Leathanach 7
Buntéacs
déirc a iarraidh
Téacs caighdeánach
déirc a iarraidh
Béarla
to ask for alms, charity
Leathanach 7
Buntéacs
lucht déirce
Téacs caighdeánach
lucht déirce
Béarla
people asking for alms, charity
Leathanach 7
Buntéacs
lán de chroidhe is de aigneadh
Téacs caighdeánach
lán de chroí is d’aigne
Béarla
full of life and good spirits
Leathanach 8
Buntéacs
‘sé teach na mbocht díoghadh agus deireadh
Téacs caighdeánach
Is é teach na mbocht díogha agus deireadh
Béarla
the poor house is the lowest of the low, the worst possible thing
Leathanach 8
Buntéacs
a chuid balcaisí
Téacs caighdeánach
a chuid balcaisí
Béarla
his bits of clothing
Leathanach 9
Buntéacs
bhéarfaidh Dia a luach díbh
Téacs caighdeánach
bhéarfaidh Dia a luach daoibh
Béarla
God will reward you
Leathanach 9
Buntéacs
is fairsing Dia sa chúmhanglach
Téacs caighdeánach
is fairsing Dia sa chúngach
Béarla
God will provide. we have our own pleasures, a roof over our heads and a good fire. Enough food to get us through the night and a little drop to cheer us up
Leathanach 10
Buntéacs
rud éigin a dhéanamh ar shon a chodach
Téacs caighdeánach
rud éigin a dhéanamh ar son a choda
Béarla
to do something in return for food and hospitality
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teach agus baile, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
i n-éiric a chongbhála
Téacs caighdeánach
in éiric a choinneála
Béarla
in lieu of his keep
Téamaí
Teach agus baile, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
an dóigh ar sheol sí a chiall ‘un seachráin
Téacs caighdeánach
an dóigh ar sheol sí a chiall chun seachráin
Béarla
how she drove him to distraction
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
ciothramach
Téacs caighdeánach
cithréimeach
Béarla
disabled person
Leathanach 11
Buntéacs
an té nach truagh leis do chás ná déan do ghearán leis, adeir an nathán
Téacs caighdeánach
an té nach trua leis do chás ná déan do ghearán leis, a deir an nathán
Béarla
do not look for sympathy where there is none, as the saying goes
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 11
Buntéacs
doirneálaigh gharbha na Rosann
Téacs caighdeánach
doirneálaigh gharbha na Rosann
Béarla
rough rugged men from the Rosses
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
beinn de’n fhallaing shíoda
Téacs caighdeánach
binn den fhallaing shíoda
Béarla
a corner of the silk cloak
Téamaí
Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
fad is d’fhanfadh sé i muinighin ceoil
Téacs caighdeánach
fad is a d’fhanfadh sé i muinín cheoil
Béarla
as long as he left it at music (and nothing else)
Leathanach 12
Buntéacs
cuid mhaoidhte
Téacs caighdeánach
cuid mhaíte
Béarla
cause of pride
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 14
Buntéacs
an foirgneamh cadránta sin
Téacs caighdeánach
an foirgneamh cadránta sin
Béarla
that hard unwelcoming building
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 15
Buntéacs
chosgair a’ croidhe rud beag aige
Téacs caighdeánach
choscair an croí rud beag aige
Béarla
his heart tugged at him a little
Leathanach 16
Buntéacs
shuidh sé go h-anacaireach
Téacs caighdeánach
shuigh sé go hanacaireach
Béarla
he sat down heavily
Leathanach 16
Buntéacs
ní fhuil a fhios ag duine aon lá sa bhliadhain caidé atá le n-a leas ná caidé atá le n’aimhleas
Téacs caighdeánach
níl a fhios ag duine aon lá sa bhliain cad é atá lena leas ná cad é atá lena aimhleas
Béarla
one never knows what is the best or the worst thing that can happen to you
Leathanach 17
Buntéacs
nár mhór a’ croidhe dó
Téacs caighdeánach
nár mhór an croí dó
Béarla
how dare he (aimsir chaite)
Leathanach 19
Buntéacs
ní raibh sé d’fhiachaibh ortha imeacht
Téacs caighdeánach
ní raibh sé d’fiacha orthu imeacht
Béarla
they weren’t compelled to leave
Leathanach 19
Buntéacs
ba bheag a’ chuid dá mbeatha a bhí siad a bhaint as a’ talamh
Téacs caighdeánach
ba bheag an chuid dá mbeatha a bhí siad a bhaint as an talamh
Béarla
very little of their food requirements came from the ground
Leathanach 19
Buntéacs
amuigh ar a chéile
Téacs caighdeánach
amuigh ar a chéile
Béarla
at odds with one another
Leathanach 20
Buntéacs
duine a leig a mhaidí le sruth
Téacs caighdeánach
duine a lig a mhaidí le sruth
Béarla
A person who let things drift
Leathanach 21
Buntéacs
go bhfuair cuid dá bunadh bás le créachta
Téacs caighdeánach
go bhfuair cuid dá bunadh bás le créachta
Béarla
that some of her people died from tuberculosis
Leathanach 22
Buntéacs
bhí na bliadhanta dá gcathamh agus gan na madaidh a’ tafann
Téacs caighdeánach
bhí na blianta á gcaitheamh agus gan na madraí ag tafann
Béarla
the years were passing with no sign of her finding a partner (husband)
Leathanach 22
Buntéacs
léaródh dóchais
Téacs caighdeánach
léaró dóchais
Béarla
a glimmer of hope
Leathanach 22
Buntéacs
baineadh mealladh aisti
Téacs caighdeánach
baineadh mealladh aisti
Béarla
she was deceived
Leathanach 23
Buntéacs
Dia a ghuidhe le mo chur ar bhealach mo leasa
Téacs caighdeánach
Dia a ghuí le mo chur ar bhealach mo leasa
Béarla
to pray to God to send me in the right path
Leathanach 23
Buntéacs
eadar dhá theinidh Bhealtaine
Téacs caighdeánach
idir dhá thine Bhealtaine
Béarla
in a dilemma
Leathanach 25
Buntéacs
chuirfeadh bean amháin aca baile ar bith ‘un sioparnaighe
Téacs caighdeánach
chuirfeadh bean amháin acu baile ar bith chun siobarnaí
Béarla
one of those women would be enough to let the town fall into a state of neglect
Leathanach 26
Buntéacs
teacht dheirge a’ dá néall
Téacs caighdeánach
teacht dheirge an dá néal
Béarla
at daybreak
Leathanach 27
Buntéacs
níl sibh ann ach lán doirn
Téacs caighdeánach
níl sibh ann ach lán doirn
Béarla
there are only a handful of you
Leathanach 27
Buntéacs
d’fhág sé d’fhiachaibh orainn....
Téacs caighdeánach
d’fhág sé d’fhiacha orainn ....
Béarla
he obliged us to....
Leathanach 29
Buntéacs
go maire siad!
Téacs caighdeánach
go maire siad!
Béarla
good health to them!
Leathanach 29
Buntéacs
fágálach nach dual dó teacht i gcrann
Téacs caighdeánach
fágálach nach dual dó teacht i gcrann
Béarla
a weak person not expected to achieve much
Leathanach 30
Buntéacs
de réir mar atá fás fút
Téacs caighdeánach
de réir mar atá fás fút
Béarla
as you gradually grow
Leathanach 30
Buntéacs
go maire sé is go gcaithe sé í
Téacs caighdeánach
go maire sé is go gcaithe sé í
Béarla
may he have health to wear it (new clothes)
Leathanach 31
Buntéacs
sin mar ba dúthcha dó bheith
Téacs caighdeánach
sin mar ba dhual dó a bheith
Béarla
he is destined to be like that
Leathanach 31
Buntéacs
chum Dia an druim fá choinne an ualaigh
Téacs caighdeánach
chum Dia an droim faoi choinne an ualaigh
Béarla
every Jack to his own trade; (do not attempt sth. which you are not cut out for)
Leathanach 32
Buntéacs
mar a d’iarrfadh a bhéal a bheith
Téacs caighdeánach
mar a d’iarrfadh a bhéal é a bheith
Béarla
perfectly in keeping with his wishes (he couldn’t ask for better)
Leathanach 32
Buntéacs
tá an fhideal amaideach sin a’ gabháil i n-a cheann dó
Téacs caighdeánach
tá an fhidil amaideach sin ag gabháil ina cheann dó
Béarla
that silly fiddle is going to his head
Leathanach 33
Buntéacs
an ródach a rinne sé
Téacs caighdeánach
an ródach a rinne sé
Béarla
the destruction he caused
Leathanach 33
Buntéacs
thug sé a bheatha i dtír ar ..
Téacs caighdeánach
thug sé a bheatha i dtír ar..
Béarla
he made his living by..
Leathanach 34
Buntéacs
bíonn tógáil a gclainne féin ar gach duine
Téacs caighdeánach
bíonn tógáil a gclainne féin ar gach duine
Béarla
the way one rears one’s children is one’s own business
Leathanach 35
Buntéacs
dá gcuireadh díoghbháil a’ cheoil thar n-a dhóigh é
Téacs caighdeánach
dá gcuirfeadh díobháil an cheoil thar a dhóigh é
Béarla
if the lack of music upset his normal behaviour
Leathanach 36
Buntéacs
bheith subhach i gcuideachta na gcuideachta
Téacs caighdeánach
bheith subhach i gcuideachta na gcuideachta
Béarla
to be merry along with the rest
Leathanach 37
Buntéacs
dhéanfa seo úmhal iad
Téacs caighdeánach
déanfaidh seo umhal iad
Béarla
this will loosen them up limber them up (make them pliable)
Leathanach 38
Buntéacs
bhí na cosa a’ gabháil thar n-a chéile aige
Téacs caighdeánach
bhí na cosa ag gabháil thar a chéile aige
Béarla
he was stumbling (across the floor)
Leathanach 42
Buntéacs
rinneadh scéala air
Téacs caighdeánach
rinneadh scéala air
Béarla
he was informed upon (sb. ‘touted’ on him)
Leathanach 43
Buntéacs
a’ toiseacht a singleáil
Téacs caighdeánach
ag tosú a shingleáil
Béarla
beginning the first run of distillation (for póitín)
Leathanach 44
Buntéacs
dhóirt siad a’ téidheadh
Téacs caighdeánach
dhoirt siad an téamh
Béarla
they poured out the run of poteen
Leathanach 45
Buntéacs
cúitigh dó an gar
Téacs caighdeánach
cúitigh dó an gar
Béarla
repay the favour
Leathanach 46
Buntéacs
riar na dolaidhe a bheith agam
Téacs caighdeánach
riar an dola a beith agam
Béarla
for me to have enough to cover the bill
Leathanach 47
Buntéacs
duine laghach tíorthamhail
Téacs caighdeánach
duine lách tíriúil
Béarla
a pleasant homely person
Leathanach 53
Buntéacs
ní mór mo ghléas
Téacs caighdeánach
ní mór mo ghléas
Béarla
my means are not sufficient (I cannot afford it)
Leathanach 55
Buntéacs
chuir siad as mo chrann cumhachta mé
Téacs caighdeánach
chuir siad as mo chrann cumhachta mé
Béarla
they drove me to distraction
Leathanach 58
Buntéacs
i gcionn na h-aimsire
Téacs caighdeánach
i gceann na haimsire
Béarla
in due course; eventually
Leathanach 59
Buntéacs
i ndiaidh na teagmhála
Téacs caighdeánach
i ndiaidh na teagmhála
Béarla
after the battle
Leathanach 60
Buntéacs
bheith gan lúth gan láthair
Téacs caighdeánach
bheith gan lúth gan láthair
Béarla
to be bereft of vigour or strength (eg. due to illness)
Leathanach 61
Buntéacs
a’ té a ghéibh céasadh ar a’ tsaoghal seo
Téacs caighdeánach
an té a gheibh céasadh ar an tsaol seo
Béarla
a person whose life is one of torment
Leathanach 63
Buntéacs
thóg na litreacha sin cian díom
Téacs caighdeánach
thóg na litreacha sin cian díom
Béarla
those letters lifted my spirits
Leathanach 64
Buntéacs
bhí tuilleadh is mo sháith cumhaidhe orm
Téacs caighdeánach
bhí tuilleadh is mo sháith cumha orm
Béarla
I was feeling extremely nostalgic
Leathanach 64
Buntéacs
bhí blas faighte agam ar a’ tsaoghal chruaidh a bhí fá mo choinne
Téacs caighdeánach
bhí blas faighte agam ar an saol crua a bhí faoi mo choinne
Béarla
I got a taste of the hard life that was in store for me
Leathanach 65
Buntéacs
i dtaca le holc
Téacs caighdeánach
i dtaca le holc
Béarla
all things considered; however bad things are (they could be worse)
Leathanach 67
Buntéacs
go gcuirfeadh sé cor san imirt
Téacs caighdeánach
go gcuirfeadh sé cor san imirt
Béarla
that the fortunes of the game would turn
Leathanach 68
Buntéacs
luchtuighthe le lúthgháir
Téacs caighdeánach
luchtaithe le lúcháir
Béarla
filled with joy
Leathanach 71
Buntéacs
a’ sgeamhlaigh go nimhneach
Téacs caighdeánach
ag sceamhaíl go nimhneach
Béarla
painfully screeching
Leathanach 72
Buntéacs
fear a rachadh amach chun an fhásaigh a dhéanamh a anama
Téacs caighdeánach
fear a rachadh amach chun an fhásaigh a dhéanamh a anama
Béarla
a man who would go out into the wilderness to prepare his soul
Leathanach 74
Buntéacs
bhí sé comh maith aige fanacht sa bhaile ar sgáth a raibh sé a fhoghluim
Téacs caighdeánach
bhí sé chomh maith aige fanacht sa bhaile ar scáth a raibh sé a fhoghlaim
Béarla
he was as well staying at home for all he was learning
Leathanach 75
Buntéacs
bhí mé i mbarr mo chéille aige
Téacs caighdeánach
bhí mé i mbarr mo chéille aige
Béarla
he was driving me almost insane, infuriating me
Leathanach 76
Buntéacs
thug mé iarraidh air leis a’ deasóig
Téacs caighdeánach
thug mé iarraidh air leis an deasóg
Béarla
I attempted a right hook on him
Leathanach 76
Buntéacs
thug mé an chiotóg aníos ó’n sgoróig
Téacs caighdeánach
thug mé an chiotóg aníos ón chorróg
Béarla
I attempted a left hook from the hip up
Leathanach 76
Buntéacs
tháinig aithreachas orm
Téacs caighdeánach
tháinig aithreachas orm
Béarla
I regretted (what I had done)
Leathanach 81
Buntéacs
d’amharc sé orm go neamhshotalach dushlánach
Téacs caighdeánach
d’amharc sé orm go neamhshotalach dushlánach
Béarla
he looked at me in an unsubmissive, defiant way
Leathanach 81
Buntéacs
gréibhlí beaga linbh
Téacs caighdeánach
gréibhlí beaga linbh
Béarla
a child’s little knick-knacks
Leathanach 84
Buntéacs
grá éagmaise
Téacs caighdeánach
grá éagmaise
Béarla
‘love in absence’ love of person one has not seen
Leathanach 84
Buntéacs
i modh fírinne
Téacs caighdeánach
i modh fírinne
Béarla
in all sincerity, truthfully
Leathanach 84
Buntéacs
mar adeir a’ nathán ní tháinig ariamh a’ meadhar mór nach dtiocfadh i n-a dhiaidh a’ dobrón
Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán níor tháinig riamh an mheidhir mhór nach dtiocfadh ina dhiaidh an dobrón
Béarla
all our joys are overcast with sorrow
Leathanach 86
Buntéacs
i modh rúin
Téacs caighdeánach
i modh rúin
Béarla
in confidence, privately
Leathanach 86
Buntéacs
ba de Ruarcaigh Bhréifne é
Téacs caighdeánach
ba de Ruarcaigh Bhréifne é
Béarla
he was one of the Breffni O’Rourkes (descended from)
Leathanach 86
Buntéacs
Bhí sí déirceach. Bhí sí fuascailteach.
Téacs caighdeánach
Bhí sí déirceach. Bhí sí fuascailteach.
Béarla
She was charitable. She was helpful in times of distress.
Leathanach 88
Buntéacs
mar adeir a’nathán ní raibh aon fhear ariamh éifeachtach ag a chómharsa bhéal dorais
Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán ní raibh aon fhear riamh éifeachtach ag a chomharsa bhéal dorais
Béarla
no man is a profit in his own land; familiarity breeds contempt
Leathanach 92/3
Buntéacs
d’fhobair go mbrisfidhe é
Téacs caighdeánach
dóbair go mbrisfí é
Béarla
he would’ve been in danger of losing his job
Leathanach 93
