Leathanach 7
Buntéacs
níor chuir sé ceileabhar pósta uirthi
Téacs caighdeánach
níor chuir sé ceiliúr pósta uirthi
Béarla
he didn't ask her to marry him
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
sgéal lánamhaine
Téacs caighdeánach
scéal lánúine
Béarla
news of a couple getting engaged
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 8
Buntéacs
bídh súil le muir
Téacs caighdeánach
bíonn súil le muir
Béarla
the emigrant ( or traveller) may return (but no one returns from the grave)
Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 8
Buntéacs
bhí Meiriceá á mealladh ‘un siubhail
Téacs caighdeánach
bhí Meiriceá á mealladh chun siúil
Béarla
she was being allured by America
Téamaí
Mothúcháin, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
spidireacht oibre
Téacs caighdeánach
spidireacht oibre
Béarla
(act of) pottering about, doing light work, odd jobs
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
a thabhóchadh náire
Téacs caighdeánach
a thabhódh náire
Béarla
which would garner, earn shame
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
a’ doicheall roimhe
Téacs caighdeánach
ag doicheall roimhe
Béarla
being unwelcoming, reticent
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
i n-áit na mbonn
Téacs caighdeánach
in áit na mbonn
Béarla
on the spot
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 9
Buntéacs
briseadh ubhall na leise aige
Téacs caighdeánach
briseadh úll na leise aige
Béarla
he broke his hip joint
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
a’ cuartughadh éadálach
Téacs caighdeánach
ag cuardach éadála
Béarla
searching for flotsam, salvage
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
ní fhuil ádhbhar ar bith éilimh agat
Téacs caighdeánach
níl ábhar ar bith éilimh agat
Béarla
you’ve no cause for complaint
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
geasa
Téacs caighdeánach
geasa
Béarla
taboo, spells
Téamaí
An t-osnádúr, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
giodalach
Téacs caighdeánach
giodalach
Béarla
perky, self-conceited, flighty
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
a’ déanamh mórtais
Téacs caighdeánach
ag déanamh mórtais
Béarla
boasting
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 12
Buntéacs
… gan é féin a fhágáil i n-a muinighin
Téacs caighdeánach
… gan é féin a fhágáil ina muinín
Béarla
(not) to trust it (the sea, by breaking the taboo)
Téamaí
An t-osnádúr, Farraige
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
ní raibh aiste ar bith ar an iasg
Téacs caighdeánach
ní raibh aiste ar bith ar an iasc
Béarla
the fish weren’t biting
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Farraige, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
lioca
Téacs caighdeánach
lioca
Béarla
a small fish
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
géarbhach
Téacs caighdeánach
géarbhach
Béarla
stiff wind
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 13
Buntéacs
líonán
Téacs caighdeánach
líonán
Béarla
a submerged reef
Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 13
Buntéacs
cáir (ar an fharraige)
Téacs caighdeánach
cár (ar an fharraige)
Béarla
foam, breaking waves
Téamaí
Farraige
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 17
Buntéacs
...bhéarfa seo Úna ’un cineáil
Téacs caighdeánach
bhéarfaidh seo Úna chun cineáil
Béarla
this will show, convince Úna, win her over
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
roithleach gan snámh
Téacs caighdeánach
roilleach gan snámh
Béarla
the odd man out
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
rinne a’ lá sin mo shúile domh
Téacs caighdeánach
rinne an lá sin mo shúile dom
Béarla
that day taught me a lesson
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
ar mhéad is bhí sé a’ goilleadh air
Téacs caighdeánach
ar mhéad is a bhí sé ag goilleadh air
Béarla
such was the extent to which it was distressing him
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
beannacht dhuine bhoicht
Téacs caighdeánach
beannacht duine bocht
Béarla
a poor person’s blessing, a piece of fortune
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Beannachtaí agus mallachtaí, Iompar agus caidrimh, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 27
Buntéacs
a chos i n-a aice leis
Téacs caighdeánach
a chos in aice leis
Béarla
he lost the power of his leg
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 27
Buntéacs
ciothramach
Téacs caighdeánach
cithréimeach
Béarla
maimed, deformed
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 27
Buntéacs
ballán
Téacs caighdeánach
ballán
Béarla
a ballan, wrasse (fish)
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 29
Buntéacs
taispeánadh
Téacs caighdeánach
taispeánadh
Béarla
revelation, warning
Téamaí
An t-osnádúr, Beannachtaí agus mallachtaí, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 30
Buntéacs
bhí sé i muinighin a’ chuidighte a bhéarfadh duine eile de na sgoláirí dó
Téacs caighdeánach
bhí sé i muinín an chuidithe a bhéarfadh duine eile de na scoláirí dó
Béarla
he was depending on the help one of the other students would give him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Oideachas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
ní fhaghthar saill gan cheannach
Téacs caighdeánach
ní fhaightear saill gan cheannach
Béarla
there’s no gain without pain
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Seanfhocal
Leathanach 31
Buntéacs
mar adeir a’ nathán, rí gach duine ar a chuid féin
Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán, rí gach duine ar a chuid féin
Béarla
as the saying goes, each man is lord of his own possessions
Leathanach 32
Buntéacs
ní bhéadh aonduine a’ tnúth a h-inntleachta díthe
Téacs caighdeánach
ní bheadh aon duine ag tnúth a hintleachta di
Béarla
no one would be envious of her intellect
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal
Leathanach 32
Buntéacs
urchóideach
Téacs caighdeánach
urchóideach
Béarla
harmful, wicked, malignant
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 32
Buntéacs
an draoidín giorsaighe sin
Téacs caighdeánach
an draoidín girsí sin
Béarla
that little girl
Téamaí
Aois, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
lasadh a bhaint as duine
Téacs caighdeánach
lasadh a bhaint as duine
Béarla
to cause sb. to blush
Leathanach 32
Buntéacs
a’ cur achrann i n-a shuidhe
Téacs caighdeánach
ag cur achrann ina shuí
Béarla
instigating, initiating trouble
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 32
Buntéacs
a’ tógáil bruighne
Téacs caighdeánach
ag tógáil bruíne
Béarla
stirring up trouble, sowing seeds of bickering
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 32
Buntéacs
achmhusán
Téacs caighdeánach
achasán
Béarla
an insult, reproach
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 32/3
Buntéacs
3. léigheann a bhí a’ déanamh dochair is díobhála dó
Téacs caighdeánach
léann a bhí ag déanamh dochair agus díobhála dó
Béarla
an education that was harmful and injurious to him
Téamaí
Mothúcháin, Oideachas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
léigheann a bhí a’ déanamh dochair is díobhála dó
Téacs caighdeánach
léann a bhí ag déanamh dochair agus díobhála dó
Béarla
an education that was harmful and injurious to him
Téamaí
Mothúcháin, Oideachas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
bheadh ciall cheannuighthe aici
Téacs caighdeánach
bheadh ciall cheannaithe aici
Béarla
she would have learnt her lesson
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
ní raibh maith leis a ghábháil ‘un sgannsála le Nórainn
Téacs caighdeánach
ní raibh maith leis a ghabháil chun scansála le Nórainn
Béarla
there was no point in him squabbling with Nora
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
an chéad áiméar a gheobhadh Donnchadh
Téacs caighdeánach
an chéad áiméar a gheobhadh Donnchadh
Béarla
the first opportunity that Donnchadh would get
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
béinleic
Téacs caighdeánach
béillic
Béarla
a flat stone with a cavity underneath
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 35
Buntéacs
léabairt de’n teangaidh a thabhairt dó
Téacs caighdeánach
leadhbairt den teanga a thabhairt dó
Béarla
to give him a scolding, telling off
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
tuitim amach san fhairrge
Téacs caighdeánach
titim amach san fharraige
Béarla
to fall into the sea
Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 36
Buntéacs
sean-riclíní
Téacs caighdeánach
seanriclíní
Béarla
ramshackle old houses
Téamaí
Teach agus baile
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 37
Buntéacs
beidh sí slán sul a bpóstar í
Téacs caighdeánach
beidh sí slán sula bpóstar í
Béarla
(of distressed child) she’ll soon get over it
Téamaí
Aois, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
Acht dhéanfa seo do shúile duit
Téacs caighdeánach
ach dhéanfaidh seo do shúile duit
Béarla
but this’ll teach you a lesson
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 38
Buntéacs
ní fhuair sé dh’airidh riamh acht...
Téacs caighdeánach
ní bhfuair sé d’airí riamh ach…
Béarla
it was no more than he deserved...
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 38
Buntéacs
na másaí a théidheadh le bonnsach shlaite
Téacs caighdeánach
na mása a théamh le bonsach shlaite
Béarla
to get one’s backside warmed with a stout rod, to get a scalping
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 38
Buntéacs
ní rachadh grian i bhfairrge go mbeadh siad...
Téacs caighdeánach
ní rachadh grian i bhfarraige go mbeadh siad…
Béarla
a day wouldn’t have passed before they …
Téamaí
Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh
Leathanach 39
Buntéacs
bhí sé a’ trághadh san am
Téacs caighdeánach
bhí sé ag trá san am
Béarla
the tide was going out at the time
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail
Leathanach 40
Buntéacs
an maistín gan mhúnadh
Téacs caighdeánach
an maistín gan mhúineadh
Béarla
the unmannerly brat
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 40
Buntéacs
dóbhrán
Téacs caighdeánach
dobhrán
Béarla
dull-witted, stupid person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 40
Buntéacs
béaróg
Téacs caighdeánach
méaróg
Béarla
cheeky, impudent girl
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 40
Buntéacs
giodalach
Téacs caighdeánach
giodalach
Béarla
perky, self-conceited
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 40
Buntéacs
uasgán
Téacs caighdeánach
uascán
Béarla
a sheepish, simple minded person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 40
Buntéacs
cloigneach a’ chinn mhóir
Téacs caighdeánach
cloigneach an chinn mhóir
Béarla
a big-headed dunce
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 40
Buntéacs
nuair a bhí an maighistir ‘á mo chlamhairt
Téacs caighdeánach
nuair a bhí an máistir do mo sclamhadh
Béarla
when the master was getting stuck into me
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Oideachas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 40
Buntéacs
bhí lasóg sa bharrach
Téacs caighdeánach
bhí an lasóg sa bharrach
Béarla
passions were inflamed, the row had started
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 40
Buntéacs
nár mhór a’ croidhe díthe …
Téacs caighdeánach
nár mhór an croí di …
Béarla
how dare she …
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 40
Buntéacs
Ceannuigh cíor mhín díthe is ná bíodh sí a’ gabháil thart ’á tochas féin
Téacs caighdeánach
ceannaigh cíor mhín di agus ná bíodh sí ag dul thart á tochas féin
Béarla
buy her a nit comb and don't let her go around scratching herself
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
súgán droma gan chasadh
Téacs caighdeánach
súgán droma gan chasadh
Béarla
a spineless person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
arracaiseach
Téacs caighdeánach
araiciseach
Béarla
hasty, short-tempered
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 41
Buntéacs
báid siolastraighe
Téacs caighdeánach
báid feileastraim
Béarla
boats made of wild iris seed
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
agus nach fíor gur lugha ná frigh máthair chointinne
Téacs caighdeánach
agus nach fíor gur lú ná fríd máthair chointinne
Béarla
and isn't it true that the smallest, slightest thing can start trouble
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 41
Buntéacs
geasa nach bhfuilgeonadh aon laoch
Téacs caighdeánach
geasa nach bhfulaingeodh aon laoch
Béarla
spells that no warrior could endure
Téamaí
An t-osnádúr, Míleata, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 44
Buntéacs
ní raibh air ach aon leannán amháin
Téacs caighdeánach
ní raibh air ach aon leannán amháin
Béarla
he had only one weakness
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
i bhfaiteadh na súl
Téacs caighdeánach
i bhfaiteadh na súl
Béarla
in the blink of an eye, instantly
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 48
Buntéacs
leath a dhéanamh de féin is leath de’n tsaoghal
Téacs caighdeánach
leath a dhéanamh de féin agus leath den tsaol
Béarla
to work excessively
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 48
Buntéacs
cealg
Téacs caighdeánach
cealg
Béarla
sting, venom, deceit, treachery
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 48
Buntéacs
bhí an chleag ann
Téacs caighdeánach
bhí an chealg ann
Béarla
the mischief was evident
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 48
Buntéacs
corr atá sé, agus chan a ghoid sin ná ‘fhuadach a rinne sé
Téacs caighdeánach
corr atá sé, agus chan á ghoid sin ná á fhuadach a rinne sé
Béarla
he’s odd and it runs in the family; it’s in his blood
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 48
Buntéacs
leathach
Téacs caighdeánach
leathach
Béarla
broad seaweed, sea-wrack
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 49
Buntéacs
sí Nualaidín an chléir chánta
Téacs caighdeánach
is í Nualaidín an chléir cháinte
Béarla
Nualaidín has a slanderous tongue
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 49
Buntéacs
fiarach
Téacs caighdeánach
fiarach
Béarla
uncultivated grassland, lea
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair, Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 50
Buntéacs
sean-duine fuasgailteach
Téacs caighdeánach
seanduine fuascailteach
Béarla
old person who is helpful in distress
Téamaí
Aois, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 51
Buntéacs
agus, mar adeireadh na sean-daoine fad ó shoin, ní fhaghthar saill gan cheannach
Téacs caighdeánach
agus, mar a deireadh na seandaoine fada ó shin, ní fhaightear saill gan cheannach
Béarla
and as the old folks would say, no pain no gain,
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 51
Buntéacs
Nach minic ariamh a chulamar an rud is measa le duine ná a bhás go mb’fhéidir gurab é a leas é
Téacs caighdeánach
Nach minic riamh a chuala muid, an rud is measa le duine ná a bhás go mb’fhéidir gurb é a leas é
Béarla
Haven't we often heard, what one regards as a fate worse than death may be a blessing in disguise
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 51
Buntéacs
contabhairt phriosála
Téacs caighdeánach
contúirt phreasála
Béarla
a danger of conscription (into British armed forces)
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 52
Buntéacs
ceannn as éadan
Téacs caighdeánach
ceann as éadan
Béarla
indiscriminately; wholesale; one after another
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 52
Buntéacs
tá siad a’ priosáil na bhfear óg ceann as éadan
Téacs caighdeánach
tá siad ag preasáil na bhfear óg ceann as éadan
Béarla
there's a wholesale conscription of young men
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 53
