Oidhche Shamhraidh

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
reágh an rud a’ tsíothcháin i ndiaidh na bruighne

Téacs caighdeánach
is breá an rud an tsíocháin i ndiaidh na bruíne

Béarla
peace after the battle is a fine thing

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
nuair thig an chaill thig an fhaill

Téacs caighdeánach
nuair a thig an chaill tig an fhaill

Béarla
when misfortune strikes, opportunity arises

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Seanfhocal

Leathanach XXX?

Buntéacs
bhí na nighneacha cumhduighthe

Téacs caighdeánach
bhí na hiníonacha cumhdaithe

Béarla
the daughters were settled (married)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
caidé sin do’n té sin nach mbaineann sin dó

Téacs caighdeánach
cad é sin don té sin nach mbaineann sin dó

Béarla
it is of no concern to anyone not directly involved

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
ní bheidh a’ béal a’ milleadh an anama agam

Téacs caighdeánach
ní bheidh an béal ag milleadh an anama agam

Béarla
I won’t express myself contrary to my real opinion

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
ar na gaobhair

Téacs caighdeánach
ar na gaobhair

Béarla
in the vicinity

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
tá an bealach aimhréidhteach

Téacs caighdeánach
tá an bealach aimhréidh

Béarla
the road is difficult, uneven

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
bolgam tae

Téacs caighdeánach
bolgam tae

Béarla
a drop of tea, mouthful

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
bhí an tine coigilte

Téacs caighdeánach
bhí an tine coigilte

Béarla
the fire was banked up

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
d’fhuígfeadh Tadhg a múnadh ar dhuine éigin eile

Téacs caighdeánach
d’fhágfadh Tadhg a múineadh ar dhuine éigin eile

Béarla
Tadhg would leave their chastening to someone else

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
tá Dia láidir agus máthair mhaith aige

Téacs caighdeánach
tá Dia láidir agus máthair mhaith aige

Béarla
God is powerful and his mother is good

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach XXX?

Buntéacs
saol céasta

Téacs caighdeánach
saol céasta

Béarla
a miserable life

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
seachrán beag éadtrom

Téacs caighdeánach
seachrán beag éadrom

Béarla
to be slightly touched, a little bit gone in the head

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
an biadh a ghiollacht is a rann

Téacs caighdeánach
an bia a ghiollacht agus a roinnt

Béarla
to prepare and distribute the food

Téamaí
Bia agus deoch, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
thoisigh siad ‘á creach

Téacs caighdeánach
thosaigh siad á creachadh

Béarla
they began to plunder her (the boat)

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
teilgthe ‘un a’ chrochta

Téacs caighdeánach
teilgthe chun an chrochta

Béarla
condemned to hang

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
bhí crathán léinn aige

Téacs caighdeánach
bhí crothán léinn aige

Béarla
he had a modicum of education

Téamaí
Oideachas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
cioth a fhliuch a’ saoghal

Téacs caighdeánach
cith a d’fhliuch an saol

Béarla
a universal trait

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
geasa a choilleadh

Téacs caighdeánach
geasa a choilleadh

Béarla
to violate taboos

Téamaí
An t-osnádúr

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
cumann a bhrúghadh ar a’ chailín seo

Téacs caighdeánach
cumann a bhrú ar an chailín seo

Béarla
to initiate, force a relationship with this girl

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
i bhfianaise duine

Téacs caighdeánach
i bhfianaise dhuine

Béarla
in the presence of sb.

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
Dá leontaidhe féin

Téacs caighdeánach
dá leointe féin

Béarla
of his own accord, his own volition

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
a' broslughadh na ndaoine chun ceannairce

Téacs caighdeánach
ag brostú na ndaoine chun ceannairce

Béarla
urging the people to mutiny

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
níor cuireadh gron ar bith ansin

Téacs caighdeánach
níor cuireadh cron ar bith ansin

Béarla
nothing (bad) was noticed there

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
giobach

Téacs caighdeánach
giobach

Béarla
shaggy rough; unkempt untidy

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach XXX?

Buntéacs
nach doiligh do Dhia soirbhint dóbhtha?

Téacs caighdeánach
nach doiligh do Dhia soirbhiú dóibh?

Béarla
it will be hard for God to forgive them

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX?

Buntéacs
lucht a’ mhí-ghrinn

Téacs caighdeánach
lucht an mhíghrinn

Béarla
mischief makers

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX?

Buntéacs
nach mór a’ croidhe dóbhtha!

Téacs caighdeánach
nach mór an croí dóibh!

Béarla
how dare they!

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
ná bain do dhuine dheiróil, arsa fear na h-eagna

Téacs caighdeánach
ná bain do dhuine dhearóil, arsa fear na heagna

Béarla
don’t offend the afflicted, said the wise man

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
a mhic ó, ná déan troid agus ná loic í más éigean duit.”

Téacs caighdeánach
a mhic ó, ná déan troid agus ná loic í más éigean duit

Béarla
son, don’t fight and don’t shirk it if possible

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
neoid

Téacs caighdeánach
neoid

Béarla
shy, backward timid

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach XXX

Buntéacs
agus déarfainn nach mbeadh teacht i láthair ann i lúb cruinnighthe

Téacs caighdeánach
agus déarfainn nach mbeadh teacht i láthair ann i lúb cruinnithe

Béarla
and I’d say he’s not self assured in company, unable to present himself in company

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
Feadán tobaca

Téacs caighdeánach
feadán tobac

Béarla
a roll of tobacco

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
dóigh bheag anásta

Téacs caighdeánach
dóigh bheag anásta

Béarla
in needy circumstances

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
an boladh ba ghráince liom a mhothaigh mé riamh i dteach - sean-bholadh tobaca

Téacs caighdeánach
an boladh ba ghránna lioom a mhothaigh mé riamh i dteach - seanbholadh tobac

Béarla
The most horrible smell I ever smelled in a house - the smell of stale tobacco

Téamaí
Bia agus deoch, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
tig eadar na bráithre mar adeir a’ nathán

Téacs caighdeánach
tig idir na bráithre, mar a deir an nathán

Béarla
as the adage goes, from close-knit to conflict, bedfellows fall out

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
is lúgha ná frigh máthair chointinne

Téacs caighdeánach
is lú ná fríd máthair chointinne

Béarla
it doesn’t take much to start a quarrel

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Sofhriotal

Leathanach XXX

Buntéacs
a’ díoscarnaigh le n-a chár

Téacs caighdeánach
ag díoscarnaigh lena chár

Béarla
grinding his teeth

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
is lúgha ná sin is miste liom

Téacs caighdeánach
is lú ná sin is miste liom

Béarla
I couldn’t care less

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
ní fhuil mé faoi shotal do Mhághnus Thuathail

Téacs caighdeánach
níl mé faoi shotal do Mhághnus Thuathail

Béarla
I'm not bowing down, deferring, yielding to Mághnus Thuathail!, I'm not taking any arrogance from Mághnus Thuathail!

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
ceol a dhéanamh de rud

Téacs caighdeánach
ceol a dhéanamh de rud

Béarla
to make fun of sth

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach XXX

Buntéacs
culaith de ghlaisín caorach

Téacs caighdeánach
culaith de ghlaisín caorach

Béarla
a homespun suit

Téamaí
Éadaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
An bród! an peaca lenár thit na haingil. Tús gach oilc agus máthair gach bruíne

Téacs caighdeánach
an Bród! an peaca lenár thit na haingil. Tús gach oilc agus máthair gach bruíne

Béarla
Pride! The downfall of the angels. The root of all evil and prime cause of all war.....

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin, Míleata

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Meafar

Leathanach #VALUE!

Buntéacs
a’ dramhaltaigh orainn

Téacs caighdeánach
ag dramhaltaigh orainn

Béarla
tramping over us

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
thug mé an ghoineóg sin duit agus í tuillte agat

Téacs caighdeánach
thug mé an ghoineog sin duit agus í tuillte agat

Béarla
I gave you that dig, and you deserved it

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
sgiordann éan as gach ealt

Téacs caighdeánach
sciurdann éan as gach ealta

Béarla
there is always an odd-man-out there are exceptions to every rule, a black sheep in every family

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
bíonn cead iomartais ar dhuine eadar dáil is pósadh

Téacs caighdeánach
bíonn cead iomartais ar dhuine idir dáil is pósadh

Béarla
one is open to supernatural interference when engaged to be married

Téamaí
An t-osnádúr, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
tá na dílsí caithte

Téacs caighdeánach
tá na díslí caite

Béarla
the die is cast; there is no going back

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach XXX

Buntéacs
i gcionn a gcuid speal is corrán

Téacs caighdeánach
i gceann a gcuid speal is corrán

Béarla
at their haymaking and harvesting

Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
dá fhadacht an oidhche thiocfadh an mhaidin

Téacs caighdeánach
Dá fhad an oíche thiocfadh an mhaidin

Béarla
however long the night morning would come

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach XXX

Buntéacs
truaillidhe fá n-a mholadh

Téacs caighdeánach
truaillí fána mholadh

Béarla
half-hearted in his praise

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
an té nach truagh leis do chás ná déan do ghearán leis

Téacs caighdeánach
an té nach trua leis do chás ná déan do ghearán leis

Béarla
don't bring your complaints where they're not wanted

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
Ba leor sin féin le náibhidhe ar bith a choinneal-bháthadh

Téacs caighdeánach
Ba leor sin féin le náibhí ar bith a choinnealbhá

Béarla
that itself would be enough to excommunicate any navey.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
bean a sheol a stuaim chun seachráin

Téacs caighdeánach
bean a sheol a stuaim chun seachráin

Béarla
a woman who drove him to distraction

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
ga nathrach

Téacs caighdeánach
ga nathrach

Béarla
the sting of a snake

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
tá mé buídheach díot as a ghabháil i mo leith

Téacs caighdeánach
tá mé buíoch díot as a ghabháil i mo leith

Béarla
I’m grateful to you for stepping in on my behalf, siding with me

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
chomh gorm le smál

Téacs caighdeánach
chomh gorm le smál

Béarla
bright blue

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Teaghlach – muintir – pobal, Éadaí

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach XXX

Buntéacs
don bhéirt stócach seo nach raibh olc ná urchóid dá chéile

Téacs caighdeánach
don bhéirt stócach seo nach raibh olc ná urchóid dá chéile

Béarla
to these two young men who bore no malice nor ill-will to each other

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
sconn-ribeacha ar a smigead

Téacs caighdeánach
sconribí ar a smig

Béarla
straggling hairs on her chin

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach XXX

Buntéacs
lig braon de seo le do ghrásta

Téacs caighdeánach
lig braon de seo le do ghrásta

Béarla
drink your fill of this

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach XXX

Buntéacs
#VALUE!

Téacs caighdeánach
scaoileann braon biotáille an teanga

Béarla
a drop of spirits will loosen the tongue

Téamaí
Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 7

Buntéacs
seasgair

Téacs caighdeánach
seascair

Béarla
snug cosy comfortable

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair

Leathanach 7

Buntéacs
thaisg sé a shaothrughadh

Téacs caighdeánach
thaisc sé a shaothrú

Béarla
he saved what he earned

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 7

Buntéacs
mar adeireadh sean-mhná an bhaile bhí dóigh fir uasail air

Téacs caighdeánach
mar a deireadh seanmhná an bhaile bhí dóigh fir uasail air

Béarla
as the town’s old lady’s used to say he lived like a gentleman

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 7

Buntéacs
mar a deireadh mo mháthair mhór cibé atá saor caitheadh sé cloch

Téacs caighdeánach
mar adeireadh mo mháthair mhór, cibé atá saor caitheadh sé cloch

Béarla
as my granny used to say let he who is without sin cast the first stone

Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 8

Buntéacs
an chéad áiméar a gheobhas mé

Téacs caighdeánach
an chéad áiméar a gheobhas mé

Béarla
the first opportunity I get

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 8

Buntéacs
tá an bharamhail chontráilte agat air

Téacs caighdeánach
tá an bharúil chontráilte agat air

Béarla
you've the wrong opinion of him

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 8

Buntéacs
píobaire an aon-phuirt

Téacs caighdeánach
píobaire an aon phoirt

Béarla
s.o. who is always harping on about the same thing

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 8

Buntéacs
ná h-abair … nár cuireadh ar d’fhaithchill thú

Téacs caighdeánach
ná habair …...nár cuireadh ar d’fhaichill thú...

Béarla
don't say … that you weren’t warned

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 9

Buntéacs
ba leor a luathas

Téacs caighdeánach
ba leor a luas

Béarla
it would come soon enough

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 11

Buntéacs
dearglach beag fann

Téacs caighdeánach
dearglach beag fann

Béarla
a weak red glow

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 11

Buntéacs
b’fhéidir gur fíor a’ rud adeireadh na sean-daoine, go mbíonn cead iomartais ar dhuine ar uairibh

Téacs caighdeánach
b’fhéidir gur fíor an rud a deireadh na seandaoine, go mbíonn cead iomartais ar dhuine ar uairibh

Béarla
maybe what the old folks said was right, at certain times one is open to supernatural interference

Téamaí
An t-osnádúr

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 12

Buntéacs
an domblas ae

Téacs caighdeánach
an domlas ae

Béarla
bile

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 12

Buntéacs
ní dheárna tú mo chómhairle

Téacs caighdeánach
ní dhearna tú mo chomhairle

Béarla
you didn’t take my advice

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 12

Buntéacs
ó’s tú a tharraing ort íoc olc is iaróg

Téacs caighdeánach
ós tú a tharraing ort íoc olc is iaróg

Béarla
you have brought the trouble upon yourself and you must therefore suffer the consequences

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 13

Buntéacs
...nach sgeithfe tú orm

Téacs caighdeánach
...nach sceithfidh tú orm

Béarla
that you won’t give me away / divulge it was me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 14

Buntéacs
bhí sí geabach

Téacs caighdeánach
bhí sí geabach

Béarla
she was talkative, loquacious

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 14

Buntéacs
ní thug siad córus ar bith dó

Téacs caighdeánach
ní thug siad córas ar bith dó

Béarla
they wouldn’t listen to him at all

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 17

Buntéacs
sgiath chosanta

Téacs caighdeánach
sciath chosanta

Béarla
a protector, defender

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 17

Buntéacs
áithe aoil

Téacs caighdeánach
áith aoil

Béarla
a lime kiln

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 17

Buntéacs
ceo tiormlaigh

Téacs caighdeánach
ceo triomaigh

Béarla
a drought mist, heat haze

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 18

Buntéacs
beidh mé i n-a bhun choidhche dó

Téacs caighdeánach
beidh mé ina bhun choíche dó

Béarla
I’ll be eternally grateful to him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 19

Buntéacs
chlis sí as a néall

Téacs caighdeánach
chlis sí as a néal

Béarla
she started out of her sleep

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 22

Buntéacs
aithghiorra na gcnoc

Téacs caighdeánach
aicearra na gcnoc

Béarla
the mountain shortcut

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
is tearc fear a dhéanfadh é

Téacs caighdeánach
is tearc fear a dhéanfadh é

Béarla
not too many men would do it

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
is tú an ghamhain is lugha réasún

Téacs caighdeánach
is tú an ghamhain is lú réasún

Béarla
you are a dimwit, soft in the head

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
uasgán

Téacs caighdeánach
uascán

Béarla
a sheepish person, soft simple-minded person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 25

Buntéacs
‘sí a choinnigh mise le baisteadh

Téacs caighdeánach
Is í a choinnigh mise le baisteadh

Béarla
she acted as my godparent

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 25

Buntéacs
caras Críosta

Téacs caighdeánach
cara as Críost

Béarla
godparent

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
bunachar

Téacs caighdeánach
bunachar

Béarla
money put by, nest egg

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 25

Buntéacs
nach mbeinn ag éileamh dó

Téacs caighdeánach
nach mbeinn ag éileamh dó

Béarla
that I wouldn’t complain to him, give off to him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 26

Buntéacs
tá na múrthaí airgid aicí

Téacs caighdeánach
tá na múrtha airgid aici

Béarla
she has heaps of money

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath, Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail

Leathanach 26

Buntéacs
gan ua gan iarmhar aici

Téacs caighdeánach
gan ua gan iarmhar aici

Béarla
she has no descendants, she has neither chick nor child

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 26

Buntéacs
de roghain ar dhaoinibh ba deise go mór i ngaol dúinn ná í

Téacs caighdeánach
de rogha ar dhaoine ba dheise go mór i ngaol dúinn ná í

Béarla
in preference to people much more closely related to us than she is

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 26

Buntéacs
aisgidh mhaidne

Téacs caighdeánach
aisce mhaidine

Béarla
the morning gift (at baptism)

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 27

Buntéacs
tchím nár shéan sé a ghaol leis a mhuinntir tháinig roimhe

Téacs caighdeánach
chím nár shéan sé a ghaol leis an mhuintir a tháinig roimhe

Béarla
I see he has followed the traits of his people before him

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 27

Buntéacs
ní fhuil ann ach go raibh siad taobh istuigh de na ballaí

Téacs caighdeánach
níl ann ach go raibh siad taobh istigh de na ballaí

Béarla
they just about had a roof over their heads

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 29

Buntéacs
go gcaithfidh duine an ócáid a sheachnamh má’s leis fanacht go buan ar staid na ngrásta

Téacs caighdeánach
go gcaithfidh duine an ócáid a sheachaint más leis fanacht go buan ar staid na ngrást

Béarla
that if a person wishes to stay in a state of grace he must avoid the occasion of sin

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 29

Buntéacs
is beag nach raibh mé ‘á dtnúth do’n té a raibh siad aige

Téacs caighdeánach
is beag nach raibh mé á dtnúth don té a raibh siad aige

Béarla
I was almost envious of the one who had them

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 31

Buntéacs
a’ beagán airgid ghil a bhí agam

Téacs caighdeánach
an beagán airgead geal a bhí agam

Béarla
the little amount of silver (coins) I had

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 32

Buntéacs
déanadh gach aon duine a bhrachán dó féin

Téacs caighdeánach
déanadh gach aon duine a bhrachán dó féin

Béarla
let everyone cook his own porridge, look after himself

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 34

Buntéacs
ó’s tú a tharraing ort olc is iaróg

Téacs caighdeánach
ós tú a tharraing ort íoc olc is iaróg

Béarla
you have brought the trouble upon yourself and you must therefore take the consequences

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 34

Buntéacs
na ladhara ris thríd na h-uachtar

Téacs caighdeánach
na ladhracha ris fríd na huachtair

Béarla
the toes sticking out through the uppers

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 35

Buntéacs
is fearr go mall ná go bráth

Téacs caighdeánach
is fearr go mall ná go brách

Béarla
better late than never

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 38

Buntéacs
go h-anacaireach

Téacs caighdeánach
go hanacrach

Béarla
distressingly, awkwardly, heavily

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair

Leathanach 39

Buntéacs
a’ rud a mhearuigh mo chiall

Téacs caighdeánach
an rud a mhearaigh mo chiall

Béarla
the thing that drove me to distraction deranged my senses

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 40

Buntéacs
go raibh sé sa smeach dheireannaigh

Téacs caighdeánach
go raibh sé sa smeach dheireanach

Béarla
that he was at his last breath

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 40

Buntéacs
gasúr beag gan cheilg

Téacs caighdeánach
gasúr beag gan cheilg

Béarla
a harmless little boy

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 42

Buntéacs
is ionann is a’ cás é sa deireadh

Téacs caighdeánach
is ionann is an cás é sa deireadh

Béarla
it’s the same difference when all is said and done

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 42

Buntéacs
beidh mian gan sásamh ina chroidhe

Téacs caighdeánach
beidh mian gan sásamh ina chroí

Béarla
he will have an unsatisfied longing

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 44

Buntéacs
amuigh ar a chéile

Téacs caighdeánach
amuigh ar a chéile

Béarla
at odds with one and other, quarrelling

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 52

Buntéacs
a’ ceasacht bídh nó díghe

Téacs caighdeánach
ag ceasacht bia nó dí

Béarla
complaining about food or drink

Téamaí
Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 52

Buntéacs
ar adeir a’ nathán: deireadh gach cuirme a cáineadh

Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán: deireadh gach coirme a cáineadh

Béarla
as the saying goes: after the feast comes the criticism (i.e. some people will never be happy), (at the end of) in the wake of a feast there'll always be complaints

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 52/3

Buntéacs
3. is fiú do dhuine bheith bocht is ní fiú do dhuine bheith truaillidhe

Téacs caighdeánach
is fiú do dhuine a bheith bocht is ní fiú do dhuine a bheith truaillí

Béarla
poverty is no disgrace and miserliness is

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 53

Buntéacs
is fairsing Dia sa chumhanglach

Téacs caighdeánach
is fairsing Dia sa chúngach

Béarla
God will provide

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 54

Buntéacs
mar adeir an nathán, an chuid is lúgha den troid an chuid is fearr

Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán, an chuid is lú den troid an chuid is fearr

Béarla
the least fighting done the better

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 55

Buntéacs
neascóid ghoile

Téacs caighdeánach
neascóid ghoile

Béarla
a stomach ulcer

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 55?

Buntéacs
mar adeir a’ nathán, sgilidh fíon fírinne

Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán, scileann fíon fírinne

Béarla
wine in, truth out (in vino veritas)

Téamaí
Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 55?

Buntéacs
fear ranna

Téacs caighdeánach
fear ranna

Béarla
a distributor, trader, dealer

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 56?

Buntéacs
ní fhuair aon tír ariamh a saoirse mar dhéirce

Téacs caighdeánach
ní bhfuair aon tír riamh a saoirse mar dhéirc

Béarla
no country ever gained its freedom through charity

Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 57?

Buntéacs
leig le n-a h-olc féin í

Téacs caighdeánach
lig lena holc féin í

Béarla
leave her to her own erroneous ways

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Iompar agus caidrimh, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 58?

Buntéacs
cuireadh sí do mhac-sa is fiche mac eile ar bhealach a n-aimhlis

Téacs caighdeánach
cuireadh sí do mhacsa is fiche mac eile ar bhealach a n-aimhleasa

Béarla
let her set your own son and twenty others on the road to ruin

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 59?

Buntéacs
dubhairt bean a’ doctúra rud éigin a chuir lasóg sa bharrach

Téacs caighdeánach
dúirt bean an dochtúra rud éigin a chuir lasóg sa bharrach

Béarla
the doctor’s wife said something that inflamed passions

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 60?

Buntéacs
bhí leath-chos dá chuid marbh ó’n sgoróig síos

Téacs caighdeánach
bhí leathchos dá chuid marbh ón chorróg síos

Béarla
one of his legs was dead/useless from the hip down

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 64/5

Buntéacs
Nárbh’ é an anairidhe é dar leo. Ag imtheacht gan rath i ndiaidh a’ méid a bhí caithte ag a mhuinntir leis a’ tabhairt foghluim coláiste dó!

Téacs caighdeánach
Nárbh é an anairí é dar leo. Ag imeacht gan rath i ndiaidh an méid a bhí caite ag a mhuintir leis ag tabhairt foghlaim coláiste dó!

Béarla
Wasn’t he the ungrateful one. Going to the dogs after what his folks spent giving him a college education

Téamaí
Oideachas, Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66?

Buntéacs
caithfidh mé a ghabháil anonn ar a thásc

Téacs caighdeánach
caithfidh mé a ghabháil anonn ar a thásc

Béarla
I have to go over and express my condolences (to the family of the person who died)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 66

Buntéacs
ar an neamhacra

Téacs caighdeánach
ar an neamhacra

Béarla
of independent means, in easy circumstances

Téamaí
Tréithe daonna, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 71

Buntéacs
toicheastal

Téacs caighdeánach
tóstál

Béarla
an assembly, pageant

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair

Leathanach 75

Buntéacs
bhí ‘oiread aicí is riarfadh díthe

Téacs caighdeánach
bhí a oiread aici is a riarfadh di

Béarla
she had enough to get by

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 75?

Buntéacs
sgáile na sgéimhe le feiceáil inntí dh’aindeoin na mbliadhantach

Téacs caighdeánach
scáil na scéimhe le feiceáil inti d’ainneoin na mblianta

Béarla
the reflection of beauty could be seen in her in spite of the years

Téamaí
Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 76?

Buntéacs
siabhrán

Téacs caighdeánach
siabhrán

Béarla
slight derangement, delusion, mental confusion

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 77

Buntéacs
bhí sé thar bheith ceachardha

Téacs caighdeánach
bhí sé thar bheith ceachartha

Béarla
he was exceedingly sting, mean

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 77

Buntéacs
crathán céille

Téacs caighdeánach
crothán céille

Béarla
a bit of sense

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 78

Buntéacs
chosgair mo chroidhe

Téacs caighdeánach
choscair mo chroí

Béarla
my heart moved

Téamaí
Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 79

Buntéacs
cadranta

Téacs caighdeánach
cadránta

Béarla
hard, unfeeling, stubborn

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 79

Buntéacs
agus de thairbhe bía de tá an rotham céanna aici atá ag mo pháistí féin.

Téacs caighdeánach
agus de thairbhe bia de, tá an rotham céanna aici atá ag mo pháistí féin.

Béarla
and as for food, she’s as well fed as my own children

Téamaí
Bia agus deoch, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 79

Buntéacs
i lúb cruinnighthe

Téacs caighdeánach
i lúb cruinnithe

Béarla
in the midst of a gathering

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 79

Buntéacs
ba mhaith a b’fhiú a cuid í

Téacs caighdeánach
ba mhaith ab fhiú a cuid í

Béarla
she was well worth the food she got

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 81

Buntéacs
dúbláil

Téacs caighdeánach
dúbláil

Béarla
second distillation in run of poteen

Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 83

Buntéacs
ó na sgorógaí síos

Téacs caighdeánach
ó na corróga síos

Béarla
from the hips down

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 85

Buntéacs
Bhí mé a’ sgannsáil leis a’ traveller mhalluighthe sin gur chuir sé i mbárr mo chéille mé

Téacs caighdeánach
Bhí mé ag scansáil leis an traveller mhallaithe sin gur chuir sé i mbarr mo chéille mé

Béarla
I was squabbling with that cursed traveller until it drove me mad, infuriated me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 85

Buntéacs
corradh le fiche punta

Téacs caighdeánach
corradh le fiche punt

Béarla
(a little) more than twenty pounds

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 86

Buntéacs
dá lóntaidhe féin

Téacs caighdeánach
dá leointe féin

Béarla
of one’s own accord, volition

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 86

Buntéacs
a chreach a ais-íoc

Téacs caighdeánach
a chreach a aisíoc

Béarla
to repay his plunder

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 89

Buntéacs
má tá an choir ag cur le n-a chliú

Téacs caighdeánach
má tá an choir ag cur lena chlú

Béarla
if his reputation fits the crime

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 91

Buntéacs
go dtiocfaidh an fhírinne i n-a h-áit féin

Téacs caighdeánach
go dtiocfaidh an fhírinne ina háit féin

Béarla
that truth will prevail

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 94

Buntéacs
páigh mhaith lae agus lá maith oibre

Téacs caighdeánach
pá maith lae agus lá maith oibre

Béarla
a good day’s pay for a good day’s work

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 95

Buntéacs
sgéal a chluinfeadh tír is cheilfeadh muintir

Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeadh tír is a cheilfeadh muintir

Béarla
sth. which is common knowledge despite efforts to conceal it by or from relatives of those involved

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 98

Buntéacs
pianpháiseach

Téacs caighdeánach
pianpháiseach

Béarla
anguished, agonizing

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 99

Buntéacs
is beag is lugha orm

Téacs caighdeánach
is beag is lú orm

Béarla
there is little I hate more

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 99

Buntéacs
fá bhrígh na guidhe

Téacs caighdeánach
faoi bhrí na guí

Béarla
to include s.b.(in one’s prayer)

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 100

Buntéacs
bun na gaoithe

Téacs caighdeánach
bun na gaoithe

Béarla
the source of the wind, direction the wind was coming from

Téamaí
Aimsir agus am, Seoltóireacht agus bádóireacht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 100

Buntéacs
bhí cuil ar leith ar na píléirí

Téacs caighdeánach
bhí cuil ar leith ar na pílir

Béarla
the police were looking particularly angry

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 100

Buntéacs
ag aidhbhsiughadh

Téacs caighdeánach
ag aibhsiú

Béarla
emphasizing

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 100

Buntéacs
nach é an chlaitseach gan spriolladh é

Téacs caighdeánach
nach é an chlaitseach gan spriolladh é

Béarla
isn’t he the unmanly coward

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 101

Buntéacs
a bheith amuigh ar an oidhche chorr chointinneach

Téacs caighdeánach
a bheith amuigh ar an oíche chorr chointinneach

Béarla
to be out on the most inappropriate night

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 101

Buntéacs
ní raibh ann acht breith nó fág

Téacs caighdeánach
ní raibh ann ach breith nó fág

Béarla
it was all or nothing

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 103

Buntéacs
íocfa sin dolaidh na seachtmhaine

Téacs caighdeánach
íocfaidh sin dola na seachtaine

Béarla
that will pay for the week’s bills

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
níor mhór léithe a n-abóradh sí leis a’ dream a bhí ar mo lorg

Téacs caighdeánach
níor mhór léi a n-abródh sí leis an dream a bhí ar mo lorg

Béarla
she would have plenty to say to those who were searching for me

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 104?

Buntéacs
coirnín

Téacs caighdeánach
coirnín

Béarla
curl (of hair)

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 105?

Buntéacs
gur fearr uaigneas maith ná droch-chuideachta

Téacs caighdeánach
gur fearr uaigneas maith ná droch-chuideachta

Béarla
that salutary solitude is better than bad company

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Sofhriotal

Leathanach 106?

Buntéacs
. i nglór chaoidheamhail

Téacs caighdeánach
i nglór chaoithiúil

Béarla
in a pleasant kindly voice

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 110

Buntéacs
castar na daoine ar a chéile is ní chastar na cnuic ná na sléibhte

Téacs caighdeánach
castar na daoine ar a chéile is ní chastar na cnoic ná na sléibhte

Béarla
it’s a small world (if one moves around)

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 112

Buntéacs
iosgadaí

Téacs caighdeánach
ioscaidí

Béarla
the hollow at back of knees

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 113

Buntéacs
ná déan troid agus ná loic í má’s éigean duit

Téacs caighdeánach
ná déan troid agus ná loic í más éigean duit

Béarla
never cause a fight and never shirk one if needs be;

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 114

Buntéacs
a chuartughadh neadrach

Téacs caighdeánach
a chuardach neadacha

Béarla
searching for nests

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 115?

Buntéacs
é a bheith ina chuid mhaoidhte aca

Téacs caighdeánach
é a bheith ina chuid mhaíte acu

Béarla
sth they were renowned for

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 118

Buntéacs
bhí Séamus ... ar thús teaghlaigh agus iad muirín mhór ann

Téacs caighdeánach
bhí Séamus ... ar thús teaghlaigh agus iad muirín mhór ann

Béarla
S. was the eldest and they were a large family

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 121

Buntéacs
ar son na córach

Téacs caighdeánach
ar son na córa

Béarla
for the sake of justice

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 122

Buntéacs
fá fhad urchair

Téacs caighdeánach
fá fhad urchair

Béarla
within range

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 122

Buntéacs
an raibh teann ar a gcúl aca ?

Téacs caighdeánach
an raibh teann ar a gcúl acu?

Béarla
did they have a force driving them forward?

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 131

Buntéacs
Ní thig olc i dtír nach fearrde ‘dhuine éigin

Téacs caighdeánach
Ní thig olc i dtír nach fearrde duine éigin

Béarla
it’s an ill wind that blows nobody any good

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 132

Buntéacs
ar bhacán a láimhe

Téacs caighdeánach
ar bhacán a láimhe

Béarla
to carry sth. on one’s bent arm

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 133?

Buntéacs
comh dubh le cleite an fhéich

Téacs caighdeánach
chomh dubh le cleite an fhiaigh

Béarla
as black as a raven’s feather

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 134?

Buntéacs
ion-uchtaighe

Téacs caighdeánach
inuchtaigh

Béarla
hopeful

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 135?

Buntéacs
Domhnach is Dálach

Téacs caighdeánach
Domhnach is dálach

Béarla
day in, day out

Téamaí
Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 136?

Buntéacs
nuair a bheadh a chúram a’ méadughadh agus a ndolaidh ag éirighe trom

Téacs caighdeánach
nuair a bheadh a chúram ag méadú agus a ndola ag éirí trom

Béarla
when his responsibility (family) was increasing and their expenses rising

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 137?

Buntéacs
teacht dheirg a’ dá néall

Téacs caighdeánach
teacht dhearg an dá néal

Béarla
at dawn

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Meafar

Leathanach 138?

Buntéacs
sábháil ar mhearadh é

Téacs caighdeánach
sábháil ar mhearadh é

Béarla
save him from insanity/madness

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 139?

Buntéacs
anaithid

Téacs caighdeánach
anaithnid

Béarla
strange, unknown

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 140?

Buntéacs
nach bhfuígfeadh sé lorg ar bith air

Téacs caighdeánach
nach bhfágfadh sé lorg ar bith air

Béarla
would leave no impression on him

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 142

Buntéacs
taisbeánadh

Téacs caighdeánach
taispeánadh

Béarla
revelation(supernatural) manifestation, apparition

Téamaí
An t-osnádúr

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 142?

Buntéacs
ár dtubaiste léithe mar adeireadh na sean-daoine nuair a gheobhadh bó bás

Téacs caighdeánach
ár dtubaiste léi mar a deireadh na seandaoine nuair a gheobhadh bó bás

Béarla
may all our troubles go with her as the old folks would say on the death of a cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Gaois - comhairle - eolas, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 143?

Buntéacs
sop raithnighe i n-ionad leabtha

Téacs caighdeánach
sop raithní in ionad leapa

Béarla
a bundle of ferns instead of a bed

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 143

Buntéacs
i ndubhlaidheacht geimhridh

Téacs caighdeánach
i ndúlaíocht gheimhridh

Béarla
in the depths of winter

Téamaí
Aimsir agus am, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144?

Buntéacs
deilín

Téacs caighdeánach
deilín

Béarla
sing-song, rigmarole

Téamaí
Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 144

Buntéacs
ciothram

Téacs caighdeánach
cithréim

Béarla
deformity

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 144

Buntéacs
ní raibh sé arraiciseach chun cainte

Téacs caighdeánach
ní raibh sé ariciseach chun cainte

Béarla
he didn't seek out conversation

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144

Buntéacs
díthreabhach

Téacs caighdeánach
díthreabhach

Béarla
recluse, hermit, homeless person

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 144

Buntéacs
a’ meabhrughadh ar a’ tsíorruidheacht

Téacs caighdeánach
ag meabhrú ar an tsíoraíocht

Béarla
pondering eternity

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 145

Buntéacs
b’fhada go bhfuighthidhe an fhaill nuair a bhí bhur n-aithreachaí óg

Téacs caighdeánach
b’fhada go bhfaighfí an fhaill nuair a bhí bhur n-aithreacha óg

Béarla
such a thing would never have happened when your fathers were young

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 150

Buntéacs
chuir sé é féin as aithne ar an uile dhóigh arbh fhéidir leis

Téacs caighdeánach
chuir sé é féin as aithne ar an uile dhóigh arbh fhéidir leis

Béarla
he disguised himself every way he could

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 151

Buntéacs
sgreabán

Téacs caighdeánach
screabán

Béarla
a light stony patch of land

Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 151

Buntéacs
agus mar adeireadh na sean -daoine de’n imirt a’ coimheád

Téacs caighdeánach
agus mar a deireadh na seandaoine den imirt an coimhéad

Béarla
as the old folks used to say one cannot be too careful; better safe than sorry

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 154

Buntéacs
mar adeir fear na h-eagna is fairsing Dia sa chumhanglach

Téacs caighdeánach
mar a deir fear na heagna is fairsing Dia sa chúngach

Béarla
as the wise man says God will provide

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 155?

Buntéacs
easair raithnighe

Téacs caighdeánach
easair raithní

Béarla
trampled ferns as bedding

Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 156?

Buntéacs
caoi thug Dia domh le m’anam a dhéanamh

Téacs caighdeánach
caoi a thug Dia dom le m’anam a dhéanamh

Béarla
a way God gave me to prepare my soul

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 157?

Buntéacs
chuir sé cluain ar na stócaigh a bhí ‘á ghárdáil

Téacs caighdeánach
chuir sé cluain ar na stócaigh a bhí á ghardáil

Béarla
he hoodwinked the boys who were guarding him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 158?

Buntéacs
leonfadh sé a mhúrnán

Téacs caighdeánach
leonfadh sé a mhurnán

Béarla
he'd sprain his ankle

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 159?

Buntéacs
bhí sí i n-a ceann mhaith do’n tsean-lánamhain

Téacs caighdeánach
bhí sí ina ceann mhaith don tseanlánúin

Béarla
she treated the old couple well

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 161

Buntéacs
a’ té a lasfadh coinneal agus a chuirfeadh faoi bhéal buiséil í

Téacs caighdeánach
an té a lasfadh coinneal agus a chuirfeadh faoi bhéal buiséil í

Béarla
sb. who'd hide one’s light under a bushel (to conceal one’s merit)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 163

Buntéacs
aicid na sgamhán

Téacs caighdeánach
aicíd na scamhóg

Béarla
pneumonia

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 163

Buntéacs
tháinig luisne ina haghaidh

Téacs caighdeánach
tháinig luisne ina haghaidh

Béarla
she started to blush

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 163

Buntéacs
meas bacaigh a thabhairt ar...

Téacs caighdeánach
meas bacaigh a thabhairt ar...

Béarla
to treat s.o. like a beggar

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 164

Buntéacs
sin a’ guth fuair a’ freagar

Téacs caighdeánach
sin an guth a fuair an freagra

Béarla
I leapt at the opportunity; there was no need to ask twice

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 165?

Buntéacs
beannóg a naprainn

Téacs caighdeánach
binneog a naprúin

Béarla
the corner of her apron

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 165?

Buntéacs
a ban-chliamhain

Téacs caighdeánach
a banchliamhain

Béarla
her daughter in law

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 165?

Buntéacs
i n-a suidhe go te

Téacs caighdeánach
ina suí go te

Béarla
comfortably placed, well off

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 166

Buntéacs
i dtaca le holc

Téacs caighdeánach
i dtaca le holc

Béarla
all things considered (it wasn’t too bad)

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 167?

Buntéacs
bhí deireadh dúil’ bainte de sin agam

Téacs caighdeánach
bhí deireadh dúile bainte de sin agam

Béarla
I had given up all hope of that

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 168?

Buntéacs
dubhlaidhe

Téacs caighdeánach
dúlaí

Béarla
niggardly churlish

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 169

Buntéacs
nuair a bhí a cáirde gaoil a’ fágáil slán aicí

Téacs caighdeánach
nuair a bhí a cairde gaoil ag fágáil slán aici

Béarla
when her friends and relations were saying their goodbyes with her

Téamaí
Taisteal agus imirce, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 169

Buntéacs
le coim na h-oidhche

Téacs caighdeánach
le coim na hoíche

Béarla
at nightfall, under the cover of darkness

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 171

Buntéacs
aindeise

Téacs caighdeánach
ainnise

Béarla
misery, poverty

Téamaí
Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 176

Buntéacs
go deo na díleann

Téacs caighdeánach
go deo na díleann

Béarla
to the end of time

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 177

Buntéacs
gnaoi

Téacs caighdeánach
gnaoi

Béarla
beauty, attractiveness

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 177

Buntéacs
chuaigh againn teach a fhagháil

Téacs caighdeánach
chuaigh againn teach a fháil

Béarla
we succeeded in getting a house

Téamaí
Teach agus baile, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 178

Buntéacs
i mbroid a' fanacht

Téacs caighdeánach
i mbroid ag fanacht

Béarla
impatiently waiting

Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 179?

Buntéacs
tá lionndubh de chineál éigin ar mo chroí

Téacs caighdeánach
tá lionn dubh de chineál éigin ar mo chroí

Béarla
I feel a kind of melancholy in my heart, I feel kind of depressed

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 180?

Buntéacs
a bheith ar do sheachnamh

Téacs caighdeánach
a bheith ar do sheachaint

Béarla
to be on the run

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 181?

Buntéacs
ní fhuil olc ná urchóid ná feall sna daoinibh sin

Téacs caighdeánach
níl olc ná urchóid ná feall sna daoine sin

Béarla
there is neither malice nor ill-will in those people

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 182

Buntéacs
is minic bíos fear cainnteach comh contabhairteach le fealltóir

Téacs caighdeánach
is minic a bhíonn fear cainteach chomh contúirteach le fealltóir

Béarla
the talkative man is often as dangerous as a treacherous person

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 183

Buntéacs
gurb ionann is creach i dtír iad

Téacs caighdeánach
gur ionann is creach i dtír iad

Béarla
they are tantamount to disaster

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 183

Buntéacs
sgiordann éan as gach ealt

Téacs caighdeánach
sciurdann éan as gach ealta

Béarla
there is always an odd-man out, there are exceptions to every rule, a black sheep in every family

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 197

Buntéacs
ar bheagán siocrach

Téacs caighdeánach
ar bheagán siocrach

Béarla
for little reason

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 199

Buntéacs
bhí siad rugtha chuig a chéile

Téacs caighdeánach
bhí siad rugtha chuig a chéile

Béarla
They were spoiling for a fight with each other, ready to attack

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 201

Buntéacs
caslaigh

Téacs caighdeánach
casla

Béarla
a small harbour

Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 204

Buntéacs
gránadh

Téacs caighdeánach
gránú

Béarla
a scratch

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 204

Buntéacs
acht sin an t-am teannaidh a bhí aca-san

Téacs caighdeánach
ach sin an t-am teannaidh a bhí acusan

Béarla
That’s when they really laid it on

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 204

Buntéacs
d’imthigh sé as maoidheamh

Téacs caighdeánach
d’imigh sé as maíomh

Béarla
he sank into insignificance, fell into obscurity

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 205

Buntéacs
ná déan scéala ar aon duine

Téacs caighdeánach
ná déan scéala ar aon duine

Béarla
don’t inform on anyone

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 210

Buntéacs
sealán na croiche

Téacs caighdeánach
sealán na croiche

Béarla
the hangman’s noose

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 214/5

Buntéacs
Tá mise breágh eolach air. Agus a ábhar sin atá agam. Tá sé sa tóir orm le seacht mbliadhna is corradh.

Téacs caighdeánach
Tá mise breá eolach air. Agus a ábhar sin atá agam. Tá sé sa tóir orm le seacht mbliana is corradh.

Béarla
I know him very well. And have every reason to. He has been pursuing me for more than seven years

Téamaí
Aimsir agus am, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 216

Buntéacs
sgafaire dathamhail

Téacs caighdeánach
scafaire dathúil

Béarla
a handsome sturdy man

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 216

Buntéacs
comhcheilg

Téacs caighdeánach
comhcheilg

Béarla
a conspiracy

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 217

Buntéacs
toistiún

Téacs caighdeánach
toistiún

Béarla
a fourpenny piece

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 217

Buntéacs
comh sleamhain le h-eascoinn

Téacs caighdeánach
chomh sleamhain le heascann

Béarla
as slippery as an eel

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 221

Buntéacs
dreach colgach

Téacs caighdeánach
dreach colgach

Béarla
an angry look

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 221

Buntéacs
dá bhfionntaidhe air

Téacs caighdeánach
dá bhfionntaí air

Béarla
if he is discovered found out

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 224

Buntéacs
leamhtha gáire

Téacs caighdeánach
leafa gáire

Béarla
a faint smile

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 225

Buntéacs
sgoilt a bhí i mbun na cómhlach

Téacs caighdeánach
scoilt a bhí i mbun na comhla

Béarla
a split in the bottom of the door (leaf)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 227

Buntéacs
bhí sé ar an ealadhain sin

Téacs caighdeánach
bhí sé ar an ealaín sin

Béarla
he was up to those antics, at that lark

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 228

Buntéacs
cor a chur i n-aghaidh a’ chaim

Téacs caighdeánach
cor a chur in aghaidh an chaim

Béarla
retaliation; tit for tat, to give as good as you get

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 232

Buntéacs
b’fhiú féacháil leis

Téacs caighdeánach
b’fhiú féachaint leis

Béarla
it would be worth a try

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 233

Buntéacs
aigse a fháil dúinn sa chíos

Téacs caighdeánach
laigse a fháil dúinn sa chíos

Béarla
to get us a reduction in rent

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 236/7

Buntéacs
i gcomhrac an dá pharráiste

Téacs caighdeánach
i gcomhrac an dá pharóiste

Béarla
where the two parishes meet

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 240

Buntéacs
ní cosnamh dlígheamhail ainbhfios

Téacs caighdeánach
ní cosaint dhlíthiúil ainbhios

Béarla
ignorance is no defence

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 250

Buntéacs
nach ndéanfadh sé cuid mhaoidhte de’n chleas ghránda

Téacs caighdeánach
nach ndéanfadh sé cuid mhaíte den chleas ghránna

Béarla
would not be proud of his treachery

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 257

Buntéacs
campa braighdeanais

Téacs caighdeánach
campa braighdeanais

Béarla
internment camp

Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Stair, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 266

Buntéacs
an smután bocht

Téacs caighdeánach
an smután bocht

Béarla
the poor lump (of a fellow)

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 266

Buntéacs
duine a chur tharna a shnáithe

Téacs caighdeánach
duine a chur thar a a shnáithe

Béarla
to disconcert, ruffle s.b.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 267

Buntéacs
duine a chur thar a dhóigh

Téacs caighdeánach
duine a chur thar a dhóigh

Béarla
to upset sb.’s normal behaviour; to cause a change in sb.’s personality

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 273

Buntéacs
“Maise go maire tú is go gcaithe tú do chulaith úr” ar sise le Diarmaid. “Agus go stialla tú agus go stróca tú í agus go bpósa tú bean inntí.

Téacs caighdeánach
“Maise go maire tú is go gcaithe tú do chulaith úr” ar sise le Diarmaid. “Agus go stialla tú agus go stróca tú í agus go bpósa tú bean inti

Béarla
"Oh, may you live to enjoy and wear your new suit," she said to Diarmuid. "And may you rip and tear it, and marry a lady in it."

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Gaois - comhairle - eolas, Éadaí

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 273

Buntéacs
acht mar a deireadh na sean-daoine tuigidh fear léighinn leath-fhocal

Téacs caighdeánach
ach mar a deireadh na seandaoine tuigeann fear léinn leathfhocal

Béarla
as the old people used to say, a word is enough to the wise

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Oideachas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 277

Buntéacs
a’ ceasacht maoine a bhí sí

Téacs caighdeánach
ag ceasacht maoine a bhí sí

Béarla
she was complaining about (lack of) wealth

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 277

Buntéacs
sínteálach

Téacs caighdeánach
síntealach

Béarla
a tall, lazy fellow

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 277

Buntéacs
luipríneach

Téacs caighdeánach
lucharachán

Béarla
a puny creature, dwarf, elf

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 281

Buntéacs
sreamaide

Téacs caighdeánach
sramaide

Béarla
a slinking, sneaky person, mean, contemptible person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 282

Buntéacs
cneámhaire

Téacs caighdeánach
cneámhaire

Béarla
a mean person, rogue crook

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 282

Buntéacs
sleócaidhe

Téacs caighdeánach
sleocaí

Béarla
a crafty, sly person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 282

Buntéacs
chaithfinnse seacht saol in aontumha sula bpósfainn fear nach mbeadh mo chroí is m’anam istigh ann

Téacs caighdeánach
chaithfinnse seacht saol in aontumha sula bpósfainn fear nach mbeadh mo chroí is m’anam istigh ann

Béarla
I’d spend seven lives celibate (unmarried) before I’d marry a man I didn’t love

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 284

Buntéacs
eilit mhaol

Téacs caighdeánach
eilit mhaol

Béarla
hornless doe

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 284

Buntéacs
Bran is Sgeolang

Téacs caighdeánach
Bran agus Sgeolang

Béarla
two hounds of the Fianna

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 290

Buntéacs
nuair a ba deise dúinn é is ann a b’fhuide uainn é

Téacs caighdeánach
..... nuair ba dheise dúinn é is ann ab fhaide uainn é

Béarla
the nearer it got, the further away it seemed

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 291

Buntéacs
deagh-lámhach

Téacs caighdeánach
dea-lámhach

Béarla
dexterous, handy

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 292

Buntéacs
dá bhfaghadh sí saoghal

Téacs caighdeánach
dá bhfaigheadh sí saol

Béarla
If she lived long enough

Téamaí
Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 298

Buntéacs
miodóg agus a cos i n-aice a ghlaice

Téacs caighdeánach
miodóg agus a cos in aice a ghlaice

Béarla
a dagger with its handle pointing toward his hand

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 298

Buntéacs
an a’ magadh orm atá mo rosga?

Téacs caighdeánach
an ag magadh orm atá mo roisc?

Béarla
are my eyes playing tricks on me

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath, Sofhriotal

Leathanach 299

Buntéacs
tobaca i ndiaidh bídh mar adeireadh na seandaoine.

Téacs caighdeánach
tobac i ndiaidh bia mar a deireadh na seandaoine

Béarla
a smoke after a meal, as the old folks used to say

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 301

Buntéacs
maistín

Téacs caighdeánach
maistín

Béarla
a rude, unmannerly person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 301

Buntéacs
ná cuireadh aon duine iaróg ar bith ar bun ar a’ tséala sin

Téacs caighdeánach
ná cuireadh aon duine iaróg ar bith ar bun ar an tséala sin.

Béarla
let no one cause any trouble on account of it

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 301

Buntéacs
go raibh sé leith-bhreac as a chéill de dhíoghbháil a’ tobaca

Téacs caighdeánach
go raibh sé leathbhreac as a chiall de dhíobháil an tobac

Béarla
that he was half out of his mind for the want of tobacco

Téamaí
Bia agus deoch, Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 305

Buntéacs
a’ sméar mhullaigh

Téacs caighdeánach
an sméar mhullaigh

Béarla
the pick of the bunch

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 307

Buntéacs
ó loisg mé an choinneal loisgfe mé an t-órlach

Téacs caighdeánach
ó loisc mé an choinneal loiscfidh mé an t-orlach

Béarla
since I’ve started I’ll finish

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 307

Buntéacs
caithmheach

Téacs caighdeánach
caifeach

Béarla
spendthrift

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 307

Buntéacs
dá mbeadh a fhios ag an óige nó neart ag an aois air

Téacs caighdeánach
dá mbeadh a fhios ag an óige nó neart ag an aois air

Béarla
if I were young again and know then what I know now

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 308

Buntéacs
is aoibhinn a’ rud a’ grádh nuair atá síoda is ceaismir air

Téacs caighdeánach
is aoibhinn an rud an grá nuair atá síoda is caismír air

Béarla
love is blissful when it is dressed in silk and cashmere

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Éadaí, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath, Meafar, Samhail

Leathanach 310

Buntéacs
#VALUE!

Téacs caighdeánach

Béarla

Leathanach 313

Buntéacs
sciath chosanta

Téacs caighdeánach
sciath chosanta

Béarla
defender, protector, defensive shield

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 317

Buntéacs
ní bhíonn dlígheadh ar a’ riachtanas

Téacs caighdeánach
ní bhíonn dlí ar an riachtanas

Béarla
the end justifies the means, there was no alternative

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 317

Buntéacs
ladhar gráige

Téacs caighdeánach
ladhar gráige

Béarla
the root of a decayed tree

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 320

Buntéacs
ag diúrnadh an ghríodáin as a ghloine

Téacs caighdeánach
ag diúrnadh an ghríodáin as a ghloine

Béarla
drinking the dregs from his glass

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 322

Buntéacs
is fiú do dhuine bheith bocht acht ní fiú do dhuine bheith truaillidhe

Téacs caighdeánach
is fiú do dhuine a bheith bocht ach ní fiú do dhuine a bheith truaillí

Béarla
poverty is no disgrace but miserliness is

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 322

Buntéacs
toiseacht a chruinniughadh rud beag toice

Téacs caighdeánach
tosú a chruinniú rud beag toice

Béarla
gathering a little wealth

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 332

Buntéacs
deireadh gach cuirme a cáineadh

Téacs caighdeánach
deireadh gach coirme a cáineadh

Béarla
at the end of a feast there will always be complaints ( you can’t please everyone)

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 333

Buntéacs
bhí muid mar bheadh dhá ghas cluimhrí ann agus an ghaoth ’ár gcoinneáil i n-áirde

Téacs caighdeánach
bhí muid mar a bheadh dhá ghas cluimhrí ann agus an ghaoth dár gcoinneáil in airde

Béarla
we were like two feather fronds held up by the wind

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Samhail

Leathanach 335

Buntéacs
ní buan an nídh caithtear

Téacs caighdeánach
ní buan an ní a chaitear

Béarla
nothing lasts forever

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 335

Buntéacs
Acht ba chóir go gcuimhneóchthá nach bhfuil sé i ndán do’n duine a bheith ar a’ tsaoghal seo acht seal a chuarta.

Téacs caighdeánach
Acht ba chóir go gcuimhneofá nach bhfuil sé i ndán don duine a bheith ar an tsaol seo ach seal a chuairte.

Béarla
You should always bear in mind that we are destined to live this life for just a short time.

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 337

Buntéacs
go raibh an fhéile sa nádúr aige

Téacs caighdeánach
go raibh an fhéile sa nádúr aige

Béarla
that he was generous by nature

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 338

Buntéacs
treabhadh as a ruball féin

Téacs caighdeánach
treabhadh as a eireaball féin

Béarla
to fend for himself

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 342

Buntéacs
scallán a chuir i do chuid airgid

Téacs caighdeánach
scalán a chuir i do chuid airgid

Béarla
to squander your money

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 346

Buntéacs
fad is mhairfeadh sé d’fhoghanfadh sé

Téacs caighdeánach
fad is a mhairfeadh sé d’fhónfadh sé

Béarla
it would serve its purpose

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 347

Buntéacs
oibridhe dlúthasamhail

Téacs caighdeánach
oibrí dlúsúil

Béarla
a diligent, industrious worker

Téamaí
Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 347

Buntéacs
rugadh faoi an chinneamhaint é nach leigfeadh dó teacht i n-éifeacht

Téacs caighdeánach
rugadh faoin chinnúint é nach ligfeadh dó teacht in éifeacht

Béarla
he was destined never to succeed in life

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 349

Buntéacs
leig braon de seo le do ghrásta

Téacs caighdeánach
lig braon de seo le do ghrásta

Béarla
have a drop of this and may it do you good!

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal

Leathanach 350

Buntéacs
deir siad nach mbíonn meas ar an uisge go dtráigheann a’ tobar

Téacs caighdeánach
deir siad nach mbíonn meas ar an uisce go dtránn an tobar

Béarla
they say familiarity breeds contempt

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 355

Buntéacs
ní raibh pian ná piolóid air

Téacs caighdeánach
ní raibh pian ná piolóid air

Béarla
he was suffering no aches nor pains

Téamaí
Bás – beatha – sláinte