Leathanach XXX
Buntéacs
culaith de ghlaisín caorach
Téacs caighdeánach
culaith de ghlaisín caorach
Béarla
a homespun suit
Téamaí
Éadaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach XXX
Buntéacs
i gcionn a gcuid speal is corrán
Téacs caighdeánach
i gceann a gcuid speal is corrán
Béarla
at their haymaking and harvesting
Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
glaisín caorach
Téacs caighdeánach
glas caorach
Béarla
rough homespun
Téamaí
Talmhaíocht, Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 1
Buntéacs
glaisín caorach
Téacs caighdeánach
glas caorach
Béarla
undyed homespun fabric
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 3
Buntéacs
sgealláin
Téacs caighdeánach
scealláin
Béarla
small potatoes
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 5
Buntéacs
rábálaidhe
Téacs caighdeánach
rábálaí
Béarla
a fast, unmethodical worker
Téamaí
Tréithe daonna, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 6
Buntéacs
bó na bpáistí
Téacs caighdeánach
bó na bpáistí
Béarla
the cow which was used to sustain the family
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
gan an dara suidhe sa bhuailidh
Téacs caighdeánach
gan an dara suí sa bhuaile
Béarla
with no other choice
Téamaí
Talmhaíocht, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
mo dhá cheann i dtalamh ó dhubh go dubh
Téacs caighdeánach
mo dhá cheann i dtalamh ó dhubh go dubh
Béarla
working morning, noon and night
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 7
Buntéacs
is beag a’ t-aithleá beag sgoithfeas den chraoibh é
Téacs caighdeánach
is beag an t-aithleá beag a scoithfidh den chraobh é
Béarla
a little light breeze would be enough to blow it from the branch
Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
cóta de ghlaisín caorach
Téacs caighdeánach
cóta de ghlas caorach
Béarla
rough homespun coat of wool
Téamaí
Éadaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
ar sodar
Téacs caighdeánach
ar sodar
Béarla
trotting
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 8
Buntéacs
a’ baint duilisg,
Téacs caighdeánach
ag baint duilisc
Béarla
gathering dulse (an edible seaweed)
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Bia agus deoch, Farraige
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 8
Buntéacs
smután maide
Téacs caighdeánach
smután maide
Béarla
a lump of wood
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
a bheith ar buailteachas
Téacs caighdeánach
a bheith ar buailteachas
Béarla
summer grazing, transhumance
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
gan oiread is bruideadh a fhágháil
Téacs caighdeánach
gan oiread is broideadh a fháil
Béarla
without as much as a bite (fishing)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
brablach
Téacs caighdeánach
brablach
Béarla
rubble, poor stony land
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 12
Buntéacs
mar thuitfeadh coirce roimh lann spéile lá an fhóghmhair
Téacs caighdeánach
mar a thitfeadh coirce roimh lann speile lá an fhómhair
Béarla
like corn falling before a scythe on harvest day
Téamaí
Talmhaíocht, Míleata, Stair
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 12
Buntéacs
ní raibh aiste ar bith ar an iasg
Téacs caighdeánach
ní raibh aiste ar bith ar an iasc
Béarla
the fish weren’t biting
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Bia agus deoch, Farraige, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
a’ mhaol bhreac
Téacs caighdeánach
an maol breac
Béarla
the hornless, speckled cow
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 16
Buntéacs
domasach dhubh
Téacs caighdeánach
domasach dhubh
Béarla
black peaty soil
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 17
Buntéacs
ar shéala ‘bheith reaithte
Téacs caighdeánach
ar shéala a bheith rite
Béarla
just about finished/run out
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 17
Buntéacs
ar thaobh sléibhe i n-Aontruim agus é ag buachailleacht muc
Téacs caighdeánach
ar thaobh sléibhe in Aontroim agus é ag buachailleacht muc
Béarla
on an Antrim mountainside pig-herding
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 17
Buntéacs
féacháil an rachadh agam éadáil a dhíol,
Téacs caighdeánach
féachaint an rachadh agam éadáil a dhíol,
Béarla
to see if I could try to sell some flotsam (salvage from the sea)
Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
nach bhfuil fhios agat nach dtig sagart a dheánamh ar iasgaireacht
Téacs caighdeánach
nach bhfuil a fhios agat nach dtig sagart a dhéanamh ar iascaireacht
Béarla
fishing would not provide the funds required to produce a priest
Téamaí
Oideachas, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
a’ baint lustain
Téacs caighdeánach
ag baint lustain
Béarla
weeding
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
cliobóg chapaill
Téacs caighdeánach
cliobóg chapaill
Béarla
a filly
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Taisteal agus imirce, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
caileantóir
Téacs caighdeánach
caileantóir
Béarla
forecaster of weather
Téamaí
Tréithe daonna, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 20
Buntéacs
ag búirthigh leis an ocras
Téacs caighdeánach
ag búirigh leis an ocras
Béarla
bellowing with hunger
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
ceann an iomaire
Téacs caighdeánach
ceann an iomaire
Béarla
at the end of the drill, ridge
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 22
Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ag Tarlach
Téacs caighdeánach
ní raibh an dara suí sa bhuaile ag Tarlach
Béarla
Tarlach had no other choice
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 22
Buntéacs
na Ribhínigh
Téacs caighdeánach
na Ribínigh
Béarla
Revenue men
Téamaí
Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 23
Buntéacs
cuireadh a mhuinntir as seilbh le linn Chogadh na Talmhan
Téacs caighdeánach
cuireadh a mhuintir as seilbh le linn Chogadh na Talún
Béarla
his people were dispossessed during the Land War
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Dlí - ceartas - pionós, Cúinsí sóisialta, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Talmhaíocht
Leathanach 23
Buntéacs
téidheadh
Téacs caighdeánach
téamh
Béarla
a run of poteen
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 23
Buntéacs
sgealpaigh
Téacs caighdeánach
scailpeach
Béarla
a fissure, gap, in rocks
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 23
Buntéacs
braich
Téacs caighdeánach
braich
Béarla
malt
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 23
Buntéacs
sugh na heorna
Téacs caighdeánach
sú na heorna
Béarla
spirits distilled from barley (whiskey, poteen)
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Sofhriotal, Meafar, Samhail
Leathanach 24
Buntéacs
ar ghreim adhastair
Téacs caighdeánach
ar ghreim adhastair
Béarla
gripped by the halter
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
san áit a rabh bántaí agus coillte glasa
Téacs caighdeánach
san áit a rabh bánta agus coillte glasa
Béarla
where there were plains and green woods
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
ar mhuin éich
Téacs caighdeánach
ar muin eich
Béarla
on horseback
Téamaí
Taisteal agus imirce, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Míleata, Obair agus ceardaíocht, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
feoil thubaisteach
Téacs caighdeánach
feoil thubaisteach
Béarla
meat of farm animal killed by accident
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Leathanach 27
Buntéacs
nach rabh an fhóghmhar apuighthe
Téacs caighdeánach
nach raibh an fómhar aibí
Béarla
that the harvest wasn’t ripe
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
sgáthlán tréadaidhe
Téacs caighdeánach
scáthlán tréadaí
Béarla
a shepherd’s hut
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
dhá ultach féir
Téacs caighdeánach
dhá ultach féir
Béarla
two armfuls of hay
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
ar a’ mheithil
Téacs caighdeánach
ar an mheitheal
Béarla
in the working group
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
gealach na gconnlach
Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach
Béarla
harvest moon
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
folachán na gcruach
Téacs caighdeánach
folachán na gcruach
Béarla
hide-and-seek (among the haystacks)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Béaloideas agus seanchas, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
an chéad cheairtlín
Téacs caighdeánach
an chéad cheirtlín
Béarla
the first head of cabbage (On Halloween night)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Béaloideas agus seanchas, Bia agus deoch, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
eagla ár mbáis orainn roimh an aicid dhuibh
Téacs caighdeánach
eagla ár mbáis orainn roimh an aicíd dhubh
Béarla
terrified of the potato blight
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 31
Buntéacs
bó na bpáistí
Téacs caighdeánach
bó na bpáistí
Béarla
cow kept for milk and broth made from blood for nourishment of children
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
cearc ar gor
Téacs caighdeánach
cearc ar gor
Béarla
a brooding hen
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
leagadh éilín fúithe
Téacs caighdeánach
leagadh éillín fúithi
Béarla
a clutch of eggs was laid under her
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
ál cíocrach
Téacs caighdeánach
ál cíocrach
Béarla
a ravenous brood
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
a bhagair ar na cearca as an treabhaire
Téacs caighdeánach
… a bhagair ar na cearca as an treabhaire
Béarla
… that chased the hens from the tilled field
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 34
Buntéacs
in ainghléas
Téacs caighdeánach
in ainghléas
Béarla
out of order, malfunction, (of engine)
Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 34
Buntéacs
mar a bheadh dartáin mhónadh ann
Téacs caighdeánach
mar a bheadh dartáin mhóna ann
Béarla
like little pieces of turf
Téamaí
Teach agus baile, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 36
Buntéacs
leig m’athair a thaca le crann na spáide
Téacs caighdeánach
lig m’athair a thaca le crann na spáide
Béarla
my father propped himself on the handle of the spade
Téamaí
Talmhaíocht, Baill choirp, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
sgreabán
Téacs caighdeánach
screabán
Béarla
light stony patch of land
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 38
Buntéacs
cró na stileadh
Téacs caighdeánach
cró na stile
Béarla
the place where the poitín was distilled, the still-house
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 38
Buntéacs
dlaoidheog bharraigh
Téacs caighdeánach
dlaíóg bharraigh
Béarla
a wisp of straw
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
faoi thom an droighin
Téacs caighdeánach
faoi thom an draighin
Béarla
under the blackthorn bush
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
a’ sluaisdreadh preátaí
Téacs caighdeánach
ag sluaistriú prátaí
Béarla
shoveling potatoes
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 41
Buntéacs
cearc an éilín
Téacs caighdeánach
cearc an éillín
Béarla
the hen with chicks
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 42
Buntéacs
spleótán beag de thalamh chreagach
Téacs caighdeánach
spleotán beag de thalamh chreagach
Béarla
small patch of poor stony land
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
ar chúlaibh
Téacs caighdeánach
ar cúla
Béarla
to be riding pillion/behind the rider
Téamaí
Taisteal agus imirce, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Leathanach 43
Buntéacs
luach colpaighe
Téacs caighdeánach
luach colpaí
Béarla
the price of a heifer/bullock
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 45
Buntéacs
táille tairbh
Téacs caighdeánach
táille tairbh
Béarla
a fee for services of a bull
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 48
Buntéacs
leathach
Téacs caighdeánach
leathach
Béarla
broad seaweed, sea-wrack
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 49
Buntéacs
fiarach
Téacs caighdeánach
fiarach
Béarla
uncultivated grassland, lea
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair
Leathanach 51
Buntéacs
ailt mar a bheadh fiacla ráca ann
Téacs caighdeánach
ailt mar a bheadh fiacla ráca ann
Béarla
knuckles like the teeth of a rake
Téamaí
Talmhaíocht, Baill choirp
Leathanach 52
Buntéacs
imir bhuighe ag teacht sa choirce
Téacs caighdeánach
imir bhuí ag teacht sa choirce
Béarla
a hint of yellow was appearing on the oats
Téamaí
Talmhaíocht, Aimsir agus am, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 52
Buntéacs
ní thug sí riamh ós cionn seachtmhain de aimsir léithe
Téacs caighdeánach
ní thug sí riamh os cionn seachtaine d’aimsir léi
Béarla
she was never more than a week late in calving
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 54
Buntéacs
molt
Téacs caighdeánach
molt
Béarla
a castrated sheep, a sulky, morose person
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 55
Buntéacs
bhí siubhal measardha ar an bhainne
Téacs caighdeánach
bhí siúl measartha ar an bhainne
Béarla
there was reasonable demand for milk
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 55
Buntéacs
ní raibh siad ag apughadh ach go fadálach
Téacs caighdeánach
ní raibh siad ag aibiú ach go fadálach
Béarla
they were slow to ripen
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 55
Buntéacs
tinneas gamhna
Téacs caighdeánach
tinneas gamhna
Béarla
parturition of cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 55
Buntéacs
ag ath-chognadh
Téacs caighdeánach
ag athchogaint
Béarla
chewing the cud
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 57
Buntéacs
ag athchaghnadh
Téacs caighdeánach
ag athchogaint
Béarla
chewing the cud
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 57
Buntéacs
éadan an bhachta
Téacs caighdeánach
éadan an bhachta
Béarla
brow of the turf-bank
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 57
Buntéacs
panc
Téacs caighdeánach
panc
Béarla
a fairground
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 58
Buntéacs
nach minic tháinig mé as tráigh fheamanaighe agus féar gortach orm
Téacs caighdeánach
nach minic a tháinig mé as trá feamainne agus féar gortach orm
Béarla
haven’t I often came home from harvesting seaweed overcome with hunger
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás – beatha – sláinte, Cúinsí sóisialta, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 58
Buntéacs
ní raibh an dara suí sa bhuailidh ann
Téacs caighdeánach
ní raibh an dara suí sa bhuaile ann
Béarla
there was no alternative
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Mothúcháin, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 59
Buntéacs
fallsgaoith
Téacs caighdeánach
falscaí
Béarla
mountain gorse fire / heather fire
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 60
Buntéacs
urlár buailte
Téacs caighdeánach
urlár buailte
Béarla
threshing floor
Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 61
Buntéacs
a’ buain
Téacs caighdeánach
ag buain
Béarla
reaping
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 62
Buntéacs
a’ ceannsughadh bromaigh
Téacs caighdeánach
ag ceansú bromaigh
Béarla
taming, breaking in a colt
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 63
Buntéacs
stop
Téacs caighdeánach
stópa
Béarla
a pail
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 63
Buntéacs
súiste
Téacs caighdeánach
súiste
Béarla
flail
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 64
Buntéacs
grabhar na mónadh
Téacs caighdeánach
grabhar na móna
Béarla
the turf mould
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
an bhó ion-lao
Téacs caighdeánach
an bhó ionlao
Béarla
the in-calf cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
maol riabhach
Téacs caighdeánach
maol riabhach
Béarla
a hornless brindled cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
a’ cleitearnaigh thart
Téacs caighdeánach
ag cleitearnaigh thart
Béarla
hovering, fluttering about
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 67
Buntéacs
an cheathramh dheiridh
Téacs caighdeánach
an cheathrú dheiridh
Béarla
the hind quarter
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 68
Buntéacs
sruthán na críghe
Téacs caighdeánach
sruthán na críche
Béarla
the stream which marked the boundary between the two townlands
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 69
Buntéacs
maise tá mé ‘déanamh gur bó maith go leor í
Téacs caighdeánach
maise tá mé ag déanamh gur bó maith go leor í
Béarla
Indeed, I reckon she’s a good cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
cuibhreann fiaraighe
Téacs caighdeánach
cuibhreann fiaraigh
Béarla
an uncultivated grassland patch
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
tlámán olna
Téacs caighdeánach
slámán olla
Béarla
a tuft or handful of wool
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
cár a’ chárda
Téacs caighdeánach
cár an charda
Béarla
a card for combing wool
Téamaí
Talmhaíocht, Éadaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
ion-bhuana
Téacs caighdeánach
inbhainte
Béarla
ready to be reaped, ripe
Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 71
Buntéacs
gealach na gconnlach
Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach
Béarla
the harvest moon
Téamaí
Talmhaíocht, Aimsir agus am, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 71
Buntéacs
ionlaogh
Téacs caighdeánach
ionlao
Béarla
in calf (pregnant)
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 72
Buntéacs
ag iarraidh muirínighe
Téacs caighdeánach
ag iarraidh muiríní
Béarla
looking for thatching grass
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 73
Buntéacs
mar sgabfadh an ghaoth lóchán
Téacs caighdeánach
mar a scaipfeadh an ghaoth lóchán
Béarla
… as the wind would disperse, scatter, spread chaff
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Aimsir agus am, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 76
Buntéacs
d’fhág sí an corrán síos ar a’ chonnlaigh
Téacs caighdeánach
d’fhág sí an corrán síos ar an choinleach
Béarla
she set the reaping hook down on the stubble
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 77
Buntéacs
choinneóchadh sé ánnlann a gcodach le teaghlach
Téacs caighdeánach
choinneodh sé anlann a gcoda le teaghlach
Béarla
it’d provide a family with food such as fish or meat to augment a basic diet of bread or potatoes
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 78
Buntéacs
geamhar an choirce
Téacs caighdeánach
geamhar an choirce
Béarla
springing corn; young blades of corn
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 81
Buntéacs
bhí tú ar a’ mheithil lá na mónadh
Téacs caighdeánach
bhí tú ar an mheitheal lá na móna
Béarla
you were in the group on turf cutting day
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 81
Buntéacs
dúbláil
Téacs caighdeánach
dúbláil
Béarla
second distillation in run of poteen
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 82
Buntéacs
spunc
Téacs caighdeánach
sponc
Béarla
touchwood, tinder
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 82
Buntéacs
bliain mhaith agus neamhthurach ina diaidh
Téacs caighdeánach
bliain mhaith agus neamhthurach ina diaidh
Béarla
good riddance to her!
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 86
Buntéacs
sliocht na ngaduidhthe
Téacs caighdeánach
sliocht na ngadaithe
Béarla
the descendants of the thieves (English Planters)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Aimsir agus am, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 87
Buntéacs
a cíocha a dhiúl
Téacs caighdeánach
a cíocha a dhiúl
Béarla
to suckle them
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 90
Buntéacs
D’fheannfadh an Márta an riabhach
Téacs caighdeánach
D’fheannfadh an Márta an riabhach
Béarla
March would skin (it being so cold) the brindled cow
Leathanach 91
Buntéacs
bhí bó ionlao le díol aige
Téacs caighdeánach
bhí bó ionlao le díol aige
Béarla
he had a cow in-calf to sell
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 92
Buntéacs
sgab siad a’ téidheadh air
Téacs caighdeánach
scaip siad an téamh air
Béarla
they scattered his run of poteen
Téamaí
Talmhaíocht, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 92
Buntéacs
shaoileamar nach mbeadh cáipís ar bith ar fhear as braon beag a dhéanamh
Téacs caighdeánach
shíl muid nach mbeadh cáipéis ar bith ar fhear as braon beag a dhéanamh
Béarla
we thought that no one would be penalised for making poteen
Téamaí
Talmhaíocht, Bia agus deoch, Dlí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 92
Buntéacs
gealach úr comh caol le lann corráin
Téacs caighdeánach
gealach úr chomh caol le lann corráin
Béarla
a new moon as thin as the blade of a scythe
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 93
Buntéacs
go dtuga mé a chuid don ghamhain
Téacs caighdeánach
go dtuga mé a chuid don ghamhain
Béarla
so that I may feed the calf
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 94-5
Buntéacs
5. Dá dtarradh gaoth sgoithfeadh an coirce.
Téacs caighdeánach
Dá dtiocfadh gaoth scoithfeadh an coirce.
Béarla
If it get’s windy it will cause the oats to shed the grain.
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 95
Buntéacs
cuibhreann siogail
Téacs caighdeánach
cuibhreann seagail
Béarla
a field of rye
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 96
Buntéacs
a gcuid talaimh is dlighidh is ranntálacha féin aca
Téacs caighdeánach
a gcuid talaimh is dlí is ranna féin acu
Béarla
they had their own land, law and method of apportionment
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teaghlach - muintir - pobal, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 97
Buntéacs
cuirfear amach a bhuachailleacht ‘na throsgadh é
Téacs caighdeánach
cuirfear amach a bhuachailleacht ina throscadh é
Béarla
he’ll be sent out cow herding on an empty stomach
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 98
Buntéacs
ní bhrisfeadh sé
Téacs caighdeánach
ní bhrisfeadh sé (an bainne)
Béarla
the milk wouldn’t curdle
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 100
Buntéacs
i ndiaidh an lóchán a bhaint as an choirce
Téacs caighdeánach
i ndiaidh an lóchán a bhaint as an choirce
Béarla
after separating the chaff from the oats
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 105
Buntéacs
uibheacha éilín
Téacs caighdeánach
uibheacha éillín
Béarla
hatching eggs
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 106
Buntéacs
níl cáipís ar dhuine as déanamh póitín anois acht oiread le déanamh tae
Téacs caighdeánach
níl cáipéis ar dhuine as déanamh póitín anois ach oiread le déanamh tae
Béarla
no one is being penalised now for making poteen any more than making tea
Téamaí
Bia agus deoch, Dlí - ceartas - pionós, Stair, Talmhaíocht
Leathanach 109
Buntéacs
i gcionn a gcuid slatach
Téacs caighdeánach
i gceann a gcuid slat
Béarla
fishing (literally, working/using rods)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 114
Buntéacs
an raibh cleachtadh ar bith ar bhleaghan aicí
Téacs caighdeánach
an raibh cleachtadh ar bith ar bhleán aici
Béarla
had she any experience of milking
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 114
Buntéacs
coinnigheann siad a gcuid fáireach glan
Téacs caighdeánach
coinníonn siad a gcuid fáireacha glan
Béarla
they keep their nests clean
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 117
Buntéacs
ag cur gráta ina shuidhe
Téacs caighdeánach
ag cur gráta ina shuí
Béarla
assembling, fixing a grate (for use in distillation of poteen)
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 117
Buntéacs
ealach na gconnlach
Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach
Béarla
the harvest moon
Téamaí
Aimsir agus am, Talmhaíocht
Leathanach 120
Buntéacs
bhí ádh éisc orainn
Téacs caighdeánach
bhí ádh éisc orainn
Béarla
the fishing was good (we got lucky)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 120
Buntéacs
a dhúbláil
Téacs caighdeánach
a dhúbláil
Béarla
its second distillation
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 122
Buntéacs
coraidh ghraibhéil
Téacs caighdeánach
cora gairbhéil
Béarla
a gravel pit
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 123
Buntéacs
ar shéala bheith apuighthe
Téacs caighdeánach
ar shéala a bheith aibithe
Béarla
almost ripe, mature
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
an chéad téidheadh
Téacs caighdeánach
an chéad téamh
Béarla
the first cooking of ingredients ( for distillation)
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le toiseacht ar a’ singleáil
Téacs caighdeánach
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le tosú ar an tsingleáil
Béarla
the mash was made and I was ready to start the first distillation
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
an dóigh le bó a cheannsughadh
Téacs caighdeánach
an dóigh le bó a cheansú
Béarla
the way to calm, tame a cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 127
Buntéacs
téidheadh
Téacs caighdeánach
téamh
Béarla
distillation of poteen
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 130
Buntéacs
annlann a chodach
Téacs caighdeánach
anlann a choda
Béarla
fish or meat to augment a basic diet of bread and potatoes
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 132
Buntéacs
ar tí toiseacht a dhúbláil
Téacs caighdeánach
ar tí tosú a dhúbláil
Béarla
about to start the second run in the distillation process
Téamaí
Talmhaíocht, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 134
Buntéacs
nuair a thóg sé na héadálacha
Téacs caighdeánach
nuair a thóg sé na héadálacha
Béarla
when he gathered the flotsam
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 139
Buntéacs
comh mór le colpaigh
Téacs caighdeánach
chomh mór le colpach
Béarla
as big as a yearling heifer or bullock
Téamaí
Tréithe daonna, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 139
Buntéacs
ar teaghrán
Téacs caighdeánach
ar teaghrán
Béarla
tethered to, on a lead
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 140
Buntéacs
tá caochlá air
Téacs caighdeánach
tá caochlú air
Béarla
a change in the weather is on the way
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 142?
Buntéacs
ár dtubaiste léithe mar adeireadh na sean-daoine nuair a gheobhadh bó bás
Téacs caighdeánach
ár dtubaiste léi mar a deireadh na seandaoine nuair a gheobhadh bó bás
Béarla
may all our troubles go with her as the old folks would say on the death of a cow
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Gaois - comhairle - eolas, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 143
Buntéacs
tháinig an lá ar stadadh den churaidheacht agus bhí a chuid féin arais ag an tsliabh
Téacs caighdeánach
tháinig an lá ar stadadh den churaíocht agus bhí a chuid féin ar ais ag an tsliabh
Béarla
the day came when tillage stopped and the mountain reclaimed its own
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 148
Buntéacs
cróigeadh mhónadh
Téacs caighdeánach
gróigeadh móna
Béarla
footing turf
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 151
Buntéacs
sgreabán
Téacs caighdeánach
screabán
Béarla
a light stony patch of land
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 151
Buntéacs
faoi an tsúiste
Téacs caighdeánach
faoin tsúiste
Béarla
under the flail, thresher
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 154
Buntéacs
ag cuartughadh éadálach
Téacs caighdeánach
ag cuardach éadála
Béarla
searching for flotsam
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 154
Buntéacs
mála scoilteán
Téacs caighdeánach
mála scoilteán
Béarla
a bag of seed potatoes
Téamaí
Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 155?
Buntéacs
easair raithnighe
Téacs caighdeánach
easair raithní
Béarla
trampled ferns as bedding
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 155
Buntéacs
sgonnsa aitinighe
Téacs caighdeánach
sconsa aitinn
Béarla
a fence of gorse, whin
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 157
Buntéacs
méith-mhairt
Téacs caighdeánach
méithmhairt
Béarla
fattened heifers
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 158
Buntéacs
bachtaí páighe
Téacs caighdeánach
bachtaí pá
Béarla
turf banks that could be rented
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 162
Buntéacs
a’ cathamh dartán
Téacs caighdeánach
ag caitheamh dartán
Béarla
throwing small sods of turf
Téamaí
Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 165
Buntéacs
a’ buain
Téacs caighdeánach
ag buan
Béarla
reaping
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 166
Buntéacs
is mairg nach saothruigheann a’ baile
Téacs caighdeánach
is mairg nach saothraíonn an baile
Béarla
it’s a pity that we can’t earn a living at home
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 166
Buntéacs
a’ buanaidhe
Téacs caighdeánach
an buanaí
Béarla
the reaper
Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 172
Buntéacs
batal
Téacs caighdeánach
batáil
Béarla
a bundle (of hay etc)
Téamaí
Bia agus deoch, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 174
Buntéacs
an méid fiaraigh
Téacs caighdeánach
an méid fiaraigh
Béarla
the extent of uncultivated grassland
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 176
Buntéacs
ní theachaidh sí amach tirim ó’n chéad uair a chuaidh sí ar a bainne
Téacs caighdeánach
ní dheachaigh sí amach tirim ón chéad uair a chuaigh sí ar a bainne
Béarla
she was never dry since she first began to yield milk
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 179
Buntéacs
cá raibh sibh i dtráigh ?
Téacs caighdeánach
cá raibh sibh i dtrá?
Béarla
where were you gathering seaweed ?
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 181
Buntéacs
barra na bpreátaí smolta go dtí na cnámha
Téacs caighdeánach
barra na bprátaí smolta go dtí na cnámha
Béarla
And the potato crops blighted to the root
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Bia agus deoch, Stair
Leathanach 181
Buntéacs
chuala mé seitreach capaill
Téacs caighdeánach
chuala mé seitreach chapaill
Béarla
I heard a horse neighing
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 183
Buntéacs
fad is bheadh cuid na ranna ag an chómharsain
Téacs caighdeánach
fad is a bheadh cuid na roinnte ag an chomharsa
Béarla
as long as the neighbours have enough to go around
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 184
Buntéacs
cheannuigh muintir a’ bhaile tarbh i gcomhar
Téacs caighdeánach
cheannaigh muintir an bhaile tarbh i gcomhar
Béarla
the town-folk co-operated in sharing the cost of a bull
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 185
Buntéacs
talamh bán
Téacs caighdeánach
talamh bán
Béarla
fallow land, lea, grass-land
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 189
Buntéacs
do dhá cheann i dtalamh i rith na bliadhna
Téacs caighdeánach
do dhá cheann i dtalamh i rith na bliana
Béarla
working on the land throughout the year
Téamaí
Talmhaíocht, Aimsir agus am, Baill choirp, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 189
Buntéacs
… agus na buanaidhthe a b’fhearr sna Rosaibh ar a’ mheithil
Téacs caighdeánach
… agus na buanaithe ab fhearr sna Rosa ar an mheitheal
Béarla
… with the best reapers in the Rosses were in the turf-cutting group
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 190
Buntéacs
min bhuí
Téacs caighdeánach
min bhuí
Béarla
Indian meal
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Bia agus deoch, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 192
Buntéacs
ag ath-chognamh
Téacs caighdeánach
ag athchogaint
Béarla
chewing the cud
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 195
Buntéacs
bachtaí
Téacs caighdeánach
bachtaí
Béarla
turf-banks
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 199
Buntéacs
mar adeireadh na sean-daoine, ní buanaidhe go faobhar
Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, ní buanaí go faobhar
Béarla
you’ll never make a reaper till you can sharpen a scythe
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 200
Buntéacs
...i n-a luighe ar a chonnlaigh
Téacs caighdeánach
ina luí ar an choinleach
Béarla
lying on the stubble
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 200
Buntéacs
tá bárr maith siogail annsin agaibh
Téacs caighdeánach
tá barr maith seagail ansin agaibh
Béarla
that’s a decent crop of rye you have there
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 204
Buntéacs
agus mná bochta eile is a dá cheann i dtalamh ag obair
Téacs caighdeánach
agus mná bochta eile is a ndá cheann i dtalamh ag obair
Béarla
and other poor women constantly working on the land
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 205
Buntéacs
táimid líon meithle ann
Téacs caighdeánach
tá muid líon meithle ann
Béarla
we have a full crew, working party
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 207
Buntéacs
ní thiocfa sé choidhche ’un cineáil
Téacs caighdeánach
ní thiocfaidh sé choíche chun cineáil
Béarla
it will never flourish, mature
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Talmhaíocht, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 207
Buntéacs
ag cróigeadh na mónadh
Téacs caighdeánach
ag gróigeadh na móna
Béarla
footing the turf
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 212
Buntéacs
gan ‘oiread is preab spáide de tionntóighthe
Téacs caighdeánach
gan a oiread is preab spáide de tiontaithe
Béarla
Without even a spadeful turned
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 212
Buntéacs
léab thalaimh
Téacs caighdeánach
leadhb thalaimh
Béarla
strip of land
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 218
Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ann
Téacs caighdeánach
ní rabh an dara suí sa bhuaile ann
Béarla
there was no alternative
Téamaí
Mothúcháin, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 223
Buntéacs
seiche curaigh
Téacs caighdeánach
seithe churaigh
Béarla
hide of currach
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 230
Buntéacs
beathach capaill a iongabháil
Téacs caighdeánach
beithíoch capaill a iongabháil
Béarla
to handle a horse
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 230
Buntéacs
bara fá n-a lán créafóige
Téacs caighdeánach
bara fána lán créafoige
Béarla
a barrowful of earth
Téamaí
Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 234
Buntéacs
bhí míodún dheich n-acaire fhichead aige
Téacs caighdeánach
bhí míodún deich n-acra fichead aige
Béarla
he had a thirty acre meadow
Téamaí
Talmhaíocht, Airgead – maoin – gnó, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 235
Buntéacs
ar thoiseach na meithle
Téacs caighdeánach
ar thosach na meithle
Béarla
at the head of the group (of workers)
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 237
Buntéacs
bhí siubhal maith ar an eallach bainne
Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar an eallach bainne
Béarla
milking cattle were selling well
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 237
Buntéacs
a’ rómhar fiarach
Téacs caighdeánach
ag rómhar fiaraigh
Béarla
digging uncultivated grassland
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 237
Buntéacs
agus a’ bhuain, shaoilfeá go raibh a speal a’ siubhal uaithe féin
Téacs caighdeánach
… agus an bhuain, shílfeá go raibh a speal ag siúl uaithi féin
Béarla
.. and reaping, you’d think his scythe was flowing of its own accord
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 240
Buntéacs
b’ionann is gaduidheacht a ghabháil ar a bhéalaibh
Téacs caighdeánach
b’ionann is gadaíocht a ghabháil ar bhéala duine
Béarla
outbidding s.o. was regarded as theft
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 247
Buntéacs
níl a’ dara suidhe sa bhuailidh ann
Téacs caighdeánach
níl an dara suí sa bhuaile ann
Béarla
there’s nothing else for it, no alternative
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Talmhaíocht
Leathanach 250
Buntéacs
cróigeann
Téacs caighdeánach
gróigeán
Béarla
a small turf heap, footed turf
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 250
Buntéacs
a chlampughadh
Téacs caighdeánach
a chlampú
Béarla
to stack in a heap, clamp
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 258
Buntéacs
bláth a chur ar mhóin is ar bhárr
Téacs caighdeánach
bláth a chur ar mhóin is ar bharr
Béarla
to get the turf and the crop wrapped up nicely
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile
Leathanach 259
Buntéacs
tá an t-am a tógáil as a’ tsreathnughadh (an mhóin)
Téacs caighdeánach
tá an t-am a tógáil as an tsrathnú (an mhóin)
Béarla
it’s time to gather the spread out turf
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 271
Buntéacs
gabhar állta ar ghreim migill
Téacs caighdeánach
gabhar allta ar ghreim meigill
Béarla
a grip of a wild goat by the beard
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 272
Buntéacs
sgreabán gortach
Téacs caighdeánach
screabán gortach
Béarla
stony barren land
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 277
Buntéacs
bhí siúbhal maith ar eallach óg
Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar eallach óg
Béarla
there was good demand for young cattle
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 278
Buntéacs
eachraidhe slime sleamhaine
Téacs caighdeánach
eacha slime sleamhna
Béarla
sleek and slender steeds
Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 288
Buntéacs
a bheith ar mheithil na bpreátaí
Téacs caighdeánach
a bheith ar mheitheal na bprátaí
Béarla
to be part of the group of potato pickers
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 294
Buntéacs
ag gearradh connaidh
Téacs caighdeánach
ag gearradh connaidh
Béarla
cutting firewood
Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 296
Buntéacs
chuireamar aithne na mbó maol ar a chéile
Téacs caighdeánach
chuir muid aithne na mbó maol ar a chéile
Béarla
we quarreled on first acquaintance, encounter
Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 301
Buntéacs
Chuir Séimidh faobhar agus thoisigh sé a bhaint
Téacs caighdeánach
Chuir Séimí faobhar agus thosaigh sé a bhaint,
Béarla
Séimí sharpened (the scythe) and started to reap
Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 319
Buntéacs
laogh biadhta
Téacs caighdeánach
lao biata
Béarla
fatted calf
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 398
Buntéacs
éilín a leagan
Téacs caighdeánach
éillín a leagan
Béarla
to set a clutch of eggs (for hatching)
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
