Leathanach #VALUE!
Buntéacs
a' teacht i n-ár n-araicis
Téacs caighdeánach
ag teacht inár n-araicis
Béarla
approaching us, coming to meet us
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 5
Buntéacs
bhí a gháir gach aon áit ó Loch Súilighe go bruach an Easa Ruaidh
Téacs caighdeánach
bhí a gháir gach aon áit ó Loch Súilí go bruach an Easa Rua
Béarla
he was the talk of Donegal (from north to south)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 5
Buntéacs
na ribhínigh
Téacs caighdeánach
na ribhínigh
Béarla
the revenue police
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 5
Buntéacs
ar fud thrí bpobal
Téacs caighdeánach
ar fud trí phobal
Béarla
throughout The Rosses, Gweedore, and Cloghaneely,
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 5
Buntéacs
an dá fhearsaid
Téacs caighdeánach
an dá fhearsaid
Béarla
the two crossing points (which marked the borders of the Rosses, Gaoth Dobhair and Gaoth Beara)
Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
#NAME?
Téacs caighdeánach
raimhre an ribe
Béarla
a hair’s breadth
Leathanach 6
Buntéacs
dhéanfadh sé ciolar chiot de laoch Rann na Feirste
Téacs caighdeánach
dhéanfadh sé ciolar chiot de laoch Rann na Feirste
Béarla
he’d make mincemeat of Rann na Feirste’s hero
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
ar sodar
Téacs caighdeánach
ar sodar
Béarla
trotting
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 7
Buntéacs
go coimir eadar a dhá shlinneán
Téacs caighdeánach
go comair idir a dhá shlinneán
Béarla
neatly between his collar blades
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
na h-irsteacha
Téacs caighdeánach
na hirisí
Béarla
the straps (on a basket)
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 8
Buntéacs
caoir-theineadh fear ar bith a casadh orm-sa a reath leath an fhaid sin liom
Téacs caighdeánach
caor thine fear ar bith a casadh ormsa a rith leath an fhaid sin liom
Béarla
devil the man ever ran half that distance with me and kept up
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 8
Buntéacs
chuirfeadh sé ‘un tosaigh ar an strainseoir é
Téacs caighdeánach
chuirfeadh sé chun tosaigh ar an strainséir é
Béarla
he'd challenge the stranger in that regard
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 11
Buntéacs
comh mí-shásta le fear nach mbainfeadh is nach gcaillfeadh
Téacs caighdeánach
chomh míshásta le fear nach mbainfeadh is nach gcaillfeadh
Béarla
as dissatisfied as a man who would neither win or lose
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 11
Buntéacs
ag bacadradh thart
Téacs caighdeánach
ag bacadradh thart
Béarla
hobbling around
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 13
Buntéacs
chaithfeadh sé locadh roimhe
Téacs caighdeánach
chaithfeadh sé loiceadh roimhe
Béarla
he'd have to decline, shirk, baulk at
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 15
Buntéacs
dáimh chinidh
Téacs caighdeánach
dáimh chine
Béarla
affection of kinship
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 16
Buntéacs
a chos i n-a aice leis
Téacs caighdeánach
a chos in aice leis
Béarla
without the use of a leg
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Sofhriotal
Leathanach 17
Buntéacs
A Pheadair a’ dóchais bhig !
Téacs caighdeánach
a Pheadair an dóchais bhig
Béarla
oh Peter of little faith
Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 17
Buntéacs
na fargáin
Téacs caighdeánach
na fargáin
Béarla
the steep slopes with ledges
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 17
Buntéacs
breitheamhnas aithrighe
Téacs caighdeánach
breithiúnas aithrí
Béarla
sacramental penance
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
ag fáscadh an chroidhe agus an amama as Clanna Gaedheal
Téacs caighdeánach
ag fáscadh an chroí agus an anama as Clanna Gael
Béarla
squeezing the heart and soul out of the Irish
Téamaí
Mothúcháin, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
ciothramach
Téacs caighdeánach
cithréimeach
Béarla
maimed, deformed
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 21
Buntéacs
d’umhluigheadh sé go talamh le gach aon choiscéim
Téacs caighdeánach
d’umhlaíodh sé go talamh le gach aon choiscéim
Béarla
he used to bend to the ground with every step
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
an clipríneach bocht
Téacs caighdeánach
an clipríneach bocht
Béarla
the poor cripple
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 22
Buntéacs
ag tarraingt a leise i n-a dhiaidh
Téacs caighdeánach
ag tarraingt a leise ina dhiaidh
Béarla
trailing his leg behind him
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 23
Buntéacs
chuir siad a gcomhairleacha i gcionn a chéile
Téacs caighdeánach
chuir siad a gcomhairlí i gceann a chéile
Béarla
they consulted, put their heads together
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 23
Buntéacs
nár leig an eagla dóbhtha theacht dá chómhair
Téacs caighdeánach
nár lig an eagla dóibh a theacht dá chóir
Béarla
fear prevented them from coming to his assistance
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 23
Buntéacs
san fhaopach
Téacs caighdeánach
san fhaopach
Béarla
in a fix, dilemma
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 23
Buntéacs
níor bh’urchar iomrallach a scaoil sé, acht oiread
Téacs caighdeánach
níorbh urchar iomrallach a scaoil sé, ach oiread
Béarla
it was no random shot he fired either, he wasn’t wide of the mark either
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
an bitheamhnach bradach
Téacs caighdeánach
an bithiúnach bradach
Béarla
the thieving villain
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
d’fhéad tú bonnsach shlaite a bhaint agus na másaí a sgiúradh ag...
Téacs caighdeánach
d’fhéad tú bonsach shlaite a bhaint agus na mása a sciúradh ag...
Béarla
you could have cut a stout rod to warm the backsides of...
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
chuir Séamus rabhán mór fada thairis
Téacs caighdeánach
chuir Séamus rabhán mór fada thairis
Béarla
Séamas let fly with a prolonged outburst (of talk)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
an leannán sin
Téacs caighdeánach
an leannán sin
Béarla
that trait, affliction
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
...agus chuirfeadh ar a bhonnaí é
Téacs caighdeánach
… agus a chuirfeadh ar a bhoinn é
Béarla
… that would set him up for life
Leathanach 30
Buntéacs
ní rabh gnaoi na ndaoine air mar Pheadar
Téacs caighdeánach
ní raibh gnaoi na ndaoine air mar Pheadar
Béarla
Peadar wasn’t well liked by the people
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
luipríneach beag anásta
Téacs caighdeánach
lucharachán beag anásta
Béarla
a wretched little weakling
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 30
Buntéacs
nach rabh mór míofar ná beag dóigheamhail
Téacs caighdeánach
nach raibh mór míofar ná beag dóighiúil
Béarla
who wasn’t particularly good-looking
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal
Leathanach 30
Buntéacs
eadar dáil is pósadh
Téacs caighdeánach
idir dáil is pósadh
Béarla
engaged to be married
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
deir na sean-daoine go mbíonn cead iomartais ar dhuine eadar dáil is pósadh
Téacs caighdeánach
deir na seandaoine go mbíonn cead iomartais ar dhuine idir dáil is pósadh
Béarla
the old folks say that one who is engaged to be married is open to supernatural influences
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 31
Buntéacs
scallán a dhul sa mhaoin
Téacs caighdeánach
an scalán a dhul sa mhaoin
Béarla
to squander the wealth
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 31
Buntéacs
ar an tráigh fhoilimh
Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh
Béarla
destitute
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 32
Buntéacs
an dara suidhe sa bhuailidh
Téacs caighdeánach
an dara suí sa bhuaile
Béarla
choice, alternative
Leathanach 32
Buntéacs
i n-éadan na gcos atá sí a’ gabháil leis
Téacs caighdeánach
in éadan na gcos atá sí ag gabháil leis
Béarla
she is going with him unwillingly
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 32
Buntéacs
tá an fear aicí is toiceamhla ó Ghaoth Dobhair go Gaoth Beara
Téacs caighdeánach
tá an fear aici is toiciúla ó Ghaoth Dobhair go Gaoth Beara
Béarla
she has the richest man in the Rosses
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
gáire beag leamh
Téacs caighdeánach
gáire beag leamh
Béarla
a little weak smile
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 32
Buntéacs
nó b’ise féin a bhí ceann-árd
Téacs caighdeánach
nó b’ise féin a bhí ceannard
Béarla
for she was the haughty one
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 32
Buntéacs
is fearr ligearam laig ‘ná bheith folamh ar fad
Téacs caighdeánach
is fearr liogram lag ná a bheith folamh ar fad
Béarla
half a loaf is better than no bread
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 32
Buntéacs
rogha an dá dhíoghadh
Téacs caighdeánach
rogha an dá dhíogha
Béarla
the lesser of two evils, Hobson's choice
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 32
Buntéacs
lucht na cúl-chainnte
Téacs caighdeánach
lucht na cúlchainte
Béarla
backbiters, gossipers
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 32
Buntéacs
ós cionn na gríosadh
Téacs caighdeánach
os cionn na gríosaí
Béarla
over the embers
Téamaí
Teach agus baile
Leathanach 33
Buntéacs
bean shaoghalta shanntach
Téacs caighdeánach
bean shaolta shantach
Béarla
a greedy, materialistic woman
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 33
Buntéacs
ag mánrán
Téacs caighdeánach
ag banrán
Béarla
complaining
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 35
Buntéacs
cuid na muc
Téacs caighdeánach
cuid na muc
Béarla
pig food
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
nach iongantach nach ndearcann sé ort?
Téacs caighdeánach
nach iontach nach ndearcann sé ort?
Béarla
isn’t it surprising he doesn’t provide for you, look after you?
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
(is) díol truaighe thú
Téacs caighdeánach
(is) díol trua thú
Béarla
you deserve to be pitied, deserving of pity
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 35
Buntéacs
ní rabh aon duine maoidhte uirthí
Téacs caighdeánach
ní raibh aon duine maíte uirthi ach ..
Béarla
she had no relatives other than …
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 42
Buntéacs
de thairbhe críonnacht’
Téacs caighdeánach
de thairbhe críonnachta
Béarla
as far as shrewdness/wisdom is concerned
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
luach colpaighe
Téacs caighdeánach
luach colpaí
Béarla
the price of a heifer/bullock
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 44
Buntéacs
...as siocair gur aon bhraon amháin uisce a ghlan an chéad smál díbh
Téacs caighdeánach
as siocair gur aon bhraon amháin uisce a ghlan an chéad smál díbh
Béarla
as you were baptised together
Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 45
Buntéacs
an iaróg a chothughadh
Téacs caighdeánach
an iaróg a chothú
Béarla
to stir up/promote trouble
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 45
Buntéacs
dartán mónadh
Téacs caighdeánach
dartán móna
Béarla
a little clod of turf
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 45
Buntéacs
araiciseach ‘un bruighne
Téacs caighdeánach
araiciseach chun bruíne
Béarla
inclined to fight
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 45
Buntéacs
gasúr mór muiglidhe
Téacs caighdeánach
gasúr mór moiglí
Béarla
a big soft-hearted boy
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 45
Buntéacs
ní rabh uachtach agam ghabháil ‘un spairne leis
Téacs caighdeánach
ní raibh uchtach agam a ghabháil chun spairne leis
Béarla
I hadn’t the courage to take him on
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 46
Buntéacs
ní rabh mé féin ag dúil leis an fhuagradh seo
Téacs caighdeánach
ní raibh mé féin ag dúil leis an fhógra seo
Béarla
I was not expecting this challenge
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
scannsáil agus scalladóracht
Téacs caighdeánach
scansáil agus scalladóireacht
Béarla
squabbling and scolding
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
bhí mé ion-uchtaighe go...
Téacs caighdeánach
bhí mé inuchtaigh go …
Béarla
I was hopeful that …
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
miollda-maide
Téacs caighdeánach
mille maide
Béarla
an unintelligent person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 47
Buntéacs
socadán
Téacs caighdeánach
socadán
Béarla
a person with a pointed face, interloper, busybody
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 47
Buntéacs
Téacs caighdeánach
Béarla
Leathanach 47
Buntéacs
a bhfuil stramhas a’ ghlais-seile ort
Téacs caighdeánach
a bhfuil strabhas na ghlas -seile ort
Béarla
you with the grimace that accompanies a bilious attack
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
pislín
Téacs caighdeánach
prislín
Béarla
dribble at mouth
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 49
Buntéacs
sin an uair a bhéimis inár gcuid chuideachta
Téacs caighdeánach
sin an uair a bheimis inár gcuid chuideachta
Béarla
objects of ridicule
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 49
Buntéacs
bachta
Téacs caighdeánach
bachta
Béarla
a turf bank
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 50
Buntéacs
annlann mo chodach
Téacs caighdeánach
anlann mo choda
Béarla
tasty food e.g. butter, meat, fish taken with bread or potatoes
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 50
Buntéacs
caidé bhí ag cur chaite air
Téacs caighdeánach
cad é a bhí ag cur caite air
Béarla
what was ailing him, troubling him
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 50
Buntéacs
gráinneog fhéir
Téacs caighdeánach
gráinneog féir
Béarla
a hedgehog
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 50
Buntéacs
oitir
Téacs caighdeánach
oitir
Béarla
a sandbank
Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 50
Buntéacs
go fuinnidhe
Téacs caighdeánach
go fuinniúil
Béarla
vigorously
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 51
Buntéacs
dhá ár-choin
Téacs caighdeánach
dhá árchú
Béarla
two warrior hounds
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 51
Buntéacs
báire na fola
Téacs caighdeánach
báire na fola
Béarla
the decisive test, the ‘crunch’
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 54
Buntéacs
sa smeach dheireannaigh
Téacs caighdeánach
sa smeach dheireanach
Béarla
at one’s last gasp
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 54
Buntéacs
lear
Téacs caighdeánach
lear
Béarla
defect, shortcoming
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 56
Buntéacs
… a rabh sé amuigh air
Téacs caighdeánach
… a raibh sé amuigh air
Béarla
… of whom it was said
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 56
