Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 59

Buntéacs
mo bheatha a thabhairt i dtír

Téacs caighdeánach
mo bheatha a thabhairt i dtír

Béarla
to earn my living

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Cúinsí sóisialta, Cúinsí pearsanta, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 59

Buntéacs
níl duine ar an tsaol nach bhfuil sé chomh córtha aige a chuid a shaothrú le duine eile

Téacs caighdeánach
níl duine ar an tsaol nach bhfuil sé chomh cóir aige a chuid a shaothrú le duine eile

Béarla
no one is more worthy of earning a living than anyone else

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 60

Buntéacs
urlár buailte

Téacs caighdeánach
urlár buailte

Béarla
threshing floor

Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 60

Buntéacs
bris í

Téacs caighdeánach
bris í

Béarla
open it (the letter)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 61

Buntéacs
aon lá saoirsíneachta

Téacs caighdeánach
aon lá saoirseachta

Béarla
a day’s craftsmanship

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 61

Buntéacs
liathán

Téacs caighdeánach
liathán

Béarla
trowel

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 61

Buntéacs
ag éirghe saoghalta

Téacs caighdeánach
ag éirí saolta

Béarla
becoming materialistic

Téamaí
Tréithe daonna, Airgead – maoin – gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 61

Buntéacs
ag spíonadh tobaca

Téacs caighdeánach
ag spíonadh tobac

Béarla
rubbing tobacco (grinding)

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 62

Buntéacs
a’ ceannsughadh bromaigh

Téacs caighdeánach
ag ceansú bromaigh

Béarla
taming, breaking in a colt

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 62

Buntéacs
bheadh an chóir linn amach is isteach

Téacs caighdeánach
bheadh an chóir linn amach is isteach

Béarla
we would have a favourable wind going out and coming back

Téamaí
Taisteal agus imirce, Aimsir agus am, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 62

Buntéacs
is fiú do dhuine bheith bocht agus ní fiú do dhuine bheith truaillidhe.

Téacs caighdeánach
is fiú do dhuine bheith bocht agus ní fiú do dhuine a bheith truaillithe

Béarla
there's no dishonour in being poor but there is in being a miser.

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 63

Buntéacs
bíonn doctúir tuartha leis an bhás

Téacs caighdeánach
bíonn docthúir tuartha leis an bhás

Béarla
a doctor is accustomed to death

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 63

Buntéacs
stop

Téacs caighdeánach
stópa

Béarla
a pail

Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 63

Buntéacs
chuaidh teachtaire fá n-a dhéin

Téacs caighdeánach
chuaigh teachtaire fána dhéin

Béarla
a messenger was sent to fetch him

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 63

Buntéacs
sabhláiste

Téacs caighdeánach
soghluaiste

Béarla
movable, mobile, readily available

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 63

Buntéacs
súiste

Téacs caighdeánach
súiste

Béarla
flail

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 64

Buntéacs
....thárla gan cóir ann

Téacs caighdeánach
...tharla gan cóir ann

Béarla
since there is no favourable wind

Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 65

Buntéacs
Bhí an dá rud féachta ag Conall Mór gan a dhath ar shon a shaothair aige.

Téacs caighdeánach
Bhí an dá rud féachta ag Conall Mór gan a dhath ar son a shaothair aige.

Béarla
Conall Mór had tried both but with nothing to show for it

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 65

Buntéacs
agus í ina banaltra dhéanta

Téacs caighdeánach
agus í ina banaltra dhéanta

Béarla
and she a fully qualified nurse

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Bás – beatha – sláinte, Oideachas

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 66

Buntéacs
airgead na ngeárrthach

Téacs caighdeánach
airgead na ngearrthacha

Béarla
rates money

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 69

Buntéacs
a bheatha a shaothrú

Téacs caighdeánach
a bheatha a shaothrú

Béarla
to earn his living

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 70

Buntéacs
cuibhreann fiaraighe

Téacs caighdeánach
cuibhreann fiaraigh

Béarla
an uncultivated grassland patch

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 70

Buntéacs
tlámán olna

Téacs caighdeánach
slámán olla

Béarla
a tuft or handful of wool

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 70

Buntéacs
cár a’ chárda

Téacs caighdeánach
cár an charda

Béarla
a card for combing wool

Téamaí
Talmhaíocht, Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 70

Buntéacs
níorb’ fhéidir faobhar a choinneáil air

Téacs caighdeánach
níorbh fhéidir faobhar a choinneáil air

Béarla
it couldn’t be kept sharp

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 71

Buntéacs
gur mhó a mhála ná a sholáthar

Téacs caighdeánach
gur mhó a mhála ná a sholáthar

Béarla
his income is insufficient for his needs; he is not earning his keep

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 71

Buntéacs
go dtáinig ainghléas de chineál éigin ar an inneall

Téacs caighdeánach
go dtáinig ainghléas de chineál éigin ar an inneall

Béarla
the engine suffered some sort of malfunction

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 72

Buntéacs
a chuir sgallán sa mhaoin

Téacs caighdeánach
a chuir scalán sa mhaoin

Béarla
that squandered the wealth

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Seanteach

Leathanach 72

Buntéacs
go dtig a’ cruadhtan i ndiaidh a’ chaithte

Téacs caighdeánach
go dtig an cruatan i ndiaidh an chaite

Béarla
too much spending leads to poverty

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 73

Buntéacs
cuil crochadóra

Téacs caighdeánach
cuil chrochadóra

Béarla
fierce, hostile appearance

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Baill choirp, Dlí, Míleata, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 73

Buntéacs
ag cróigeadh mhónadh i n-urlár bachta

Téacs caighdeánach
ag gróigeadh mhóna in urlár bachta

Béarla
footing turf in the floor of a bog

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 73

Buntéacs
an dlaoidheóg mhullaigh

Téacs caighdeánach
an dlaíóg mhullaigh

Béarla
the finishing touches

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Cith is Dealán

Leathanach 74

Buntéacs
timthireacht

Téacs caighdeánach
timireacht

Béarla
household tasks

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Le Clapsholus

Leathanach 75

Buntéacs
rugadh iad faoi chinneamhaint nach leigeadh dóbhtha teacht i n-éifeacht

Téacs caighdeánach
rugadh iad faoi chinniúint nach ligfeadh dóibh teacht in éifeacht

Béarla
they were destined not to succeed, to be unfortunate

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna, Aois, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Fód a’ Bháis

Leathanach 76

Buntéacs
’oiread is chuirfeadh fear ar a bhonnaibh

Téacs caighdeánach
a oiread is chuirfeadh fear ar a bhoinn

Béarla
enough to set a man up (materially)

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 76

Buntéacs
d’fhág sí an corrán síos ar a’ chonnlaigh

Téacs caighdeánach
d’fhág sí an corrán síos ar an choinleach

Béarla
she set the reaping hook down on the stubble

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 76

Buntéacs
iomlán na lámh tiontó amach

Téacs caighdeánach
iomlán na lámh tiontú amach

Béarla
all hands on deck

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Fód a’ Bháis

Leathanach 78

Buntéacs
eadar speal is corrán

Téacs caighdeánach
idir speal is corrán

Béarla
between the haymaking and the harvesting

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 78

Buntéacs
is fearr suidhe ar a’ sgáth ‘ná suidhe ar a’ bhlár fholamh

Téacs caighdeánach
is fearr suí ar an scáth ná suí ar an bhlár fholamh

Béarla
a scrawny bush is better than an open field

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Caisleáin Óir

Leathanach 79

Buntéacs
ar aghaidh boise

Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise

Béarla
at hand, readily available

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Baill choirp, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 79

Buntéacs
tháinig sé ‘mhitheas díbh ocras a bheith oraibh

Téacs caighdeánach
tháinig sé de mhitheas daoibh ocras a bheith oraibh

Béarla
it’s high time for time for you to be hungry (after a long days fishing)

Téamaí
Bia agus deoch, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 81

Buntéacs
bhí tú ar a’ mheithil lá na mónadh

Téacs caighdeánach
bhí tú ar an mheitheal lá na móna

Béarla
you were in the group on turf cutting day

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 81

Buntéacs
is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras

Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras

Béarla
God’s help is always at hand

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 82

Buntéacs
Éire ar leithphinghinn acht cá bhfuil a’ leithphinginn?

Téacs caighdeánach
Éire ar leathphingin ach cá bhfuil an leathphingin?

Béarla
it doesn’t matters if you can have everything for a halfpenny if you haven’t got a halfpenny

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Caisleáin Óir

Leathanach 82

Buntéacs
calc toite

Téacs caighdeánach
calc toite

Béarla
a belch of smoke

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 82

Buntéacs
spunc

Téacs caighdeánach
sponc

Béarla
touchwood, tinder

Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Fód a’ Bháis

Leathanach 82

Buntéacs
sin an dual is fuide siar ar mo choigeáil

Téacs caighdeánach
sin an dual is faide siar ar mo choigeal

Béarla
that’s the least of my worries

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 83

Buntéacs
a bheith ar an tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
a bheith ar an trá fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 85

Buntéacs
liarlóg de pháipéar shalach

Téacs caighdeánach
liarlóg de pháipéar shalach

Béarla
a sheet of dirty paper

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Oideachas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 86

Buntéacs
ní raibh aiste ar bith a b’fhiú ar na balláin

Téacs caighdeánach
ní raibh aiste ar bith ab fhiú ar na balláin

Béarla
the bream weren’t biting much

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 87

Buntéacs
an áit a rabh lán na lámh (le saothrú)

Téacs caighdeánach
an áit a raibh lán na lámh (le saothrú)

Béarla
the place to make a fortune

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 87

Buntéacs
chuir Eoghan áthrach deise ortha

Téacs caighdeánach
chuir Eoghan athrach deise orthu

Béarla
Eoghan changed their ways

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 87

Buntéacs
bhí an t-ádh orm i ndiaidh go ndeachaidh tús a’ tséasúir ‘un sioparnaighe orm

Téacs caighdeánach
bhí an t-ádh orm, i ndiaidh go ndeachaigh tús an tséasúir chun siobarnaí orm

Béarla
I was lucky considering the start of the season was a mess

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 88

Buntéacs
claon beag ró-mhór

Téacs caighdeánach
claon beag rómhór

Béarla
a tad too big

Téamaí
Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 88

Buntéacs
an dara suidhe san ' bhuailidh

Téacs caighdeánach
an dara suí sa bhuaile

Béarla
no other choice

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 90

Buntéacs
ní mé an chéad fhear ariamh thug cúl dá dhualgas mar gheall ar mhnaoi

Téacs caighdeánach
ní mé an chéad fhear riamh a thug cúl dá dhualgas mar gheall ar bhean

Béarla
I’m not the first man who neglected his duties for the sake of a woman

Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 91

Buntéacs
bhí bó ionlao le díol aige

Téacs caighdeánach
bhí bó ionlao le díol aige

Béarla
he had a cow in-calf to sell

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Leathanach 91

Buntéacs
bhain siad daobhtha na bullaí

Téacs caighdeánach
bhain siad díobh na bullaí

Béarla
they removed the floats (from the nets)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 92

Buntéacs
d’aimsigh Conall a ghunna air

Téacs caighdeánach
d’aimsigh Conall a ghunna air

Béarla
C. aimed his gun at him

Téamaí
Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 92

Buntéacs
bhí Caitlín ina suí ar a seal

Téacs caighdeánach
bhí Caitlín ina suí ar a seal

Béarla
C. was doing her shift

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 93

Buntéacs
go dtuga mé a chuid don ghamhain

Téacs caighdeánach
go dtuga mé a chuid don ghamhain

Béarla
so that I may feed the calf

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 93

Buntéacs
go gcaitheadh sí a h-iomaire féin a threabhadh

Téacs caighdeánach
go gcaithfeadh sí a hiomaire féin a threabhadh

Béarla
that she would have to confront the task herself

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Meafar

Leathanach 93

Buntéacs
a chur dóighe ar a chneácha

Téacs caighdeánach
a chur dóighe ar a chneácha

Béarla
so as to attend to, dress his wounds

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 93

Buntéacs
a dhéanfadh friotháladh ar

Téacs caighdeánach
… a dhéanfadh friotháileamh ar …

Béarla
… who would serve, look after the needs of …

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 93

Buntéacs
i ngléas

Téacs caighdeánach
i ngléas

Béarla
in working order

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 94

Buntéacs
an baile a thabhairt arais ‘un cineáil

Téacs caighdeánach
an baile a thabhairt ar ais chun cineáil

Béarla
to bring the town back to prosperity

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 94

Buntéacs
páigh mhaith lae agus lá maith oibre

Téacs caighdeánach
pá maith lae agus lá maith oibre

Béarla
a good day’s pay for a good day’s work

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 94

Buntéacs
nach bhfuil a’ saoghal ag éirighe leis i Meiricea

Téacs caighdeánach
nach bhfuil an saol ag éirí leis i Meiriceá

Béarla
that things aren’t going well for him in America

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 94

Buntéacs
bhí tú i gcomhnuidhe ar thoiseacht na meithle i n-aimsir géibhinn

Téacs caighdeánach
bhí tú i gcónaí ar thosach na meithle in aimsir ghéibhinn

Béarla
you were always to the fore in times of hardship

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 95

Buntéacs
ní fhuil aiste ar bith ortha

Téacs caighdeánach
níl aiste ar bith orthu

Béarla
they (fish) are not biting

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 96

Buntéacs
a gcuid talaimh is dlighidh is ranntálacha féin aca

Téacs caighdeánach
a gcuid talaimh is dlí is ranna féin acu

Béarla
they had their own land, law and method of apportionment

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teaghlach - muintir - pobal, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 97

Buntéacs
ar feadh a n-acfuinne

Téacs caighdeánach
ar feadh a n-acmhainne

Béarla
according to their means

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
ag úspaireacht

Téacs caighdeánach
ag úspaireacht

Béarla
slogging, heavy unskilled work

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 97

Buntéacs
ag dóghadh giumhais agus ag déanamh gualaigh de

Téacs caighdeánach
ag dó giúise agus ag déanamh gualaigh de

Béarla
burning pine and making charcoal from it

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 98

Buntéacs
ní bheidh gléas oibre ar bith ar ár gcuid marcach sa chumglach ina bhfuil siad

Téacs caighdeánach
ní bheidh gléas oibre ar bith ar ár gcuid marcach sa chúnglach ina bhfuil siad

Béarla
our cavalry will not be able to function in such a narraow space

Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 98

Buntéacs
uaim aisil

Téacs caighdeánach
úim asail

Béarla
a donkey harness

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 98

Buntéacs
an t-abhras

Téacs caighdeánach
an t-abhras

Béarla
the gainful work, product

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

An Seanteach

Leathanach 99

Buntéacs
ar sgáth a chéile mhaireas na daoine

Téacs caighdeánach
ar scáth a chéile a mhaireas na daoine

Béarla
People thrive when they cooperate

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 99

Buntéacs
mo mhiosúr a fhágháil le bád

Téacs caighdeánach
mo mhiosúr a fháil le bád

Béarla
to provide measurements for a boat builder

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 100

Buntéacs
na taobháin is na creataí

Téacs caighdeánach
na taobháin is na creataí

Béarla
the rafters and roof-struts

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 101

Buntéacs
chromfadh sé ar a chuid oibre agus bhainfeadh sé a sheal as an tsaol

Téacs caighdeánach
chromfadh sé ar a chuid oibre agus bhainfeadh sé a sheal as an tsaol

Béarla
he would apply himself to his work and live an ordinary life

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Aimsir agus am, Aois, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 101

Buntéacs
suidhfidh an dabhach ort

Téacs caighdeánach
suífidh an dabhach ort

Béarla
your mixture will fail to ferment

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 101

Buntéacs
bhí sé maoidhte ar Mhícheál Éamoinn Óig nach rabh aon fhear stiúrthach ion-churtha leis

Téacs caighdeánach
bhí sé maíte ar Mhícheál Éamainn Óig nach raibh aon fhear stiúrach inchurtha leis

Béarla
it was said of M.E.Ó that no helmsman was comparable to, equal to him

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Rann na Feirste

Leathanach 102

Buntéacs
lucht na bheistí bán

Téacs caighdeánach
lucht na veistí bána

Béarla
civil servants, saviours of the Irish language, et al

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 102

Buntéacs
a gheárradh eagach

Téacs caighdeánach
a ghearradh eangach

Béarla
cutting out grid, notching

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 102

Buntéacs
bád comhthrom tíre

Téacs caighdeánach
bád cothrom tíre

Béarla
an ordinary working boat

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
íocfa sin dolaidh na seachtmhaine

Téacs caighdeánach
íocfaidh sin dola na seachtaine

Béarla
that will pay for the week’s bills

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
i n-aimhréidhtigh

Téacs caighdeánach
in aimhréidh

Béarla
entangled

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
dá dtéightidhe i gcionn uird

Téacs caighdeánach
dá dtéití i gcionn oird

Béarla
if a sledgehammer was used

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 104

Buntéacs
i n-éadán sín

Téacs caighdeánach
in éadán síne

Béarla
against the storm

Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 104

Buntéacs
leath a dhéanamh de féin agus leath de’n tsaoghal

Téacs caighdeánach
leath a dhéanamh de féin agus leath den tsaol

Béarla
to work all the hours God sends him / never take a break

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 105

Buntéacs
dá mbeadh umhail ar a chuid oibre aige

Téacs caighdeánach
dá mbeadh iúl ar a chuid oibre aige

Béarla
if he'd paid attention to his work

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 108

Buntéacs
áithe aoil

Téacs caighdeánach
áith aoil

Béarla
lime kiln

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 110

Buntéacs
a chánadh do réir a acmhuinne

Téacs caighdeánach
a cháineadh de réir a acmhainne

Béarla
to penalise him according to his means

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Dlí - ceartas - pionós, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 110

Buntéacs
cion láimhe baláiste

Téacs caighdeánach
cion láimhe ballasta

Béarla
a quarter of a boat-load of ballast

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 111

Buntéacs
obair chéasta

Téacs caighdeánach
obair chéasta

Béarla
distressing, tedious work

Gnéithe teanga
Focal aonair, Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 111

Buntéacs
ní fhuil ort acht díobháil cleachta

Téacs caighdeánach
níl ort ach díobháil chleachta

Béarla
all you need is practice

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 111

Buntéacs
ní raibh beann ar bith agam ar mo chuid oibre

Téacs caighdeánach
ní raibh beann ar bith agam ar mo chuid oibre

Béarla
I had little regard for my work

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 112

Buntéacs
go bhfuil sracadh ann i mbád

Téacs caighdeánach
go bhfuil sracadh ann i mbád

Béarla
he’s well able to handle a boat

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Farraige, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 112

Buntéacs
acfuinneach i mórtas fairrge

Téacs caighdeánach
Acmhainneach i mórtas farraige

Béarla
has the capacity to endure heavy seas

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 114

Buntéacs
an raibh cleachtadh ar bith ar bhleaghan aicí

Téacs caighdeánach
an raibh cleachtadh ar bith ar bhleán aici

Béarla
had she any experience of milking

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 114

Buntéacs
nach raibh bun cleite isteach ná barr cleite amach

Téacs caighdeánach
nach raibh bun cleite isteach ná barr cleite amach

Béarla
it was flawlessly finished

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar, Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 117

Buntéacs
daoine atá a’ tnúth mo bháid domh,

Téacs caighdeánach
daoine atá ag tnúth mo bháid dom

Béarla
people who are envious of my boat

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 117

Buntéacs
ag cur gráta ina shuidhe

Téacs caighdeánach
ag cur gráta ina shuí

Béarla
assembling, fixing a grate (for use in distillation of poteen)

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 119

Buntéacs
nach raibh obair ar bith ba chórtha di a lámha a thiontó chuici ...

Téacs caighdeánach
… nach raibh obair ar bith ba chórtha di a lámha a thiontú chuici ...

Béarla
… that there was no work more worthy for her to turn her hand to ...

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 119

Buntéacs
an dlaoigh mhullaigh

Téacs caighdeánach
an dlaoi mhullaigh

Béarla
the finishing touches

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Samhail, Nath

Leathanach 119

Buntéacs
casádhmad

Téacs caighdeánach
casadhmad

Béarla
cross timbers of boat

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair

Leathanach 119

Buntéacs
na slatacha a rinne easnacha dó

Téacs caighdeánach
na slata a rinne easnacha dó

Béarla
the rods which made the ribs for it

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 120

Buntéacs
suidhidh ar na rámhaí i moimeinte ....

Téacs caighdeánach
suígí ar na rámhaí i mbomaite ....

Béarla
start rowing immediately ...

Téamaí
Taisteal agus imirce, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 120

Buntéacs
a dhúbláil

Téacs caighdeánach
a dhúbláil

Béarla
its second distillation

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 122

Buntéacs
a’ gabhail ró-lom ar a’ ghaoith

Téacs caighdeánach
ag gabháil rólom ar an ghaoth

Béarla
sailing close to the wind

Téamaí
Taisteal agus imirce, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Fód a’ Bháis

Leathanach 122

Buntéacs
ní raibh deismireacht na ceirde ag na táilliúirí

Téacs caighdeánach
ní raibh deismireacht na ceirde ag na táilliúirí

Béarla
the tailors didn’t have the refinements of the trade

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 122

Buntéacs
turas i n-asgaidh

Téacs caighdeánach
turas in aisce

Béarla
a wasted journey

Téamaí
Taisteal agus imirce, Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 122

Buntéacs
coraidh ghraibhéil

Téacs caighdeánach
cora gairbhéil

Béarla
a gravel pit

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 123

Buntéacs
ar shéala bheith apuighthe

Téacs caighdeánach
ar shéala a bheith aibithe

Béarla
almost ripe, mature

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 123

Buntéacs
gréasán d’éadach fhíneálta gorm

Téacs caighdeánach
gréasán d’éadach fhíneálta gorm

Béarla
a roll of fine blue cloth

Téamaí
Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 123

Buntéacs
an beagán Béarla atá agam cuirfe mé ‘un a’ chaithte é

Téacs caighdeánach
an beagán Béarla atá agam cuirfidh mé chun an chaite é

Béarla
the little English I have I’ll put it to good use

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Meafar

Leathanach 123

Buntéacs
fonn timthireacht’

Téacs caighdeánach
fonn timireachta

Béarla
in a mood for doing household chores

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 124

Buntéacs
airidheach

Téacs caighdeánach
airíoch

Béarla
caretaker

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 124

Buntéacs
i n-a fhear ionaid

Téacs caighdeánach
ina fhear ionaid

Béarla
agent (for landlord)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Stair, Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

An Bhratach

Leathanach 125

Buntéacs
leigfeadh sé le n-a sgóid

Téacs caighdeánach
ligfeadh sé lena scód

Béarla
he would let the sail free

Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 126

Buntéacs
an chéad téidheadh

Téacs caighdeánach
an chéad téamh

Béarla
the first cooking of ingredients ( for distillation)

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 126

Buntéacs
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le toiseacht ar a’ singleáil

Téacs caighdeánach
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le tosú ar an tsingleáil

Béarla
the mash was made and I was ready to start the first distillation

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 126

Buntéacs
an dóigh le bó a cheannsughadh

Téacs caighdeánach
an dóigh le bó a cheansú

Béarla
the way to calm, tame a cow

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Fód a’ Bháis

Leathanach 128

Buntéacs
cómhgar

Téacs caighdeánach
cóngar

Béarla
equipment, appliances

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 130

Buntéacs
bheadh do dhá sgiathán síos leat

Téacs caighdeánach
bheadh do dhá sciathán síos leat

Béarla
the two arms would be hanging off you

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 130

Buntéacs
’un sioparnaighe

Téacs caighdeánach
(rud a ligean) chun siobarnaí

Béarla
to fall into a state of neglect, to become mixed up

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 131

Buntéacs
ar ansmacht na nGall a tháinig sí féin agus a muinntir roimpí i dtír

Téacs caighdeánach
ar ansmacht na nGall a tháinig sí féin agus a muintir roimpi i dtír

Béarla
she and her people before her made their living on the back of English tyranny

Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Teaghlach – muintir – pobal, Aimsir agus am, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Cúinsí pearsanta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 132

Buntéacs
ar tí toiseacht a dhúbláil

Téacs caighdeánach
ar tí tosú a dhúbláil

Béarla
about to start the second run in the distillation process

Téamaí
Talmhaíocht, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 134

Buntéacs
go dtarrónadh sé rath is rathamhnas ar a’ phobal

Téacs caighdeánach
go dtarraingeodh sé rath is rathúnas ar an phobal

Béarla
it would bring prosperity to the community

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fallaing Shíoda

Leathanach 134

Buntéacs
nuair a thóg sé na héadálacha

Téacs caighdeánach
nuair a thóg sé na héadálacha

Béarla
when he gathered the flotsam

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 134

Buntéacs
B’ionann Dómhnach is Dálach aige

Téacs caighdeánach
B’ionann Dómhnach is Dálach aige

Béarla
He didn’t observe his Sunday duties (workrd 7 days a week)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 135

Buntéacs
ní fhuil air acht greamughadh míosa

Téacs caighdeánach
níl air ach greamú míosa

Béarla
he has only secure work for a month

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 135?

Buntéacs
Domhnach is Dálach

Téacs caighdeánach
Domhnach is dálach

Béarla
day in, day out

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Caisleáin Óir

Leathanach 137

Buntéacs
dlaoidheóg pheáipear

Téacs caighdeánach
dlaíóg pháipéir

Béarla
sheet of paper

Téamaí
Dlí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 138

Buntéacs
bhéinn i mo sháith don tsaoghal

Téacs caighdeánach
bheinn i mo sháith don tsaol

Béarla
I would be well off

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 138

Buntéacs
...an sgian go feirc ann

Téacs caighdeánach
an scian go feirc ann

Béarla
the knife up to the hilt

Téamaí
Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 139

Buntéacs
ar teaghrán

Téacs caighdeánach
ar teaghrán

Béarla
tethered to, on a lead

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 141

Buntéacs
tú féin is do chúig phunta sgallta

Téacs caighdeánach
tú féin agus do chúig phunt scallta

Béarla
you and your miserable five pounds

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 143

Buntéacs
tháinig an lá ar stadadh den churaidheacht agus bhí a chuid féin arais ag an tsliabh

Téacs caighdeánach
tháinig an lá ar stadadh den churaíocht agus bhí a chuid féin ar ais ag an tsliabh

Béarla
the day came when tillage stopped and the mountain reclaimed its own

Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 144

Buntéacs
fear cáirdeach

Téacs caighdeánach
fear cairdeach

Béarla
a man who gave credit readily

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 144

Buntéacs
ar an neamh-acara

Téacs caighdeánach
ar an neamhacra

Béarla
to be of independent means

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 144

Buntéacs
áirseoir

Téacs caighdeánach
báirseoir

Béarla
gamekeeper

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Cúinsí sóisialta, Stair

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 145

Buntéacs
i n-aimsir géibhinn,

Téacs caighdeánach
in aimsir ghéibhinn

Béarla
in difficult, needy, times

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 146

Buntéacs
réice gan tábhacht a chaith a shaoghal le drabhlás

Téacs caighdeánach
réice gan tábhacht a chaith a shaol le drabhlás

Béarla
a rake who never earned any money and spent his life carousing

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 148

Buntéacs
cróigeadh mhónadh

Téacs caighdeánach
gróigeadh móna

Béarla
footing turf

Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 149

Buntéacs
ar sgáth a chéile mhaireas na daoine

Téacs caighdeánach
ar scáth a chéile a mhaireann na daoine

Béarla
people are social animals (depend on each other)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 152

Buntéacs
do shúil do mhargadh

Téacs caighdeánach
do shúil do mhargadh

Béarla
Buyer beware

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 152

Buntéacs
nuair a fhionnfaidh tú a locht

Téacs caighdeánach
nuair a fhionnfas tú a locht

Béarla
when you discover its defect

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 152

Buntéacs
ag seilg gearrfhiadhach

Téacs caighdeánach
ag seilg giorriacha

Béarla
hunting hares

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 153

Buntéacs
gliogar

Téacs caighdeánach
gliogar

Béarla
rattling sound, tinkle, jingle

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 154

Buntéacs
ag cuartughadh éadálach

Téacs caighdeánach
ag cuardach éadála

Béarla
searching for flotsam

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 154

Buntéacs
áithe aoil

Téacs caighdeánach
áith aoil

Béarla
lime kiln

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Béaloideas agus seanchas, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 154

Buntéacs
eal go hioscadaí, seal go hascallaí

Téacs caighdeánach
seal go hioscaidí, seal go hascaillí

Béarla
sometimes up to the knees sometimes to the armpits, (in storytelling formula) through all manner of terrain

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 155

Buntéacs
a’ cur bala ar a’ bhealach

Téacs caighdeánach
ag cur baile ar an bhealach

Béarla
repairing the road

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 155

Buntéacs
sgonnsa aitinighe

Téacs caighdeánach
sconsa aitinn

Béarla
a fence of gorse, whin

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 156

Buntéacs
an dlaoidheog mhullaigh

Téacs caighdeánach
an dlaíóg mhullaigh

Béarla
the finishing touches

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 157

Buntéacs
‘dhéanfa mise teanga díbh

Téacs caighdeánach
déanfaidh mise teanga daoibh

Béarla
I will act as interpreter for you

Téamaí
Taisteal agus imirce, Oideachas, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 157

Buntéacs
cáiteach de leitir mhóir

Téacs caighdeánach
cáiteach de litir mhór

Béarla
a lengthy letter

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 158/9

Buntéacs
Agus i gcionn a chorradh is ceithre sgór thiocfadh leis snáithe a chur i snáithid

Téacs caighdeánach
Agus i gceann a chorradh is ceithre scór thiocfadh leis snáithe a chur i snáthaid

Béarla
he could tread a needle at over eighty years of age

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Aois, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 161

Buntéacs
buidéal a raibh scóig fhada agus corc canaigh air

Téacs caighdeánach
buidéal a raibh scóig fhada agus corc canaigh air

Béarla
a long necked bottle with cork made from mountain bog cotton

Téamaí
Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 161

Buntéacs
is mairg nach saothruigheann a’ baile

Téacs caighdeánach
is mairg nach saothraíonn an baile

Béarla
it is a pity you can’t earn a living at home

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 162

Buntéacs
dealg airgid

Téacs caighdeánach
dealg airgid

Béarla
A silver brooch

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 164

Buntéacs
is olc a’ margadh bhriseas beirt

Téacs caighdeánach
is olc an margadh a bhriseann beirt

Béarla
it is a poor bargain which ruins both parties

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 165

Buntéacs
a’ buain

Téacs caighdeánach
ag buan

Béarla
reaping

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 165

Buntéacs
ba mhaith leis cur úr a chur i n-a áit

Téacs caighdeánach
ba mhaith leis cur úr a chur ina n-áit

Béarla
he would like to replace them with a new set

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 166

Buntéacs
is mairg nach saothruigheann a’ baile

Téacs caighdeánach
is mairg nach saothraíonn an baile

Béarla
it’s a pity that we can’t earn a living at home

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce, Talmhaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 166

Buntéacs
a’ buanaidhe

Téacs caighdeánach
an buanaí

Béarla
the reaper

Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 166

Buntéacs
mheath an iascaireacht

Téacs caighdeánach
mheath an iascaireacht

Béarla
the fishing went into decline

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 167

Buntéacs
bhí fios a cheirde aige

Téacs caighdeánach
bhí fios a cheirde aige

Béarla
he was skilled at his trade knew what he was doing

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 168

Buntéacs
fear teangtha

Téacs caighdeánach
fear teanga

Béarla
the man speaking on someone’s behalf

Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 171

Buntéacs
slúistí

Téacs caighdeánach
slúistí

Béarla
layabouts, idlers,

Téamaí
Oideachas, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Fód a’ Bháis

Leathanach 172

Buntéacs
cró na stile

Téacs caighdeánach
cró na stile

Béarla
still-house

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 172

Buntéacs
sean-chnaiste leabtha

Téacs caighdeánach
seanchnaiste leapa

Béarla
an old bedstead

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 174

Buntéacs
ní fiú do shaothar é

Téacs caighdeánach
ní fiú do shaothar é.

Béarla
don’t bother yourself, it’s not worth your while

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 175

Buntéacs
fighte fuaighte

Téacs caighdeánach
fite fuaite

Béarla
interwoven

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 176

Buntéacs
tá sé ‘na nathán ag muinntir na n-oileán "ná gearr aithghiorra choidhche ar an fhairrge"

Téacs caighdeánach
tá sé ina nathán ag muintir na n-oileán “ná gearr aicearra choíche ar an fharraige"

Béarla
the island people have a saying, “don’t take short-cuts at sea”

Téamaí
Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 176

Buntéacs
ag coinneáil muirínighe is bláithche linn

Téacs caighdeánach
ag coinneáil muiríní agus bláthaí linn

Béarla
keeping us supplied with thatching grass and buttermilk

Téamaí
Teach agus baile, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 178

Buntéacs
cion láimhe

Téacs caighdeánach
cion láimhe

Béarla
(in reference to teamwork) one person’s share; (as measurement) quarter of a boatload (in four-man boat)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 178

Buntéacs
thug sé cion a rabh cosanta agam domh

Téacs caighdeánach
thug sé cion a raibh cosanta agam dom

Béarla
he gave me the amount I had earned

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 179

Buntéacs
cá raibh sibh i dtráigh ?

Téacs caighdeánach
cá raibh sibh i dtrá?

Béarla
where were you gathering seaweed ?

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 181

Buntéacs
a’ cuartughadh éadálach

Téacs caighdeánach
ag cuardach éadála

Béarla
searching for flotsam

Téamaí
Farraige, Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 182

Buntéacs
treabhadh le lucht pisreog

Téacs caighdeánach
treabhadh le lucht piseog

Béarla
to work with superstitious people

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Leathanach 183

Buntéacs
sreanghthacha dealgacha

Téacs caighdeánach
sreanga deilgneacha

Béarla
barbed wire

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 184

Buntéacs
bhí spileád le tógáil ag Feidhlimidh

Téacs caighdeánach
bhí spileár le tógáil ag Feidhlimidh

Béarla
F. had to haul a trawl-line

Téamaí
Farraige, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 185

Buntéacs
Má d’fhag tú é go dtí an lá ar n-a bhárach d’éirigh sé sronnach

Téacs caighdeánach
má d’fhág tú é go dtí an lá arna mhárach, d’éirigh sé ronnach

Béarla
If you left it (the seaweed) until the following day it would be in a mucous state.

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 185

Buntéacs
talamh bán

Téacs caighdeánach
talamh bán

Béarla
fallow land, lea, grass-land

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 188

Buntéacs
ar a neamh-acara

Téacs caighdeánach
ar an neamhacra

Béarla
of independent means, in easy circumstances

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Iompar agus caidrimh, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 189

Buntéacs
do dhá cheann i dtalamh i rith na bliadhna

Téacs caighdeánach
do dhá cheann i dtalamh i rith na bliana

Béarla
working on the land throughout the year

Téamaí
Talmhaíocht, Aimsir agus am, Baill choirp, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 189

Buntéacs
chonnaic sí an chneadh a bhí ar Ros na bhFeannóg. Agus bhí an ceirín a’ faibhreadh i n-a h-intinn

Téacs caighdeánach
chonaic sí an chneá a bhí ar Ros na bhFeannóg. Agus bhí an ceirín ag fabhrú ina h-intinn

Béarla
she saw what was ailing R na bhF and the remedy was forming in her mind.

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead – maoin – gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 189

Buntéacs
fár-doras

Téacs caighdeánach
fardoras

Béarla
lintel (of door)

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 193

Buntéacs
cos a chur as na gnóithe

Téacs caighdeánach
cos a chur as na gnóthaí

Béarla
to get started on sth. to get the ball rolling

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 195

Buntéacs
ghreaghnuigheadh sé le faochógaí beaga geala é

Téacs caighdeánach
ghreagnódh sé le faochain bheaga gheala é

Béarla
he would stud it with small white periwinkles

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 195

Buntéacs
bachtaí

Téacs caighdeánach
bachtaí

Béarla
turf-banks

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 196

Buntéacs
tús lae a fhreastal

Téacs caighdeánach
tús lae a fhreastal

Béarla
to get an early start

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Rann na Feirste

Leathanach 197

Buntéacs
ar maothas le

Téacs caighdeánach
ar maos le

Béarla
drenched in, dripping with, saturated

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 199

Buntéacs
mar adeireadh na sean-daoine, ní buanaidhe go faobhar

Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, ní buanaí go faobhar

Béarla
you’ll never make a reaper till you can sharpen a scythe

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 199

Buntéacs
ag líomhadh táil

Téacs caighdeánach
ag líomhadh táil

Béarla
sharpening an adze

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 200

Buntéacs
is iomdha fear a rinne faillighe i n-a chuid oibre ‘na sheasamh ag éisteacht léithe

Téacs caighdeánach
is iomaí fear a rinne faillí ina chuid oibre ina sheasamh ag éisteacht léi

Béarla
many’s the man neglected his work while stopping to listen to her

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna, Ceol agus filíocht, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 200

Buntéacs
lá práidhneach earraigh

Téacs caighdeánach
lá práinneach earraigh

Béarla
a pressing, spring day

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 200

Buntéacs
tá bárr maith siogail annsin agaibh

Téacs caighdeánach
tá barr maith seagail ansin agaibh

Béarla
that’s a decent crop of rye you have there

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 201

Buntéacs
maide mullaigh

Téacs caighdeánach
maide mullaigh

Béarla
ridgepole, mainstay

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 201

Buntéacs
acra

Téacs caighdeánach
acra

Béarla
a tool, implement

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 202

Buntéacs
b’fhearr liom Éimhear a’ caoineadh Chú Chulainn ’ná lasta luinge de bhruinnealaibh cianacha a’ criongán i nglórthaí coimhightheacha

Téacs caighdeánach
b’fhearr liom Eimhear ag caoineadh Chú Chulainn ná lasta loinge de bhruinnealla cianacha ag criongán i nglórtha coimhthíocha

Béarla
I would prefer Éimhear keening Cú Chulainn than a boatload of melancholy maidens whimpering in foreign tongues

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr, Ceol agus filíocht, Farraige, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Mothúcháin, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 204

Buntéacs
trasna na Maoile

Téacs caighdeánach
trasna na Maoile

Béarla
across the Moyle Straits between Antrim and Scotland

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 204

Buntéacs
agus mná bochta eile is a dá cheann i dtalamh ag obair

Téacs caighdeánach
agus mná bochta eile is a ndá cheann i dtalamh ag obair

Béarla
and other poor women constantly working on the land

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 204

Buntéacs
nach mairg gan gloiní againn

Téacs caighdeánach
nach mairg gan gloiní againn

Béarla
isn’t it a pity we've no binoculars

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 205

Buntéacs
go raibh im ar uachtar agus mil ar luachair i Meiriceá

Téacs caighdeánach
go raibh im ar uachtar agus mil ar luachair i Meiriceá

Béarla
America was the land of milk and honey

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 205

Buntéacs
táimid líon meithle ann

Téacs caighdeánach
tá muid líon meithle ann

Béarla
we have a full crew, working party

Gnéithe teanga
Samhail

An Seanteach

Leathanach 206

Buntéacs
go dtaraidh coincleacha air

Téacs caighdeánach
go dtaga coincleacha air

Béarla
until it gets mouldy

Téamaí
Bia agus deoch, Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 206

Buntéacs
ní dheachaidh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Duibh ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
ní dheachaigh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Dhuibh ar a bhéala

Béarla
none of the big shops tried to outbid him

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 207

Buntéacs
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Téacs caighdeánach
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Béarla
he already had all the appearances of a wealthy man

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 207

Buntéacs
ag cróigeadh na mónadh

Téacs caighdeánach
ag gróigeadh na móna

Béarla
footing the turf

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 208

Buntéacs
ar an anfhás

Téacs caighdeánach
ar an anás

Béarla
to be destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 208

Buntéacs
sin a’ rud a chuirfeas ar mo bhonnaí mé

Téacs caighdeánach
sin an rud a chuirfidh ar mo bhoinn mé

Béarla
that’s the thing that will set me up in life, give me a good start

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 208

Buntéacs
thosaigh sí ar theann a díchill

Téacs caighdeánach
thosaigh sí ar theann a díchill

Béarla
she started doing her very best, she got torn into the work

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Rann na Feirste

Leathanach 210

Buntéacs
pearsa eaglasaigh

Téacs caighdeánach
pearsa eaglasta

Béarla
person associated with the Church

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 210

Buntéacs
oighe chumhalta

Téacs caighdeánach
oighe chuimilte

Béarla
a file

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 212

Buntéacs
gan ‘oiread is preab spáide de tionntóighthe

Téacs caighdeánach
gan a oiread is preab spáide de tiontaithe

Béarla
Without even a spadeful turned

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 212

Buntéacs
ní raibh iarraidh ar bith aca ar na tincleóirí

Téacs caighdeánach
ní raibh iarraidh ar bith acu ar na tincéirí

Béarla
they had no time for the travellers

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 212

Buntéacs
a’ cur bala ar do theach

Téacs caighdeánach
ag cur baile ar do theach

Béarla
repairing your house

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 217

Buntéacs
do bharamhail a mbeidh aiste mhaith ortha?

Téacs caighdeánach
do bharúil an mbeidh aiste mhaith orthu?

Béarla
do you think they’ll be biting well? (fish)

Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Bia agus deoch, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 222

Buntéacs
i bhfastódh sna h-eangachaí

Téacs caighdeánach
i bhfostú sna heangacha

Béarla
entangled in the nets

Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 224

Buntéacs
gurbh’ í sin an oidheadh a bhí tuillte ag an bhád

Téacs caighdeánach
gurbh í sin an oidhe a bhí tuillte ag an bhád

Béarla
the boat got what it deserved

Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 225

Buntéacs
sgoilt a bhí i mbun na cómhlach

Téacs caighdeánach
scoilt a bhí i mbun na comhla

Béarla
a split in the bottom of the door (leaf)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 229

Buntéacs
dá dtugtaidhe céimidheacht a’ tsaoghail domh le mo rogha a bhaint as....

Téacs caighdeánach
dá dtugtaí céimíocht an tsaoil dom le mo rogha a bhaint as...

Béarla
if I were given life's pecking order to choose from …

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Obair agus ceardaíocht, Cúinsí pearsanta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 230

Buntéacs
beathach capaill a iongabháil

Téacs caighdeánach
beithíoch capaill a iongabháil

Béarla
to handle a horse

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 232

Buntéacs
(a bheith) i n-ainriocht

Téacs caighdeánach
(a bheith) in ainriocht

Béarla
(to be) in a dilapidated, wretched condition

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 232

Buntéacs
níl mórán bala de dhíth air

Téacs caighdeánach
níl mórán baile de dhíth air

Béarla
it doesn’t need a lot of repair

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 234

Buntéacs
a’ cur faobhair

Téacs caighdeánach
ag cur faobhair

Béarla
sharpening (scian msh)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 235

Buntéacs
ar thoiseach na meithle

Téacs caighdeánach
ar thosach na meithle

Béarla
at the head of the group (of workers)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 236

Buntéacs
acfainneach i bhfairrge

Téacs caighdeánach
acmhainneach i bhfarraige

Béarla
seaworthy (bád)

Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar

Leathanach 236

Buntéacs
cuir ‘un a’ chaithte é

Téacs caighdeánach
cuir chun an chaite é

Béarla
put it to use

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 237

Buntéacs
bhí siubhal maith ar an eallach bainne

Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar an eallach bainne

Béarla
milking cattle were selling well

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 237

Buntéacs
a’ rómhar fiarach

Téacs caighdeánach
ag rómhar fiaraigh

Béarla
digging uncultivated grassland

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 237

Buntéacs
agus a’ bhuain, shaoilfeá go raibh a speal a’ siubhal uaithe féin

Téacs caighdeánach
… agus an bhuain, shílfeá go raibh a speal ag siúl uaithi féin

Béarla
.. and reaping, you’d think his scythe was flowing of its own accord

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 239

Buntéacs
a’ saothrughadh a gcodach as allus a malacha.

Téacs caighdeánach
ag saothrú a gcoda as allas a malaí.

Béarla
earning their keep by the sweat of their brow.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Úna Bhán

Leathanach 239

Buntéacs
go dtaradh an lá a mbeadh sí ar a’ neamh-acara

Téacs caighdeánach
go dtige an lá a mbeadh sí ar an neamhacra

Béarla
till the day when she would be of independent means

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 240

Buntéacs
b’ionann is gaduidheacht a ghabháil ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
b’ionann is gadaíocht a ghabháil ar bhéala duine

Béarla
outbidding s.o. was regarded as theft

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 240

Buntéacs
bhí greadóg bhreágh sgadán againn

Téacs caighdeánach
bhí greadóg bhreá scadán againn

Béarla
we had a fine haul of herring

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 241/2

Buntéacs
bhí réidhteach éigin ar a’ ghréasán

Téacs caighdeánach
bhí réiteach éigin ar an ghréasán

Béarla
there was a solution to the (complicated) problem

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 243

Buntéacs
beanghlúin

Téacs caighdeánach
bean ghlúine

Béarla
a midwife

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 248

Buntéacs
balcaisí an oibridhe

Téacs caighdeánach
balcaisí an oibrí

Béarla
working man’s clothes

Téamaí
Éadaí, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 249

Buntéacs
a’ déanamh barraidheacht allghuis aistí

Téacs caighdeánach
ag déanamh barraíocht olláis aisti

Béarla
glorying in it (the boat) too much

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 250

Buntéacs
a chlampughadh

Téacs caighdeánach
a chlampú

Béarla
to stack in a heap, clamp

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 259

Buntéacs
tá an t-am a tógáil as a’ tsreathnughadh (an mhóin)

Téacs caighdeánach
tá an t-am a tógáil as an tsrathnú (an mhóin)

Béarla
it’s time to gather the spread out turf

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 259

Buntéacs
ná deánadh aon duine a choidhche leath de féin is leath den tsaoghal

Téacs caighdeánach
ná déanadh aon duine choíche leath de féin agus leath den tsaol

Béarla
no one should ever work excessively

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Obair agus ceardaíocht, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Meafar

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 263

Buntéacs
má bhí lúb ar lár dá laghad ann

Téacs caighdeánach
má bhí lúb ar lár dá laghad ann

Béarla
if there was the slightest omission, flaw

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 264

Buntéacs
má’s é sin a’ saoghal atá daithte agat duit féin

Téacs caighdeánach
más é sin an saol atá daite agat duit féin

Béarla
if that’s the life you have laid out for yourself

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Aimsir agus am, Aois, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 266

Buntéacs
thóg sé é féin le náibhidheacht

Téacs caighdeánach
thóg sé é féin le náibhíocht

Béarla
spent his time, devoted himself to navvying

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Airgead – maoin – gnó, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 270

Buntéacs
na fágálaigh d’fhan sa bhaile

Téacs caighdeánach
na fágálaigh a d’fhan sa bhaile

Béarla
the laggards who stayed at home

Téamaí
Tréithe daonna, Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 272

Buntéacs
sgreabán gortach

Téacs caighdeánach
screabán gortach

Béarla
stony barren land

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 273

Buntéacs
bhí mórán fear ar a’ bhealach mhór

Téacs caighdeánach
bhí mórán fear ar an bhealach mhór

Béarla
many men were unemployed

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 274

Buntéacs
cé gur chruaidh an fhéacháil é

Téacs caighdeánach
cé gur chrua an fhéachaint é

Béarla
although it would be an arduous task

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 277

Buntéacs
bhí siúbhal maith ar eallach óg

Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar eallach óg

Béarla
there was good demand for young cattle

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 278

Buntéacs
An té ar mian leis a’ séan ná bíodh súil aige le rud ar bith

Téacs caighdeánach
An té ar mian leis an séan, ná bíodh súil aige le rud ar bith

Béarla
the one who wishes for prosperity should expect nothing

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 278

Buntéacs
sin mar chuir Róise an dlaoidheog mhullaigh ar a cuid Béarla i nGlasgó

Téacs caighdeánach
sin mar a chuir Róise an dlaóg mhullaigh ar a cuid Béarla i nGlaschú

Béarla
that’s how Róise polished up her English in Glasgow

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Oideachas, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar, Nath

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 280

Buntéacs
...agus í a’ cur bala ar a’ t-seomra

Téacs caighdeánach
...agus í ag cur bail ar an tseomra

Béarla
...tidying up the room

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 288

Buntéacs
a bheith ar mheithil na bpreátaí

Téacs caighdeánach
a bheith ar mheitheal na bprátaí

Béarla
to be part of the group of potato pickers

Gnéithe teanga
Nath

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 294

Buntéacs
ag gearradh connaidh

Téacs caighdeánach
ag gearradh connaidh

Béarla
cutting firewood

Téamaí
Talmhaíocht, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 298

Buntéacs
fáscadh éadaigh

Téacs caighdeánach
fáscadh éadaigh

Béarla
wringing clothes (to dry them)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Éadaí, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 301

Buntéacs
Chuir Séimidh faobhar agus thoisigh sé a bhaint

Téacs caighdeánach
Chuir Séimí faobhar agus thosaigh sé a bhaint,

Béarla
Séimí sharpened (the scythe) and started to reap

Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 301

Buntéacs
laftán binne

Téacs caighdeánach
laftán binne

Béarla
ledge of cliff

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit

Gnéithe teanga
Focal aonair

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 319

Buntéacs
laogh biadhta

Téacs caighdeánach
lao biata

Béarla
fatted calf

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 326

Buntéacs
fear gearrthach

Téacs caighdeánach
fear gearrthacha

Béarla
rates collector

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Dlí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 333

Buntéacs
cuireadh ’un a’ chaithte é

Téacs caighdeánach
cuireadh chun an chaite é

Béarla
it was put to good use