach
ní mar a shíltear ach mar a chinntítear
Béarla
man proposes, God disposes (Don’t count your chickens)
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 94
Buntéacs
i n-éadan a cos
Téacs caighdeánach
in éadan a cos
Béarla
reluctantly
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 95
Buntéacs
maide-as-uisce a thógáil do dhuine
Téacs caighdeánach
maide as uisce a thógáil do dhuine
Béarla
to take the blame off somebody
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 95
Buntéacs
fuair sé a cheann leis an iarraidh seo
Téacs caighdeánach
fuair sé a cheann leis an iarraidh seo,
Béarla
he survived, was saved, this time
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 99
Buntéacs
tois-éadach
Téacs caighdeánach
taiséadach
Béarla
a shroud
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Éadaí, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 99
Buntéacs
gur fhág sé a’ clár ‘s an fhuireann aca
Téacs caighdeánach
gur fhág sé an clár is an fhoireann acu
Béarla
he cleared off and left them to pick up the pieces
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 99
Buntéacs
ní rabh dul ag Domhnaill pilleadh
Téacs caighdeánach
ní raibh dul ag Domhnall filleadh
Béarla
Domhnall was unable to return
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 100
Buntéacs
go mbainfeadh sifín cocháin braon fola as clár a éadain
Téacs caighdeánach
go mbainfeadh sifín cocháin braon fola as clár a éadain
Béarla
he was so red in the face you could bleed him with a straw
Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp, Mothúcháin
Leathanach 100
Buntéacs
a chuid sgiortaí
Téacs caighdeánach
a chuid sciortaí
Béarla
his coat-tails
Téamaí
Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 104
Buntéacs
nuair a bhí mise ‘mo bhrian óg
Téacs caighdeánach
nuair a bhí mise i mo bhrín óg
Béarla
when I was a young bachelor
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Aimsir agus am, Aois
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 104
Buntéacs
ba í an Ghaedhilg a’ dual a b’fhuide siar ar a gcoigeáil
Téacs caighdeánach
ba í an Ghaeilge an dual a b’fhaide siar ar a gcoigeal
Béarla
Irish was the least of their worries
Téamaí
Oideachas, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 105
Buntéacs
i bhfarradh ’s
Téacs caighdeánach
i bhfarradh is
Béarla
compared with
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 106
Buntéacs
maidín chlaibeach cheo-bháistighe
Téacs caighdeánach
maidin chlabach cheobháistí
Béarla
a murky drizzly morning
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 106
Buntéacs
Ní theachaidh mé ar chúl sgéithe
Téacs caighdeánach
Ní dheachaigh mé ar chúl scéithe
Béarla
I didn’t mince my words
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 109
Buntéacs
’dheoin nó dh’aindeoin
Téacs caighdeánach
de dheoin nó d’ainneoin
Béarla
willingly or unwillingly
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 109
Buntéacs
fuair mé amach go rabh sí ar nós na réidhe ionnam
Téacs caighdeánach
fuair mé amach go raibh sí ar nós na réidhe ionam
Béarla
I found out she wasn’t too keen on me
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 110
Buntéacs
ag cóiriughadh na cneacha
Téacs caighdeánach
ag cóiriú na cneá
Béarla
dressing the wound
Téamaí
Baill choirp, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 115
Buntéacs
bíonn a’ chomh-chosamhlacht ann
Téacs caighdeánach
bíonn an chomhchosúlacht ann
Béarla
there are strange resemblances; you might have a double
Téamaí
Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 117
Buntéacs
nach de shúil shalaigh ba chóir amharc air
Téacs caighdeánach
nach de shúil shalach ba chóir amharc air
Béarla
you could feast your eyes on him
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 118
Buntéacs
duine neamh-chorthach
Téacs caighdeánach
duine neamhchoireach
Béarla
unoffending, innocent person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 118
Buntéacs
ní rabh acfuinn aige uirthí
Téacs caighdeánach
ní raibh acmhainn aige uirthi
Béarla
he couldn’t stand her, bear her
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 121
Buntéacs
ba é an dán doiligh leis …
Téacs caighdeánach
ba é an dán doiligh leis …
Béarla
he found it difficult to bring himself to ...
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 122
Buntéacs
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa
Téacs caighdeánach
cuirfeadh sé ceo ar do chluasa
Béarla
he would enchant you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Mothúcháin
Leathanach 124
Buntéacs
ruaidheach Márta
Téacs caighdeánach
ruaiteach Mhárta
Béarla
dry, cold March wind
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 124
Buntéacs
eadar ceathraidhe agus driopas
Téacs caighdeánach
idir chearthaí agus dhriopás
Béarla
with all the jitters and fumbling
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 125
Buntéacs
táthar breágh tuartha leis anois
Téacs caighdeánach
táthar breá tuartha leis anois
Béarla
they are well accustomed to it now
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 125
Buntéacs
a ceann ‘s a cosa buailte ar a chéile
Téacs caighdeánach
a ceann is a cosa buailte ar a chéile
Béarla
bent over double
Téamaí
Aois, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Meafar