Nuair A Bhí Mé Óg

Leathanach 7

Buntéacs
cóta de ghlaisín caorach

Téacs caighdeánach
cóta de ghlas caorach

Béarla
rough homespun coat of wool

Téamaí
Éadaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 7

Buntéacs
lingfeadh an t-anam asam

Téacs caighdeánach
lingfeadh an t-anam asam

Béarla
my heart would leap out of me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 7

Buntéacs
musach

Téacs caighdeánach
mosach

Béarla
shaggy, rough, bristly

Téamaí
Éadaí, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 8

Buntéacs
níor lugha orm a’ donas

Téacs caighdeánach
níor lú orm an donas… ná …

Béarla
there was nothing I detested more than …

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 9

Buntéacs
ba é ‘fhor is ‘fhoghnamh

Téacs caighdeánach
ba é a fhor is a fhónamh

Béarla
he liked nothing better, he simply loved to

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 9

Buntéacs
ar aghaidh boise

Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise

Béarla
at hand, immediately, readily available

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 9

Buntéacs
cupla lioca

Téacs caighdeánach
cúpla lioca

Béarla
a few small fish

Téamaí
Bia agus deoch, Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 9

Buntéacs
shaoil mé go mbeadh aiste aréir ortha

Téacs caighdeánach
shíl mé go mbeadh aiste aréir orthu

Béarla
I thought that they would be biting last night (fish)

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 9

Buntéacs
tá sé i mbruid cionn is …

Téacs caighdeánach
tá sé i mbroid cionn is …

Béarla
to be impatient

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 10

Buntéacs
bíodh trí splaideog chéille agat

Téacs caighdeánach
bíodh trí splaideog chéille agat

Béarla
have a bit of sense, a titter-of-wit

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 10

Buntéacs
giorún

Téacs caighdeánach
giorún

Béarla
a small child

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 10

Buntéacs
bíonn cead cainnte ag fear chaillte na himeartha

Téacs caighdeánach
bíonn cead cainte ag fear caillte na himeartha

Béarla
the loser of a contest may speak as much as he wishes, whereas the winner has no need to say anything

Téamaí
Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 10

Buntéacs
cluain a choinneáil ar na deora

Téacs caighdeánach
cluain a choinneáil ar na deora

Béarla
to hide, hold back the tears

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 10

Buntéacs
ní leigfidh an gasúr sin a choidhche a chnámh leis a’ mhadadh

Téacs caighdeánach
ní ligfidh an gasúr sin choíche a chnámh leis an mhadadh

Béarla
that boy will never be imposed on, will give anyone as good as he gets, will strike a hard bargain

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 10

Buntéacs
ádhbhar bulaidh fir atá ann

Téacs caighdeánach
ábhar bulaí fir atá ann

Béarla
the makings of a good man

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 10

Buntéacs
tá geab go leor aige ar scor ar bith

Téacs caighdeánach
tá geab go leor aige ar scor ar bith

Béarla
he has plenty to say for himself anyway

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 11

Buntéacs
brablach

Téacs caighdeánach
brablach

Béarla
rubble, poor stony land

Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 11

Buntéacs
an t-eagar a bhfuil mé ann

Téacs caighdeánach
an t-eagar a bhfuil mé ann

Béarla
the state I’m in

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 11

Buntéacs
gurbh acarra cheolmhar í

Téacs caighdeánach
gur acra ceolmhar é

Béarla
that it was a musical instrument

Téamaí
Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 11

Buntéacs
thoisigh a mhéaradradh air

Téacs caighdeánach
thosaigh a mhéaraíocht air

Béarla
began to fiddle, tinker with

Téamaí
Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 12

Buntéacs
teacht dheirg a’ dá néall

Téacs caighdeánach
teacht dhearg an dá néal

Béarla
at the break of dawn

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 12

Buntéacs
a’ méid is ceist orainn

Téacs caighdeánach
an méid is ceist orainn

Béarla
all whom we are concerned about

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 12

Buntéacs
fear a ngoillfidh ‘anás ort

Téacs caighdeánach
fear a ngoillfidh a anás ort

Béarla
a man whose hardships would annoy you

Téamaí
Mothúcháin, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 13

Buntéacs
tá gréasán leis ag Micí Ruaidhridh comh maith le duine

Téacs caighdeánach
tá gréasán leis ag Micí Ruaidhridh chomh maith le duine

Béarla
M.R has his fabric as well as others

Téamaí
Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 14

Buntéacs
chuaigh sí ‘un diúnais orm

Téacs caighdeánach
chuaigh sí chun diúnas orm

Béarla
she stubbornly refused to pay any attention to me, to take any notice of me, to obey me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 15

Buntéacs
gealasacha

Téacs caighdeánach
gealasacha

Béarla
braces (trousers)

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 15

Buntéacs
giobóg

Téacs caighdeánach
giobóg

Béarla
a snippet, snap, tiny bit

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 15

Buntéacs
gread leat a luighe

Téacs caighdeánach
gread leat a luí

Béarla
off to bed with you

Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 15

Buntéacs
theann orm

Téacs caighdeánach
theann orm

Béarla
I threw on my clothes

Téamaí
Éadaí, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 15

Buntéacs
ba é an míniughadh is réidhteach a bhí ann

Téacs caighdeánach
ba é an míniú is réiteach a bhí ann

Béarla
the upshot of the matter was

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 16

Buntéacs
ar mo sháimhín suilt

Téacs caighdeánach
ar mo sháimhín suilt

Béarla
happy and at ease

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 16

Buntéacs
ar mhair aon duine duit iad

Téacs caighdeánach
ar mhair aon duine duit iad?

Béarla
did anyone wish you well in them yet ? congratulate you

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Éadaí, Beannachtaí agus mallachtaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 16

Buntéacs
“ go maire tú ‘gus go gcaithe tú iad, agus go stialla tú ‘gus go stróca tú iad, agus go bpósa tú bean ionnta”

Téacs caighdeánach
go maire tú agus go gcaithe tú iad, agus go stialla tú agus go stróca tú iad, agus go bpósa tú bean iontu

Béarla
health to wear

Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal

Leathanach 18

Buntéacs
… ag déanamh … algháis as …

Téacs caighdeánach
… ag déanamh … ollais as …

Béarla
glorying in …, … boasting about …

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 18

Buntéacs
rabhartha d’aimhlis a bheith fút

Téacs caighdeánach
rabharta d’aimhleasa a bheith fút

Béarla
to be heading towards disaster

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 18

Buntéacs
ní tháinig ariamh a’ meadhar mór nach dtiocfadh ‘na dhiaidh a’ dobrón

Téacs caighdeánach
ní tháinig riamh an mheidhir mhór nach dtiocfadh ina diaidh an dobrón

Béarla
all our joys are overcast with sorrow, no joy without alloy

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 18

Buntéacs
go dtáinig a’ tuar fán tarngaireacht

Téacs caighdeánach
go dtáinig an tuar fán tairngreacht

Béarla
that the prophecy came true

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 18

Buntéacs
a’ baint lustain

Téacs caighdeánach
ag baint lustain

Béarla
weeding

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 19

Buntéacs
deán do chuid

Téacs caighdeánach
déan do chuid

Béarla
eat your meal, eat up

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 19

Buntéacs
goidé an snamh a thug tú do na bhrístí?

Téacs caighdeánach
cad é an snamh a thug tú ar do bhrístí?

Béarla
what dislike have you taken to your trousers?

Téamaí
Éadaí, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 19

Buntéacs
bean de na giorrsachaí

Téacs caighdeánach
bean de na girseacha

Béarla
one of the girls

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 20

Buntéacs
acfuinn grinn

Téacs caighdeánach
acmhainn grinn

Béarla
a capacity for fun, sense of humour

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 20

Buntéacs
‘athair beag

Téacs caighdeánach
a athair beag

Béarla
father dear

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 20

Buntéacs
m'athair a’ duine ba mheasa liom

Téacs caighdeánach
m'athair an duine ba mheasa liom

Béarla
my father was the person I cherished most, I thought most of, for whom I had the greatest affection

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 21

Buntéacs
‘ bhean chroidhe

Téacs caighdeánach
a bhean chroí

Béarla
my dear woman

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 21

Buntéacs
ceann an iomaire

Téacs caighdeánach
ceann an iomaire

Béarla
at the end of the drill, ridge

Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 22

Buntéacs
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa ag cainnt ar ...

Téacs caighdeánach
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa ag caint ar ...

Béarla
he would enchant you talking about …

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 22

Buntéacs
an lá géibheannach in ar loiteadh sinn

Téacs caighdeánach
an lá géibheannach inar loiteadh sinn

Béarla
the distressful day on which we were vanquished

Téamaí
Míleata, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 22

Buntéacs
a cuid asnach aris

Téacs caighdeánach
a cuid easnacha ris

Béarla
it’s ribs (timbers) bared

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 22

Buntéacs
ar a cuid bórd

Téacs caighdeánach
ar a cuid bord

Béarla
on her decks (boat)

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 22

Buntéacs
na Ribhínigh

Téacs caighdeánach
na Ribínigh

Béarla
Revenue men

Téamaí
Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 23

Buntéacs
thógadh siad creach

Téacs caighdeánach
thógadh siad creach

Béarla
they would make a seizure

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
bhíodh cuid fear a’ bhaile s’againne tiugh aca

Téacs caighdeánach
bhíodh cuid fear an bhaile s’againne tiubh acu

Béarla
our men were too quick for them, got the better of them, more than a match for them

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
buaidh na teangmhála

Téacs caighdeánach
bua na teagmhála

Béarla
to be victorious

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
gan beo nó ceo ar ’amharc nó ar ’éisteacht

Téacs caighdeánach
gan beo ná ceo ar a amharc nó ar a éisteacht

Béarla
with no one anywhere to be seen

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 23

Buntéacs
téidheadh

Téacs caighdeánach
téamh

Béarla
a run of poteen

Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 23

Buntéacs
sgealpaigh

Téacs caighdeánach
scailpeach

Béarla
a fissure, gap, in rocks

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 23

Buntéacs
gogán

Téacs caighdeánach
gogán

Béarla
a wooden vessel for water or milk

Téamaí
Teach agus baile, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 23

Buntéacs
an uile chineál uirnéis

Téacs caighdeánach
an uile chineál uirlise

Béarla
all kinds of implements, tools

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 23

Buntéacs
braich

Téacs caighdeánach
braich

Béarla
malt

Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 23

Buntéacs
sugh na heorna

Téacs caighdeánach
sú na heorna

Béarla
spirits distilled from barley (whiskey, poteen)

Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Meafar, Samhail

Leathanach 23

Buntéacs
deasgaidhe

Téacs caighdeánach
deasca

Béarla
dregs, sediment

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 24

Buntéacs
ar ghreim adhastair

Téacs caighdeánach
ar ghreim adhastair

Béarla
gripped by the halter

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 24

Buntéacs
ar stealladh cosa i n-áirde

Téacs caighdeánach
ar stealladh cos in airde

Béarla
at full gallop

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 24

Buntéacs
ba mhaith a ghnoithe ann

Téacs caighdeánach
ba mhaith a ghnó ann

Béarla
he did well; he was well able for it

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 24

Buntéacs
i ngainfhios dó

Téacs caighdeánach
i ngan fhios dó

Béarla
unbeknownst to him

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 24

Buntéacs
i mblaosg báirnigh

Téacs caighdeánach
i mblaosc bairnigh

Béarla
in a limpet shell

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 25

Buntéacs
tamhach-táisg

Téacs caighdeánach
tamhach táisc

Béarla
uproar, commotion

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 25

Buntéacs
na hámhaillidhe atá faoi na hógánaigh

Téacs caighdeánach
an ábhaillí atá faoi na hógánaigh

Béarla
the mischievousness of the young ones

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
go dtéidhfidh mé an geadán aige

Téacs caighdeánach
go dtéifidh mé an geadán aige

Béarla
till I warm his backside

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
achan griollam is cáidhighe

Téacs caighdeánach
gach aon ghriollam is cáidhí

Béarla
all the filthiest slops

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
dhá thuistiún

Téacs caighdeánach
dhá thoistiún

Béarla
two four-penny pieces

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 26

Buntéacs
dá rúsgadh fríd greallachaí an chladaigh

Téacs caighdeánach
á rúscadh fríd ghreallacha an chladaigh

Béarla
poking about in beach puddles

Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 26

Buntéacs
i ndeireadh na péice

Téacs caighdeánach
i ndeireadh na péice

Béarla
at the end of one’s tether

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 27

Buntéacs
a’ cneadaigh

Téacs caighdeánach
ag cneadaigh

Béarla
panting, gasping, groaning, heaving

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 27

Buntéacs
anál árd gháibhtheach

Téacs caighdeánach
anáil ard gháifeach

Béarla
to be breathing heavily, panting

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 27

Buntéacs
a shreamaide na goice

Téacs caighdeánach
a shramaide na goice

Béarla
you contemptible sneaky person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 27

Buntéacs
go dtéidhidh mise an céasán agat

Téacs caighdeánach
go dtéifidh mise an céasán agat

Béarla
till I warm your skinny wee rump

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 28

Buntéacs
rabhán

Téacs caighdeánach
rabhán

Béarla
tirade, prolonged fit, rush of, flow (of speech)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 28

Buntéacs
gheobhaidh tusa na físeacha agus na pighinneacha corra

Téacs caighdeánach
gheobhaidh tusa na físeacha agus na pinginí corra

Béarla
you’ll get what’s coming to you

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 28

Buntéacs
feolamán

Téacs caighdeánach
feolamán

Béarla
a fat, flabby person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 28

Buntéacs
bhí gasraí riamh iomlatach

Téacs caighdeánach
bhí gasúir riamh iomlatach

Béarla
boys have always been mischievous

Téamaí
Tréithe daonna, Aois

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 31

Buntéacs
ballsgáidí

Téacs caighdeánach
balscóidí

Béarla
blotches

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 31

Buntéacs
an dlaoidheog mhullaigh

Téacs caighdeánach
an dlaíóg mhullaigh

Béarla
the finishing touches

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 32

Buntéacs
...agus cár ort

Téacs caighdeánach
… agus cár ort

Béarla
… and you grimacing

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 32

Buntéacs
is iomdha fabhairt den tslait

Téacs caighdeánach
is iomaí faghairt den tslat a fuair mé

Béarla
many the blow of the cane I got

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 33

Buntéacs
a’ caraidheacht leis

Téacs caighdeánach
ag coraíocht leis

Béarla
wrestling

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 36

Buntéacs
deilín focal i n-aimhréidhtigh

Téacs caighdeánach
deilín focal in aimhréidh

Béarla
a string of jumbled up words

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 36

Buntéacs
deir siad go sgiordann éan as gach ealt

Téacs caighdeánach
deir siad go sciurdann éan as gach ealta

Béarla
they say there is always an odd-man-out, there are exceptions to every rule

Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 36

Buntéacs
grág

Téacs caighdeánach
grág

Béarla
course raucous cry; caw, croak,

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 37

Buntéacs
greadfach

Téacs caighdeánach
greadfach

Béarla
stinging, smarting, pain

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 37

Buntéacs
… agus bhéarfamuid bog-mharbhadh air

Téacs caighdeánach
… agus bhéarfaidh muid bogmharú air

Béarla
we’ll give him a real hiding

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 37

Buntéacs
luirgneacha

Téacs caighdeánach
lorgaí

Béarla
shins

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 37

Buntéacs
fearbacha

Téacs caighdeánach
fearba

Béarla
weals, welts

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 37

Buntéacs
tréataí

Téacs caighdeánach
tréataí

Béarla
streaks, weals

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 38

Buntéacs
na hasnacha a sgathadh ó’n druim aige

Téacs caighdeánach
na heasnacha a scoitheadh ón droim aige

Béarla
to rip him apart, to separate his ribs from his backbone

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 38

Buntéacs
beir ar do chéill

Téacs caighdeánach
beir ar do chiall

Béarla
control yourself, get a grip of yourself

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 38

Buntéacs
caoir thineadh air

Téacs caighdeánach
caor thine air

Béarla
may he get struck by a fireball, meteor

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Beannachtaí agus mallachtaí

Gnéithe teanga
Nath, Meafar, Samhail

Leathanach 38

Buntéacs
nach mór a croidhe a fuair sé

Téacs caighdeánach
nach mór an croí a fuair sé

Béarla
how dare he

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 38

Buntéacs
dlaoidheog bharraigh

Téacs caighdeánach
dlaíóg bharraigh

Béarla
a wisp of straw

Téamaí
Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 38

Buntéacs
smachladh

Téacs caighdeánach
smachladh

Béarla
a crude remark

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 39

Buntéacs
i n-áit a chartaidh

Téacs caighdeánach
in áit a charta

Béarla
in a dangerous situation

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 39

Buntéacs
lanntracha cruadhach

Téacs caighdeánach
lanna cruach

Béarla
steel blades

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 39

Buntéacs
go n-imeoradh sé díoghaltas

Téacs caighdeánach
go n-imreodh sé díoltas

Béarla
(that) he would exact revenge

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 40

Buntéacs
ar airteagal

Téacs caighdeánach
ar airteagal

Béarla
on a sick call

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 40

Buntéacs
sin a bhfuil ar a shon aige

Téacs caighdeánach
sin a bhfuil ar a shon aige

Béarla
that’s all he has to show for his efforts

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 41

Buntéacs
cearc an éilín

Téacs caighdeánach
cearc an éillín

Béarla
the hen with chicks

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 41

Buntéacs
is réidh agaibh é

Téacs caighdeánach
is réidh agaibh é

Béarla
it’s all very well for you

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 41

Buntéacs
gan aon fhocal Teagasc Críosta i n-a phluic acht oiread is tá sé ag Albanach

Téacs caighdeánach
gan aon fhocal teagasc Críostaí ina phluc ach oiread is atá sé ag Albanach

Béarla
doesn’t know as much as a word of The Catechism any more than a Protestant would

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Reiligiún agus creideamh, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 43

Buntéacs
dobhránta

Téacs caighdeánach
dobhránta

Béarla
dull-witted, stupid

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 44

Buntéacs
chan de shúil shuaraigh ba chóir amharc air

Téacs caighdeánach
chan de shúil shuarach bá chóir amharc air

Béarla
you could feast your eyes on him

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal

Leathanach 44

Buntéacs
bhí go maith agus ní rabh go holc

Téacs caighdeánach
bhí go maith agus ní raibh go holc

Béarla
that was fine (until); well and good

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 45

Buntéacs
tá mo ghnoithe déanta

Téacs caighdeánach
tá mo ghnó déanta

Béarla
I’m done for

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 45

Buntéacs
b'ár gcrann a thuit sé

Téacs caighdeánach
ba ar ár gcrann a thit sé

Béarla
it fell to us, was left to us

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 45

Buntéacs
Sé a rinne mo chabhóg

Téacs caighdeánach
is é a rinne mo chabhóg

Béarla
he brought me to ruin

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 45

Buntéacs
tá léim a’ dá bhruach caillte agam

Téacs caighdeánach
tá léim an dá bhruach caillte agam

Béarla
I’ve fallen between two stools

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 48

Buntéacs
nuair a fuair mé cúl mo mháthara liom

Téacs caighdeánach
nuair a fuair mé cúl mo mháthar liom

Béarla
when my mother’s back was turned

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 49

Buntéacs
...nár shéan mé mo ghaol leis na Dálaigh

Téacs caighdeánach
nár shéan mé mo ghaol leis na Dálaigh

Béarla
that I had taken after the O’Donnells

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Sofhriotal

Leathanach 49

Buntéacs
síogaidhe beag a’ tsean-chinn

Téacs caighdeánach
síogaí beag an tseanchinn

Béarla
old fashioned, precocious delicate child

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 50

Buntéacs
níl sa náire acht mar ghlacfar í

Téacs caighdeánach
níl sa náire ach mar a ghlacfar í

Béarla
hame depends on your attitude, shame is dependent on how you perceive

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 50

Buntéacs
a dhéanamh mórtais as

Téacs caighdeánach
ag déanamh mórtais as

Béarla
boasting about him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 50

Buntéacs
ar ghruaimhín a’ bhealaigh mhóir

Téacs caighdeánach
ar ghruaimhín an bhealaigh mhóir

Béarla
on the grassy verge by the roadside

Téamaí
Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
Mánas na goice

Téacs caighdeánach
Mánas na goice

Béarla
cocky, know-all Mánas

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 51

Buntéacs
aois chapall na malairteach aige

Téacs caighdeánach
… a bhfuil aois chapall na malairte aige

Béarla
… who's as old as the hills

Téamaí
Tréithe daonna, Aois

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 51

Buntéacs
de gheall ar a scéal féin a dhéanamh neamh-iongantach

Téacs caighdeánach
de gheall ar a scéal féin a dhéanamh neamhiontach

Béarla
in order todistract attention from her own situation

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
ba mhian le n-a bhéalastan máthara..,

Téacs caighdeánach
ba mhian lena bhéalastán máthara …

Béarla
his big mouth of a mother wanted to...

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Frása suntasach teangeolaíoch, Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
maide-as-uisge a thógáil do Mhánas

Téacs caighdeánach
ag iarraidh maide as uisce a thógáil do Mhánas

Béarla
trying to relieve the burden on, to take the blame off Mánas

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
snúta

Téacs caighdeánach
snúda

Béarla
a puny miserable-looking person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 51

Buntéacs
sásta leis a’ mheasaracht

Téacs caighdeánach
sásta leis an mheasarthacht

Béarla
to be happy with moderation, happy with the amount achieved

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 51

Buntéacs
má tá buaidh ar leith agat béidh ainbhfiosáin a’ tnúth leat agus ag iarraidh mí-chliú a chur ort

Téacs caighdeánach
má tá bua ar leith agat beidh ainbhiosáin ag tnúth leat agus ag iarraidh míchlú a chur ort

Béarla
if you've got a particular talent, philistines will envy you and try to discredit, smear you

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 52

Buntéacs
ní thug sí riamh ós cionn seachtmhain de aimsir léithe

Téacs caighdeánach
ní thug sí riamh os cionn seachtaine d’aimsir léi

Béarla
she was never more than a week late in calving

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 53

Buntéacs
níl ann acht breith nó fág

Téacs caighdeánach
níl ann ach breith nó fág

Béarla
there’s nothing else for it; it’s all or nothing

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 53

Buntéacs
a mhárla an gheadáin

Téacs caighdeánach
a mharla an gheadáin

Béarla
you skinny-rumped weakling

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
bhí gamhain is úslainn is liúdar is slúiste aicí ar Dhomhnall

Téacs caighdeánach
bhí gamhain agus úslainn agus liúdar agus slúiste aici ar Dhomhnall

Béarla
the nicknames she had for Dónall where big lump, heifer, idler, etc

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 54

Buntéacs
molt

Téacs caighdeánach
molt

Béarla
a castrated sheep, a sulky, morose person

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
liúdar

Téacs caighdeánach
liúdar

Béarla
shirking, good-for-nothing person, coalfish

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
clairíneach

Téacs caighdeánach
cláiríneach

Béarla
deformed, crippled person

Téamaí
Tréithe daonna, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
geadánach

Téacs caighdeánach
geadánach

Béarla
narrow rumped, skinny arsed

Téamaí
Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
faoi’n cheineamhaint nach dtiocfadh a thabhairt i n-éifeacht

Téacs caighdeánach
faoin chinniúint nach dtiocfadh a thabhairt in éifeacht

Béarla
to be destined to amount to nothing

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 54

Buntéacs
riocart

Téacs caighdeánach
criogar

Béarla
a very small person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
deárnad

Téacs caighdeánach
dreancaid

Béarla
a diminutive person

Téamaí
Tréithe daonna, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 54

Buntéacs
go dtabharfaidhe na leas-ainmneacha uilig orm-sa ó thús a’ deilín go dtí n-a dheireadh

Téacs caighdeánach
go dtabharfaí na leasainmneacha uilig ormsa ó thús an deilín go dtína dheireadh

Béarla
that I would get all the nick-names rhymed off from start to finish

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 55

Buntéacs
bíonn cead chainnte ag fear chaillte na himeartha

Téacs caighdeánach
bíonn cead cainte ag fear caillte na himeartha

Béarla
the loser of a contest can say all he likes, whereas the winner doesn’t have to say anything

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 55

Buntéacs
mealladh a bhaint asam

Téacs caighdeánach
mealladh a bhaint asam

Béarla
to string me along, to fool me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 55

Buntéacs
tinneas gamhna

Téacs caighdeánach
tinneas gamhna

Béarla
parturition of cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 55

Buntéacs
tútach

Téacs caighdeánach
tútach

Béarla
crude, awkward, clumsy, botched

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 55

Buntéacs
ag ath-chognadh

Téacs caighdeánach
ag athchogaint

Béarla
chewing the cud

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 56

Buntéacs
rinne sí cneadh

Téacs caighdeánach
rinne sí cnead

Béarla
she panted, groaned

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 56

Buntéacs
a’ té b’úghdar den iaróig

Téacs caighdeánach
an té ab údar don iaróg

Béarla
the one responsible for the trouble

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 56

Buntéacs
ní rabh sé le sgaoileadh nó le ceangal

Téacs caighdeánach
ní raibh sé le scaoileadh ná le ceangal

Béarla
there was no holding him, he was fit to be tied

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 57

Buntéacs
dá dtugthá aon bhail amháin ar a’ bheirt aca

Téacs caighdeánach
dá dtugtá aon bhail amháin ar an bheirt acu

Béarla
if you'd treated both of them in the same manner

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 57

Buntéacs
panc

Téacs caighdeánach
panc

Béarla
a fairground

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 58

Buntéacs
sgráidíní

Téacs caighdeánach
scráidíní

Béarla
scraggy, scrawny, things

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 59

Buntéacs
eadar chomhairleacha

Téacs caighdeánach
idir chomhairlí

Béarla
undecided

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 61

Buntéacs
stárógacht

Téacs caighdeánach
stárógacht

Béarla
staring, gawking, gaping at things

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 64

Buntéacs
bhí mé ar sheol na brach

Téacs caighdeánach
bhí mé ar sheol na braiche

Béarla
I was on the pig's back, making great progress

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 64

Buntéacs
crotach

Téacs caighdeánach
crotach

Béarla
a curlew

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 64

Buntéacs
glagaire

Téacs caighdeánach
glagaire

Béarla
empty-headed person, waffler

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 64

Buntéacs
(is é) píobaire an aon-phuirt (é)

Téacs caighdeánach
píobaire an aon phoirt

Béarla
sb who is always harping on about the same thing

Téamaí
Tréithe daonna, Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 65

Buntéacs
tá ar gceann sgoilte agat

Téacs caighdeánach
tá ár gceann scoilte agat

Béarla
you have our heads splitting (because of noise)

Téamaí
Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 65

Buntéacs
aoibh mhoránta

Téacs caighdeánach
aoibh mharánta

Béarla
a bland, mild, gentle, unperturbed smile

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 65

Buntéacs
go bhfuigheadh sé léara beag ar aoibhneas na hóige

Téacs caighdeánach
… go bhfaigheadh sé léaró beag ar aoibhneas na hóige

Béarla
… that he would get a glimpse, glimmer, of youth’s bliss

Téamaí
Aois, Aimsir agus am, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66

Buntéacs
an bhó ion-lao

Téacs caighdeánach
an bhó ionlao

Béarla
the in-calf cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66

Buntéacs
maol riabhach

Téacs caighdeánach
maol riabhach

Béarla
a hornless brindled cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66

Buntéacs
a’ cleitearnaigh thart

Téacs caighdeánach
ag cleitearnaigh thart

Béarla
hovering, fluttering about

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 67

Buntéacs
an cheathramh dheiridh

Téacs caighdeánach
an cheathrú dheiridh

Béarla
the hind quarter

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 68

Buntéacs
mo chreach is mo chrádh

Téacs caighdeánach
mo chreach is mo chrá

Béarla
Woe is me, Alas

Téamaí
Mothúcháin, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 69

Buntéacs
maise tá mé ‘déanamh gur bó maith go leor í

Téacs caighdeánach
maise tá mé ag déanamh gur bó maith go leor í

Béarla
Indeed, I reckon she’s a good cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 70

Buntéacs
go rabh triomlach ar luighe na gréine

Téacs caighdeánach
go raibh triomach ar luí na gréine

Béarla
dry weather, a prediction of dry weather observed at sunset)

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 73

Buntéacs
mar sgabfadh an ghaoth lóchán

Téacs caighdeánach
mar a scaipfeadh an ghaoth lóchán

Béarla
… as the wind would disperse, scatter, spread chaff

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Aimsir agus am, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 73

Buntéacs
tá claiseanna dearga geárrtha ag tuilteacha fola ...

Téacs caighdeánach
tá claiseanna dearga gearrtha ag tuilte fola

Béarla
red furrows have been cut from flowing blood

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 73

Buntéacs
tháinig misneach chuig na Franncaigh mar thig corr-uair ó Neamh chuig duine.

Téacs caighdeánach
tháinig misneach chuig na Francaigh mar a thagann corruair ó Neamh chuig duine

Béarla
the French got heaven-sent courage that sometimes comes to a person

Téamaí
Míleata, Mothúcháin, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 73

Buntéacs
áladh

Téacs caighdeánach
áladh

Béarla
lunge, thrust, snap

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 74

Buntéacs
bhí steall mhór tráighte an t-am seo aige

Téacs caighdeánach
bhí steall mhór tráite an t-am seo

Béarla
the tide had gone out quite far by now

Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 75

Buntéacs
ní móide go

Téacs caighdeánach
ní móide go…

Béarla
it is hardly likely that…

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 76

Buntéacs
m’athair a dubhairt ariamh nach bhfanadh muir le fear sotail

Téacs caighdeánach
m’athair a dúirt riamh nach bhfanadh muir le fear sotail

Béarla
My father always said that time and tide wait for no man

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Farraige, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 76

Buntéacs
ní thugann rud ar bith acht a sheal

Téacs caighdeánach
ní thugann rud ar bith ach a sheal

Béarla
nothing lasts forever

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 77

Buntéacs
tchím gur chuir Pádruig Phádaí ciapógaí ar an iomlán agaibh

Téacs caighdeánach
chím gur chuir Pádruig Phádaí ciapóga ar an iomlán agaibh

Béarla
I see P.P has confused, bewitched, the lot of you

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 77

Buntéacs
ní chuirfinn a’ brothladh ort a chuir mé

Téacs caighdeánach
ní chuirfinn an brathladh ort a chuir mé

Béarla
I wouldn’t have given off to you as I did

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 78

Buntéacs
gan aon sgéal ó Neamh go hÁrainn nach mbíodh aicí

Téacs caighdeánach
gan aon scéal Ó Neamh go hÁrainn nach mbíodh aici

Béarla
she knew stories from anywhere, the world over

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Nath, Meafar, Samhail, Nath

Leathanach 78

Buntéacs
bhí oiread is choinneochadh ánnlann a gcodach leo go Lá Bealtaine

Téacs caighdeánach
bhí oiread is a choinneodh anlann a gcoda leo go Lá Bealtaine

Béarla
they had enough to supplement their potatoes to last till May Day

Téamaí
Aimsir agus am, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 79

Buntéacs
sna sála aige

Téacs caighdeánach
sna sála aige

Béarla
on his heels, right behind him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 79

Buntéacs
“Sé mur mbeatha,”...go raibh maith agat a bhean mhodhamhail, siud is nach bhfuilmid fad na fáilte amuigh

Téacs caighdeánach
Is é bhur mbeatha... go raibh maith agat a bhean mhodhúil, siúd is nach bhfuilimid fad na fáilte amuigh

Béarla
“You're all welcome!" … "Thank you, dear lady, even though we haven’t been gone long enough for you to welcome us back."

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 79

Buntéacs
bainne ramhair

Téacs caighdeánach
bainne ramhar

Béarla
thick milk

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 79

Buntéacs
tháinig sé ‘mhitheas díbh ocras a bheith oraibh

Téacs caighdeánach
tháinig sé de mhitheas daoibh ocras a bheith oraibh

Béarla
it’s high time for time for you to be hungry (after a long days fishing)

Téamaí
Bia agus deoch, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 80

Buntéacs
ar mbris a thabhairt isteach

Téacs caighdeánach
ár mbris a thabhairt isteach

Béarla
to recoup our losses; to recover our expenses; to make up for lost time

Téamaí
Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 80

Buntéacs
nuair a bhí siad ar dheireadh a gcodach

Téacs caighdeánach
nuair a bhí siad ar dheireadh a gcoda

Béarla
when they were finishingtheir meal

Téamaí
Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 80

Buntéacs
fear beag deánfasach

Téacs caighdeánach
fear beag déanfasach

Béarla
a small self-conceited man

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 80

Buntéacs
spriolladh

Téacs caighdeánach
spriolladh

Béarla
liveliness, spirit, manliness

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 80

Buntéacs
fear a mbeadh spriolladh ann

Téacs caighdeánach
fear a mbeadh spriolladh ann

Béarla
a man of mettle

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 81

Buntéacs
ó Ghaoth Dobhair go Gaoth Beara

Téacs caighdeánach
ó Ghaoth Dobhair go Gaoth Beara

Béarla
one end of the Rosses to the other

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Samhail, Nath

Leathanach 81

Buntéacs
gnúsachtach

Téacs caighdeánach
gnúsachtach

Béarla
(act of) grunting

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 81

Buntéacs
scotbhach gáirí

Téacs caighdeánach
scotbhach gáirí

Béarla
guffaws of laughter

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 81

Buntéacs
bliadhain mhaith agus neamh-thurach ‘do dhiaidh

Téacs caighdeánach
bliain mhaith agus neamhchorrach i do dhiaidh

Béarla
good riddance to you

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 81

Buntéacs
… an dóigh a ndearna Eoghan … cusach de

Téacs caighdeánach
… an dóigh a ndearna Eoghan … cusach

Béarla
… how Eoghan … completely destroyed him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 81

Buntéacs
gealtán

Téacs caighdeánach
gealtán

Béarla
a crazy person, lunatic, a puckish mischievous youngster

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 81

Buntéacs
spaga éadaigh

Téacs caighdeánach
spaga éadaigh

Béarla
a cloth purse

Téamaí
Éadaí, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 82

Buntéacs
deir siad go mbíonn fear na chead chodach buídheach nó díombuidheach

Téacs caighdeánach
deir siad go mbíonn fear na chead choda buíoch nó míbhuíoch

Béarla
they say the first share of anything may be lucky or unlucky

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Aimsir agus am, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 82

Buntéacs
is fairsing Dia sa chumhaglach

Téacs caighdeánach
is fairsing Dia sa chúngach

Béarla
God will provide

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 83

Buntéacs
sé’n íocshláinte é

Téacs caighdeánach
is é an íocshláinte é

Béarla
it is like a balm, it is very refreshing

Téamaí
Bia agus deoch, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 83

Buntéacs
táirne eile in do chónair

Téacs caighdeánach
tairne eile i do chónra

Béarla
another nail in your coffin

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 84

Buntéacs
ná rabh an fad sin de thinneas bliadhna ort

Téacs caighdeánach
ná raibh an fad sin de thinneas bliana ort

Béarla
(expression of approval or gratitude) bravo; thanks for that

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 84

Buntéacs
diúmhlach

Téacs caighdeánach
diúlach

Béarla
fellow, bloke, lad

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 85

Buntéacs
san fhaopach

Téacs caighdeánach
san fhaopach

Béarla
in a fix, dilemma

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 85

Buntéacs
an t-am a dteachaidh Cú chulainn 'un sleanntrach

Téacs caighdeánach
an t-am a ndeachaigh Cú Chulainn chun lann

Béarla
when C.Ch. went off to war

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 86

Buntéacs
siollóg

Téacs caighdeánach
siollóg

Béarla
tall story, boast

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 87

Buntéacs
ainnir na n-ór-fholt

Téacs caighdeánach
ainnir na n-órfholt

Béarla
the golden-haired girl

Téamaí
Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 87

Buntéacs
a cíocha a dhiúl

Téacs caighdeánach
a cíocha a dhiúl

Béarla
to suckle them

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 87

Buntéacs
urróg

Téacs caighdeánach
urróg

Béarla
a heave, jerk

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 87

Buntéacs
...cómhairle mhná, ó thuaidh nó ó dheas, ní dhearn mise agus ní dhéanfaidh

Téacs caighdeánach
comhairle mhná ó thuaidh nó ó dheas ní dhearna mise agus ní dhéanfaidh

Béarla
I’ll take advice from no woman

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 87

Buntéacs
leis a teann a chuir sé leis na focla deireannacha

Téacs caighdeánach
leis an teann a chuir se leis na focail dheireanacha

Béarla
with the force he gave the last words

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 88

Buntéacs
crann do shláinte leat agus fad saoghail duit

Téacs caighdeánach
crann do shláinte leat agus fad saoil duit

Béarla
the best of health to you and a long life

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bia agus deoch, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 89

Buntéacs
“ Níl dochar ar bith ann,”...”acht fanacht i mbun na measaracht’. Chan ins an ól atá an dochar acht ins a’ mheisge.”

Téacs caighdeánach
Níl dochar ar bith ann,...ach fanacht i mbun na measarthachta

Béarla
There is no harm in drinking as long as you stick to moderation

Téamaí
Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 89

Buntéacs
réidhtigh sé a sgeadamán

Téacs caighdeánach
réitigh sé a sceadamán

Béarla
he cleared his throat

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 89

Buntéacs
gall-trump

Téacs caighdeánach
galltrumpa

Béarla
clarion

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 89

Buntéacs
gan é ábalta bheith rann-pháirteach sa tsubhailce

Téacs caighdeánach
… agus gan é ábalta a bheith rannpháirteach sa tsuáilce

Béarla
… and he unable to partake in the merriness

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 89

Buntéacs
oidhche dár saoghal é

Téacs caighdeánach
oíche dár saol é

Béarla
let us enjoy the night (and forget about tomorrow)

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Nath

Leathanach 91

Buntéacs
bhain siad daobhtha na bullaí

Téacs caighdeánach
bhain siad díobh na bullaí

Béarla
they removed the floats (from the nets)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 91

Buntéacs
níl aon phíghinn le héileamh ortha

Téacs caighdeánach
níl aon phingin le héileamh orthu

Béarla
they don’t owe us a penny, we’ve had our money’s worth from them

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Nath

Leathanach 92

Buntéacs
saillte le natháin

Téacs caighdeánach
saillte le natháin

Béarla
peppered with sayings, phrases

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 92

Buntéacs
fáinne cruadhach is teineadh

Téacs caighdeánach
fáinne cruach agus tine

Béarla
a ring of steel and fire

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 93

Buntéacs
sámhán codladhta

Téacs caighdeánach
sámhán codlata

Béarla
nap, doze

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 93

Buntéacs
faoi ampla agus faoi anás

Téacs caighdeánach
faoi ampla agus faoi anás

Béarla
in hunger and hardship

Téamaí
Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 93

Buntéacs
ní rabh sé féin agus a’ t-ádh ar na hóigh le chéile

Téacs caighdeánach
ní raibh sé féin agus an t-ádh ar na hóí le chéile

Béarla
himself and lady luck were on bad terms, were not on speaking terms; he was very unlucky

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 93

Buntéacs
lig sé a mhaidí le sruth

Téacs caighdeánach
lig sé a mhaidí le sruth

Béarla
he neglected his responsibilities, he let things slide

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 93

Buntéacs
rugadh é faoi an cheineamhaint nach dtiocfadh a thabhairt i n-éifeacht

Téacs caighdeánach
rugadh é faoin chinniúint nach dtiocfadh a thabhairt in éifeacht

Béarla
it was his destiny not to succeed

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 93

Buntéacs
ar nDia beag

Téacs caighdeánach
ár nDia beag

Béarla
our dear Lord

Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 94

Buntéacs
preatáí dóighte ‘na ngualach

Téacs caighdeánach
prátaí dóite ina ngualach

Béarla
potatoes burnt black (by the blight)

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 94

Buntéacs
i mbun a mhéid is a stuaime

Téacs caighdeánach
i mbun a mhéide is a stuaime

Béarla
fully grown, with all his faculties

Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Aois, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 95

Buntéacs
gríodán tobaca

Téacs caighdeánach
gríodán tobac

Béarla
dottle (remains of tobacco)

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 96

Buntéacs

Téacs caighdeánach

Béarla

Leathanach 96

Buntéacs
feadán tobaca

Téacs caighdeánach
feadán tobac

Béarla
a roll of tobacco

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 96

Buntéacs
is deise cabhair Dé ’ná an doras

Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras

Béarla
God’s help is close at hand

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 96

Buntéacs
crupán

Téacs caighdeánach
crupán

Béarla
cramps

Téamaí
Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 97

Buntéacs
saipeachán cocháin

Téacs caighdeánach
soipeachán cocháin

Béarla
a straw mattress

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
ciumhas sean-phlainceid

Téacs caighdeánach
ciumhais seanbhlaincéid

Béarla
a strip of old blanket

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
nár bhocht an áit ar casadh é

Téacs caighdeánach
nár bhocht an áit ar casadh é

Béarla
wasn't it an abysmal place to end up in

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 97

Buntéacs
cuirfear amach a bhuachailleacht ‘na throsgadh é

Téacs caighdeánach
cuirfear amach a bhuachailleacht ina throscadh é

Béarla
he’ll be sent out cow herding on an empty stomach

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
glór urradhasach

Téacs caighdeánach
glór urrúsach

Béarla
a strong confident voice

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
ag úspaireacht

Téacs caighdeánach
ag úspaireacht

Béarla
slogging, heavy unskilled work

Téamaí
Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 98

Buntéacs
fuigheall sean-mhallachta

Téacs caighdeánach
fuíoll seanmhallachta

Béarla
the remnants of ancient curse

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 99

Buntéacs
tacamhail

Téacs caighdeánach
tacúil

Béarla
supporting, supportive

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 99

Buntéacs
lupadán gasúra

Téacs caighdeánach
lapadán gasúir

Béarla
a toddler (boy)

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 100

Buntéacs
a’ chead Chingcís

Téacs caighdeánach
an chéad Chincís

Béarla
the first Pentecost

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 100

Buntéacs
chuir sé faisnéis fhada leitheadach

Téacs caighdeánach
chuir sé faisnéis fhada leitheadach

Béarla
he made extensive enquiries

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
nó a leath-bhreac

Téacs caighdeánach
nó a leathbhreac

Béarla
or something similar

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
bhí mé féin sa tsiúl an oidhche sin comh maith le duine

Téacs caighdeánach
bhí mé féin sa tsiúl an oíche sin chomh maith le duine

Béarla
I was involved that night along with the rest

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 104

Buntéacs
urradh is aigneadh beag ó Dhia

Téacs caighdeánach
urra is aigne bheag ó Dhia

Béarla
a little strength and spirit from God

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 104

Buntéacs
go hanacaireach

Téacs caighdeánach
go hanacrach

Béarla
unsteadily

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 105

Buntéacs
blaosg ruacáin

Téacs caighdeánach
blaosc ruacain

Béarla
a limpet/cockle shell

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 105

Buntéacs
a chuid crann a’ criongán agus a’ cas-ádhmad a’ gliúrascnaigh le tréan na doininne

Téacs caighdeánach
a chuid crann ag criongán agus an casadhmad ag gliúrascnaigh le tréan na doininne

Béarla
its masts and rib-timbers creaking and groaning so strong was the storm

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 105

Buntéacs
...agus gan ionnainn acht biadh cnumhóg i ndiaidh ar mbáis

Téacs caighdeánach

Béarla
and after death we’re only maggot food

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Ainmhithe agus plandaí, Aimsir agus am, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar

Leathanach 107

Buntéacs
is treise le grásta Dé ar chathaidh an diabhail

Téacs caighdeánach
is treise le grásta Dé ar chathuithe an diabhail

Béarla
God’s grace is stronger than the devil’s temptation

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 109

Buntéacs
… agus a’ roilig fá n-a coillidh chros

Téacs caighdeánach
… agus an reilig fána coill chros

Béarla
… and the graveyard with its forest of crosses

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 112

Buntéacs
druithleog a’ cráin-ghuail

Téacs caighdeánach
drithleog ag cráinghuail

Béarla
a smouldering little spark

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 112

Buntéacs
mar bheadh réalt a’ bléasgadh

Téacs caighdeánach
mar a bheadh réalta ag pléascadh

Béarla
like an exploding star

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 113

Buntéacs
féacháil a rabh glórthaí a sinnsear le cluinstin in mo chuid cnúdáin

Téacs caighdeánach
féachaint an raibh glórtha a sinsear le cluinstin i mo chuid cnúdáin

Béarla
to see if my purring sounded anything like that of her ancestors

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 114

Buntéacs
a’ gabháil thara thaomadh

Téacs caighdeánach
ag gabháil thar thaomadh

Béarla
becoming irredeemable

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 114

Buntéacs
b’éigean a bpriosáil

Téacs caighdeánach
b’éigean a bpreasáil

Béarla
they had to be press-ganged (conscripted)

Téamaí
Míleata, Stair, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 114

Buntéacs
eadar lom is laimirne

Téacs caighdeánach
idir lom is lamairne

Béarla
at the crucial moment

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 116

Buntéacs
ag amharc uaidh ins na ceithre háirde fichead

Téacs caighdeánach
ag amharc uaidh sna ceithre hairde fichead

Béarla
looking in all directions

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 116

Buntéacs
grabhar mónadh i n-ionad tobaca

Téacs caighdeánach
grabhar móna in ionad tobac

Béarla
crumbs of turf instead of tobacco

Téamaí
Teach agus baile, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 116

Buntéacs
suidhigidh ar mo bhéal

Téacs caighdeánach
suígí ar mo bhéal

Béarla
give me room, stand out of my way

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 117

Buntéacs
bhí leath-cheal deánta ar a’ duine bhocht

Téacs caighdeánach
bhí leithcheal déanta ar an duine bhocht

Béarla
the poor person was excluded, discriminated against

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 117

Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Mothúcháin, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 118

Buntéacs
streachlán d’ainm

Téacs caighdeánach
streachlán d’ainm

Béarla
longwinded name

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 118

Buntéacs
go mbéadh dhá dtrian miosgais ar fhear fuagartha

Téacs caighdeánach
go mbeadh dhá dtrian mioscaise ar fhear fógartha

Béarla
he who calls a quarrel would take two-thirds of the blame

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 119

Buntéacs
ar bhórdaí

Téacs caighdeánach
ar bhorda

Béarla
about to

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 122

Buntéacs
cúis luaigheachta

Téacs caighdeánach
cúis luaíochta

Béarla
cause for merit

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 123

Buntéacs
a’ lá corr-cointinneach a tháinig sé

Téacs caighdeánach
an lá corr cointinneach a tháinig sé

Béarla
the most inappropriate of days to come, of all days to come

Téamaí
Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 123

Buntéacs
ní rabh coir air

Téacs caighdeánach
ní raibh coir air

Béarla
he wasn’t too bad

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 123

Buntéacs
cíb ort nach mbíonn do thost

Téacs caighdeánach
cíb ort nach mbíonn i do thost

Béarla
Shut up! You talk too much!

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 123

Buntéacs
fonn timthireacht’

Téacs caighdeánach
fonn timireachta

Béarla
in a mood for doing household chores

Téamaí
Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 125

Buntéacs
rachaidh mé faoi duit

Téacs caighdeánach
rachaidh mé faoi duit

Béarla
I'll warrant you …

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 126

Buntéacs
gan as béal achan duine acht a’ ghairt a thug a’ sagart daobhtha fá na páistí

Téacs caighdeánach
gan as béal gach aon duine ach an dairt a thug an sagart dóibh fá na páistí

Béarla
everyone talking about how the priest spoke sharply to them about the children

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal, Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 127

Buntéacs
gur mhaith an airidh ortha

Téacs caighdeánach
gur mhaith an airí orthu

Béarla
that it'd serve them right

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 127

Buntéacs
na smugacháin shalacha

Téacs caighdeánach
na smugacháin shalacha

Béarla
the dirty brats

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 127

Buntéacs
sgéal a chluinfeas tír is cheilfeas muintir

Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír is a cheilfeas muintir

Béarla
sth. which is known to all and sundry in spite of efforts to conceal it by relatives

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 128

Buntéacs
...go gcluinfeá ar a’ chluais is bodhaire agat é

Téacs caighdeánach
go gcluinfeá ar an chluas is bodhaire agat é

Béarla
that you couldn't fail to hear it

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 128

Buntéacs
á smíochtáil

Téacs caighdeánach
á smíochtadh

Béarla
beating, walloping it

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 129

Buntéacs
a mhárla a’ gheadáin!

Téacs caighdeánach
a mharla an gheadáin!

Béarla
you little skinny rump!

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 130

Buntéacs
chuir sé gliogar ann

Téacs caighdeánach
chuir sé gliogar ann

Béarla
he put a jingle in it (i.e. in a song)

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 134

Buntéacs
déarfaidh daoine nach bhfuil sa tsaoghal seo acht buaidhreadh ó n-a thús go dtí n-a dheireadh. Acht ní fíor sin daobhtha. Bíonn aoibhneas Dé ar a tsaoghal seo corr-uair.

Téacs caighdeánach
déarfaidh daoine nach bhfuil sa tsaol seo ach buaireamh óna thús go dtína deireadh. Ach ní fíor sin dóibh. Bíonn aoibhneas De ar an tsaol seo corruair.

Béarla
People will say that this life is nothing but worry from start to finish. But they’re wrong. Sometimes life is full of God’s bliss.

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 135

Buntéacs
bíonn uaigneas orm i ndiaidh na hoidhche

Téacs caighdeánach
bíonn uaigneas orm i ndiaidh na hoíche

Béarla
I suffer from fear of the dark after nightfall, I fear being alone after nightfall

Téamaí
An t-osnádúr, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 140

Buntéacs
Dia go gcumhduighidh an méid is ceist orainn

Téacs caighdeánach
Dia go gcumhdaí an méid is ceist orainn

Béarla
God protect our loved ones

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 141

Buntéacs
thoisigh sé a’ sheitrigh

Téacs caighdeánach
thosaigh sé a sheitrigh

Béarla
he started neighing, snorting

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair, Focal aonair

Leathanach 141

Buntéacs
eachraidhe slime sleamhaine

Téacs caighdeánach
eachraí slime sleamhna

Béarla
a herd of sleek, well-groomed steeds

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 142

Buntéacs
má chuireann tú foirteagal ar a’ diabhal

Téacs caighdeánach
má chuireann tú foirteagal ar an diabhal

Béarla
if you command , address the devil

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, An t-osnádúr

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 144

Buntéacs
i ndiaidh a’ mhórtais a bhí deánta agam

Téacs caighdeánach
i ndiaidh an mhórtais a bhí déanta agam

Béarla
after my boasting

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 144

Buntéacs
bhí bórd den ghaoith linn

Téacs caighdeánach
bhí bord den ghaoth linn

Béarla
we had the wind in our side

Téamaí
Aimsir agus am, Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144

Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ann

Téacs caighdeánach
ní raibh an dara suí sa bhuaile ann

Béarla
there was no other choice, no alternative

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144

Buntéacs
ar sgaite lasrach

Téacs caighdeánach
ar scoite lasrach

Béarla
in a mass of flames

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144

Buntéacs
ba mhaith an mhaise don chapall bhán é

Téacs caighdeánach
ba mhaith an mhaise don chapall bhán é

Béarla
the white horse was equal to the occasion

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 145

Buntéacs
mí-ghnaoi

Téacs caighdeánach
míghnaoi

Béarla
disfigurement, blemish, ugliness

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 145

Buntéacs
ar ór na Fódhla

Téacs caighdeánach
ar ór na Fódla

Béarla
for all the gold in Ireland

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Gaois - comhairle - eolas

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 145

Buntéacs
agus má ba taise le clann Aodh’

Téacs caighdeánach
agus má ba thaise le clann Aodha

Béarla
and Hugh’s family were no exception

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal