Leathanach XXX
Buntéacs
chomh gorm le smál
Téacs caighdeánach
chomh gorm le smál
Béarla
bright blue
Téamaí
Éadaí, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 1
Buntéacs
níor bh’iongantaighe leis an sneachta dearg ‘ná an ...
Téacs caighdeánach
níorbh iontaí leis an sneachta dearg ná an ...
Béarla
nothing could have surprised him more than ...
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 6
Buntéacs
teacht dheirg a’ dá néall
Téacs caighdeánach
teacht dheirge an dá néal
Béarla
at dawn
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 6
Buntéacs
mór-uchtamhail
Téacs caighdeánach
móruchtúil
Béarla
stout-hearted, courageous
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail
Leathanach 6
Buntéacs
#NAME?
Téacs caighdeánach
raimhre an ribe
Béarla
a hair’s breadth
Leathanach 7
Buntéacs
an rud atá i ndán do shíol Éabha
Téacs caighdeánach
an rud atá i ndán do shíol Éabha
Béarla
what is fated for human kind
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 7
Buntéacs
i n-adharca a chéile
Téacs caighdeánach
in adharca a chéile
Béarla
at loggerheads (with one and other)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 8
Buntéacs
i n-a sheasamh annsin i n-a chuaille
Téacs caighdeánach
ina sheasamh ansin ina chuaille
Béarla
standing there like a post
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 8
Buntéacs
dubhlaidheacht geimhridh
Téacs caighdeánach
dúlaíocht gheimhridh
Béarla
the depths of winter
Téamaí
Aimsir agus am
Leathanach 8
Buntéacs
a’ spágáil
Téacs caighdeánach
ag spágáil
Béarla
trudging
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail
Leathanach 9
Buntéacs
súgán droma a dhéanamh díomsa
Téacs caighdeánach
súgán droma a dhéanamh díomsa
Béarla
to make a harness of me, to be henpecked
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 9
Buntéacs
i n-áit na mbonn
Téacs caighdeánach
in áit na mbonn
Béarla
on the spot
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 10
Buntéacs
caorthacha fairrge
Téacs caighdeánach
caora farraige
Béarla
raging seas
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Farraige
Leathanach 10
Buntéacs
mar chraithfeadh an ghaoth canach a’ tsléibhe
Téacs caighdeánach
mar a chroithfeadh an ghaoth canach an tsléibhe
Béarla
as the wind would shake mountain bog-cotton
Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí
Leathanach 10
Buntéacs
cómhrac báis is beatha
Téacs caighdeánach
comhrac báis agus beatha
Béarla
the fight between life and death
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 10
Buntéacs
go dtiocfadh aghaidh bhisighthe uirthí
Téacs caighdeánach
go dtiocfadh aghaidh bhisigh uirthi
Béarla
that she would recover, improve
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 11
Buntéacs
a’ tuitim comh tiugh le duilleabhar na gcrann lá gaoithe móire
Téacs caighdeánach
ag titim chomh tiubh le duilliúr na gcrann lá gaoithe móire
Béarla
falling as numerously as leaves on a windy day
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Míleata, Stair
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 11
Buntéacs
connlach gharbh fhéasóige
Téacs caighdeánach
coinleach gharbh féasóige
Béarla
a rough stubble (beard)
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 11
Buntéacs
ní chuireadh Mac Cómhghail fiacal sa tseanchus
Téacs caighdeánach
ní chuireadh Mac Cómghail fiacal sa tseanchas
Béarla
Mac C. would tell the story as it is
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 12
Buntéacs
dath na ndaol orm leis an fhuacht
Téacs caighdeánach
dath na ndaol orm leis an fhuacht
Béarla
blue in the face from cold
Téamaí
Tréithe daonna, Aimsir agus am, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 13
Buntéacs
bhí an spéir mar bheadh sí ‘na caor amháin theineadh
Téacs caighdeánach
bhí an spéir mar a bheadh sí ina caor amháin thine
Béarla
the sky was lit up like a fire-ball
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 13
Buntéacs
dul i gcionn a’tsaoghail
Téacs caighdeánach
dul i gceann an tsaoil
Béarla
to start out in married life
Téamaí
Aimsir agus am, Cúinsí pearsanta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Leathanach 13
Buntéacs
tá an baile faoi chrann smola
Téacs caighdeánach
tá an baile faoi chrann smola
Béarla
the town(land) is blighted, cursed
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Leathanach 14
Buntéacs
béal na cneadha
Téacs caighdeánach
béal na cneá
Béarla
the part of the wound which is open
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 16
Buntéacs
ní fiú do shaothar é
Téacs caighdeánach
ní fiú do shaothar é
Béarla
it’s not worth your while
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 18
Buntéacs
bhí sé amuigh ar Mhághnus …
Téacs caighdeánach
bhí sé amuigh ar Mhághnus …
Béarla
M. was known renowned for ...
Téamaí
Tréithe daonna
Leathanach 18
Buntéacs
rabhartha d’aimhlis a bheith fút
Téacs caighdeánach
rabharta d’aimhleasa a bheith fút
Béarla
to be heading towards disaster
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 20
Buntéacs
ina luighe ar chraiste leabtha
Téacs caighdeánach
ina luí ar chnaiste leapa
Béarla
lying on a bedstead
Leathanach 20
Buntéacs
cuil a’ diabhail air
Téacs caighdeánach
cuil an diabhail air
Béarla
in a diabolical mood
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 21
Buntéacs
connlach fhéasóige
Téacs caighdeánach
coinleach féasóige
Béarla
stubble (of beard)
Téamaí
Baill choirp
Leathanach 21
Buntéacs
ó chuan Dhoire go cuan na gCeall
Téacs caighdeánach
ó chuan Dhoire go cuan na gCeall
Béarla
throughout the whole of Donegal
Leathanach 21
Buntéacs
lá na seacht síon
Téacs caighdeánach
lá na seacht síon
Béarla
a very stormy day
Téamaí
Aimsir agus am
Leathanach 21
Buntéacs
sa chruth is
Téacs caighdeánach
sa chruth is
Béarla
in such a way that, in order that to
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 21
Buntéacs
… go dtug sí an rún ‘un na cille léithe
Téacs caighdeánach
… go dtug sí an rún chun na cille léi
Béarla
… that she took the secret to the grave with her
Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 22
Buntéacs
a chuir a’ duine bocht ‘un na cille
Téacs caighdeánach
a chuir an duine bocht chun na cille
Béarla
that sent the poor soul to his grave
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Leathanach 22
Buntéacs
sgéal a chuaidh ar seachrán
Téacs caighdeánach
scéal a chuaigh ar seachrán
Béarla
a story that got out of hand, became embellished
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 22
Buntéacs
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa ag cainnt ar ...
Téacs caighdeánach
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa ag caint ar ...
Béarla
he would enchant you talking about …
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 22
Buntéacs
go rabh Éire i mbraighdeanas
Téacs caighdeánach
go raibh Éire i mbraighdeanas
Béarla
that Ireland was in bondage
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Leathanach 23
Buntéacs
ní h-ionann sin is a rádh go rabh olc nó urchóid ar bith sa ghasúr
Téacs caighdeánach
ní hionann sin is a rá go rabh olc nó urchóid ar bith sa ghasúr
Béarla
that’s not to say that the boy had any bad in him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 23
Buntéacs
cuireadh a mhuinntir as seilbh le linn Chogadh na Talmhan
Téacs caighdeánach
cuireadh a mhuintir as seilbh le linn Chogadh na Talún
Béarla
his people were dispossessed during the Land War
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Talmhaíocht
Leathanach 23
Buntéacs
an “mhuc dhubh”
Téacs caighdeánach
an “mhuc dhubh”
Béarla
the train
Téamaí
Taisteal agus imirce
Leathanach 23
Buntéacs
sugh na heorna
Téacs caighdeánach
sú na heorna
Béarla
spirits distilled from barley (whiskey, poteen)
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 24
Buntéacs
comh lag le h-éan i mbarrach
Téacs caighdeánach
chomh lag le héan i mbarrach
Béarla
as weak as an ailing chick
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 24
Buntéacs
‘ghá mbroslughadh chun teangmhála
Téacs caighdeánach
á mbrostú chun teagmhála
Béarla
urging them into battle
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Mothúcháin
Leathanach 24
Buntéacs
a’ rud atá i n-aice le do thoil
Téacs caighdeánach
an rud atá in aice le do thoil
Béarla
that which you wish for
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 24
Buntéacs
i mblaosg báirnigh
Téacs caighdeánach
i mblaosc bairnigh
Béarla
in a limpet shell
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Leathanach 24
Buntéacs
a dtiocfadh liom a ghabháil a bhfastódh ann
Téacs caighdeánach
… a dtiocfadh liom gabháil i bhfostó ann
Béarla
… that I could latch on to, get hooked on
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 25
Buntéacs
feoil thubaisteach
Téacs caighdeánach
feoil thubaisteach
Béarla
meat of farm animal killed by accident
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 25
Buntéacs
ar eachaibh slime sleamhaine
Téacs caighdeánach
ar eacha slime sleamhna
Béarla
on sleek, well-groomed steeds
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 26
Buntéacs
tá na múrthaí airgid aicí
Téacs caighdeánach
tá na múrtha airgid aici
Béarla
she has heaps of money
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Nath, Samhail
Leathanach 26
Buntéacs
beannacht dhuine bhoicht
Téacs caighdeánach
beannacht duine bocht
Béarla
a poor person’s blessing, a piece of fortune
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Beannachtaí agus mallachtaí, Iompar agus caidrimh, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 28
Buntéacs
comh modhamhail le h-uan caorach
Téacs caighdeánach
chomh modhúil le huan caorach
Béarla
as gentle as a lamb
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 28
Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh
Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh
Béarla
left destitute
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta
Leathanach 28
Buntéacs
a chuir sealán smaicht ar an Eoraip
Téacs caighdeánach
a chuir sealán smachta ar an Eoraip
Béarla
who encircled Europe under their rule
Leathanach 29
Buntéacs
...agus chuirfeadh ar a bhonnaí é
Téacs caighdeánach
… agus a chuirfeadh ar a bhoinn é
Béarla
… that would set him up for life
Leathanach 31
Buntéacs
an dlaoidheog mhullaigh
Téacs caighdeánach
an dlaíóg mhullaigh
Béarla
the finishing touches
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 32
Buntéacs
lasadh a bhaint as duine
Téacs caighdeánach
lasadh a bhaint as duine
Béarla
to cause sb. to blush
Leathanach 32
Buntéacs
a’ cur achrann i n-a shuidhe
Téacs caighdeánach
ag cur achrann ina shuí
Béarla
instigating, initiating trouble
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 33
Buntéacs
comh buidhe le cos lach’
Téacs caighdeánach
chomh buí le cos lachan
Béarla
of sallow, sickly, complexion (also tanned)
Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 34
Buntéacs
ní fhuil mise comh leamh sin agat
Téacs caighdeánach
níl mise chomh leamh sin agat
Béarla
you won’t find me that gullible
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 34
Buntéacs
mar a bheadh dartáin mhónadh ann
Téacs caighdeánach
mar a bheadh dartáin mhóna ann
Béarla
like little pieces of turf
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 34
Buntéacs
an druithleog dheireannach fearamhlachta
Téacs caighdeánach
an drithleog dheireanach fearúlachta
Béarla
the last spark of manliness
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 35
Buntéacs
gur bh’í giliena gile í
Téacs caighdeánach
gurbh í gile na gile í
Béarla
that she was the fairest of the fair
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna
Leathanach 35
Buntéacs
ba í áilne na h-áilne í
Téacs caighdeánach
ba í áille na háille í
Béarla
she was the beauty of beauties
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna
Leathanach 35
Buntéacs
chomh dubh le cleite an fhéich
Téacs caighdeánach
chomh dubh le cleite an fhiaigh
Béarla
as black as a raven’s feather
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 36
Buntéacs
as miosúr
Téacs caighdeánach
as miosúr
Béarla
beyond measure, extraordinary
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 37
Buntéacs
lá breithe Dé
Téacs caighdeánach
lá breithe Dé
Béarla
Day of Judgement
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 38
Buntéacs
ní rachadh grian i bhfairrge go mbeadh siad...
Téacs caighdeánach
ní rachadh grian i bhfarraige go mbeadh siad…
Béarla
a day wouldn’t have passed before they …
Téamaí
Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh
Leathanach 38
Buntéacs
caoir thineadh air
Téacs caighdeánach
caor thine air
Béarla
may he get struck by a fireball, meteor
Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Gaois - comhairle - eolas
Leathanach 39
Buntéacs
shaothróchadh sé a chuid as allus a mhalacha mar a rinne a mhuinntir roimhe riamh anall
Téacs caighdeánach
shaothródh sé a chuid as allas a mhalaí mar a rinne a mhuintir roimhe riamh anall
Béarla
he would earn his living by the sweat of his brow as his people before had always done
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Leathanach 39
Buntéacs
lá an chuitimh
Téacs caighdeánach
lá an chuitimh
Béarla
the day he would get his own back, get satisfaction
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 39
Buntéacs
bhí sé a’ trághadh san am
Téacs caighdeánach
bhí sé ag trá san am
Béarla
the tide was going out at the time
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail
Leathanach 40
Buntéacs
brágha mar chluimh na h-eala
Téacs caighdeánach
bráid mar chlúmh na heala
Béarla
a neck like a swan
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Baill choirp
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 43
Buntéacs
a ceann ‘s a cosa buailte ar a chéile leis an aois
Téacs caighdeánach
a ceann agus a cosa buailte ar a chéile leis an aois
Béarla
bent over with age
Téamaí
Tréithe daonna, Aois, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte
Leathanach 43
Buntéacs
an chuid is lugha de’n troid an chuid is fearr
Téacs caighdeánach
an chuid is lú den troid an chuid is fearr
Béarla
the least fighting done the better
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Leathanach 43
Buntéacs
thréig sé a dhúthchas an lá a chuaidh sé ins na píleirí
Téacs caighdeánach
thréig sé a dhúchas an lá a chuaigh sé sna píleirí
Béarla
he forsook his birthright, his home and country, the day he joined the police
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 43
Buntéacs
thoisigh sí air le sgoith bhárr teangtha
Téacs caighdeánach
thosaigh sí air le scoth bharr teanga
Béarla
she gave him a real tongue lashing
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 44
Buntéacs
bhí sé i riocht an ghruag a tharraingt de féin
Téacs caighdeánach
bhí sé i riocht an ghruaig a tharraingt de féin
Béarla
he was about to tear his hair out
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 45
Buntéacs
táille tairbh
Téacs caighdeánach
táille tairbh
Béarla
a fee for services of a bull
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 47
Buntéacs
i n-a éan chorr
Téacs caighdeánach
ina éan chorr
Béarla
the odd one out
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 48
Buntéacs
greim an fhir bháite
Téacs caighdeánach
greim an fhir bháite
Béarla
a drowning man’s grip
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Farraige, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 49
Buntéacs
sí Nualaidín an chléir chánta
Téacs caighdeánach
is í Nualaidín an chléir cháinte
Béarla
Nualaidín has a slanderous tongue
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 49
Buntéacs
an leath-bhróg eile
Téacs caighdeánach
an leathbhróg eile
Béarla
the other shoe (of a pair)
Téamaí
Éadaí
Leathanach 49
Buntéacs
rachadh a gháir i bhfad
Téacs caighdeánach
rachadh a gháir i bhfad
Béarla
he would be renowned everywhere
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
