Airgead - maoin - gnó

Saibhreas Mháire

Cith is Dealán

Leathanach 1

Buntéacs
díol déirce

Téacs caighdeánach
díol déirce

Béarla
an object of charity (person)

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 3

Buntéacs
sgealláin

Téacs caighdeánach
scealláin

Béarla
small potatoes

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Focal aonair

Caisleáin Óir

Leathanach 4

Buntéacs
chaith sé suas bratógaí agus sean-chró liom

Téacs caighdeánach
chaith sé suas bratóga agus seanchró liom

Béarla
he chided me about rags and being raised in a hovel

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 4

Buntéacs
altuigheadh sé iad

Téacs caighdeánach
altaíodh sé iad

Béarla
let him appreciate them

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 4

Buntéacs
chuir airgead lochtach tón ann

Téacs caighdeánach
chuir airgead lochtach tóin ann

Béarla
ill-gotten gains set him up in life

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Cith is Dealán

Leathanach 5

Buntéacs
bhí sé ‘na shuidhe go te

Téacs caighdeánach
bhí sé ina shuí go te

Béarla
he was comfortably placed, well off

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Cith is Dealán

Leathanach 5

Buntéacs
puntaí breaca

Téacs caighdeánach
puint bhreaca

Béarla
plenty of money, cash

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Caisleáin Óir

Leathanach 6

Buntéacs
ball úimhleaideach trioc mar a bhí cliabhán

Téacs caighdeánach
ball úimléideach trioc mar a bhí cliabhán

Béarla
an important useful valuable piece of furniture such as a cot

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 6

Buntéacs
cionn ‘s é bheith ‘na mhac ag toicidhe

Téacs caighdeánach
cionn is é a bheith ina mhac ag toicí

Béarla
because he was the son of a wealthy man

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 6

Buntéacs
‘na bhall mhór

Téacs caighdeánach
ina bhall mhór

Béarla
to be a big shot

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 6

Buntéacs
ní dhéanfaidh sé ‘n lá rath’ le n-a sholus

Téacs caighdeánach
ní dhéanfaidh sé aon lá ratha lena sholas

Béarla
he will never prosper

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 7

Buntéacs
(níl) dlígheadh ar a’ riachtanas

Téacs caighdeánach
(níl) dlí ar an riachtanas

Béarla
necessity knows no law

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Dlí

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 7

Buntéacs
Is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras

Téacs caighdeánach
Is deise cabhair Dé ná an doras

Béarla
God’s help is always at hand

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Cith is Dealán

Leathanach 7

Buntéacs
a’ tabhairt isteach a bhris

Téacs caighdeánach
ag tabhairt isteach a bhrise

Béarla
to recoup his losses

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 10

Buntéacs
laigse bheag a fháil sa cháin dó

Téacs caighdeánach
laigse bheag a fháil sa cháin dó

Béarla
get him a reduction in the fine

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Dlí

Gnéithe teanga
Nath

An Seanteach

Leathanach 10

Buntéacs
ní fhuil aon phínghinn le h-éileamh uirthí

Téacs caighdeánach
níl aon phingin le héileamh uirthi

Béarla
I’ve had my money’s worth from it

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 11

Buntéacs
nach mbeadh rath ná bláth ar an bhaile

Téacs caighdeánach
nach mbeadh rath ná bláth ar an bhaile

Béarla
the town would never prosper nor flourish

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 13

Buntéacs
éadalácha a’ teacht fá thír

Téacs caighdeánach
éadalácha ag teacht fá thír

Béarla
flotsam washed ashore

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fallaing Shíoda

Leathanach 14

Buntéacs
an foirgneamh cadránta sin

Téacs caighdeánach
an foirgneamh cadránta sin

Béarla
that hard unwelcoming building

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 14

Buntéacs
earradh seach cannaí

Téacs caighdeánach
earraí seach cannaí

Béarla
goods other than cans

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Rann na Feirste

Leathanach 15

Buntéacs
fear a bhéadh ‘na shuidhe go te

Téacs caighdeánach
fear a bheadh ina shuí go te

Béarla
a man who would be comfortably off

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Bhratach

Leathanach 16

Buntéacs
ní fiú do shaothar é

Téacs caighdeánach
ní fiú do shaothar é

Béarla
it’s not worth your while

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Caisleáin Óir

Leathanach 16

Buntéacs
snáth-na-báinríoghaine

Téacs caighdeánach
snáth na banríona

Béarla
the queen’s thread yarn supplied by British Government under one of the relief schemes during the Famine

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Éadaí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 16

Buntéacs
ní mó ‘ná gur fiú do shaothar é

Téacs caighdeánach
ní mó ná gur fiú do shaothar é

Béarla
it’s hardly worth the effort

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 16

Buntéacs
níor íoc siad cíos ná gearradh

Téacs caighdeánach
níor íoc siad cíos ná gearradh

Béarla
they paid neither rent nor rates

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 17

Buntéacs
ar shéala ‘bheith reaithte

Téacs caighdeánach
ar shéala a bheith rite

Béarla
just about finished/run out

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 17

Buntéacs
thoisigh siad a chartughadh a gcuid lastaí

Téacs caighdeánach
thosaigh siad a chartadh a gcuid lastaí

Béarla
They started to unload their cargo

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 17

Buntéacs
féacháil an rachadh agam éadáil a dhíol,

Téacs caighdeánach
féachaint an rachadh agam éadáil a dhíol,

Béarla
to see if I could try to sell some flotsam (salvage from the sea)

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 18

Buntéacs
ní raibh a dhath ar a shon agam ach ...

Téacs caighdeánach
ní raibh a dhath ar a shon agam ach ...

Béarla
all I had to show for it was ...

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 18

Buntéacs
nach bhfuil fhios agat nach dtig sagart a dheánamh ar iasgaireacht

Téacs caighdeánach
nach bhfuil a fhios agat nach dtig sagart a dhéanamh ar iascaireacht

Béarla
fishing would not provide the funds required to produce a priest

Téamaí
Oideachas, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Cith is Dealán

Leathanach 19

Buntéacs
i n-áit na leith-phighinne i dteach a’ phobail

Téacs caighdeánach
in áit na leathphingne i dteach an phobail

Béarla
in the halfpenny place in the church

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 21

Buntéacs
ní bhíonn fear náireach éadálach

Téacs caighdeánach
ní bhíonn fear náireach éadálach

Béarla
fortune favours the brave, faint heart never won fair lady

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Farraige, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Caisleáin Óir

Leathanach 21

Buntéacs
an t-eagar a bhfuil mé ann

Téacs caighdeánach
an t-eagar a bhfuil mé ann

Béarla
the state I'm in

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Le Clapsholus

Leathanach 21

Buntéacs
is fann a’ cúiteamh é

Téacs caighdeánach
is fann an cúiteamh é

Béarla
it's scant compensation

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Cith is Dealán

Leathanach 22

Buntéacs
pleóid ar an airgead!

Téacs caighdeánach
pleoid ar an airgead!

Béarla
To hell with the money!

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 23

Buntéacs
agus nárbh iad ariamh a chuir a mbinid san airgead

Téacs caighdeánach
agus nárbh iad riamh a chuir a mbinid san airgead

Béarla
haven’t they always had a craving for money

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 24

Buntéacs
Domhnach is dálach

Téacs caighdeánach
Domhnach is dálach

Béarla
day in day out

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 25

Buntéacs
Is fiú do dhuine bheith bocht agus ní fiú do dhuine bheith truaillidhe.

Téacs caighdeánach
Is fiú do dhuine a bheith bocht agus ní fiú do dhuine a bheith truaillí.

Béarla
Poverty is no disgrace but miserliness is.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 25

Buntéacs
feoil thubaisteach

Téacs caighdeánach
feoil thubaisteach

Béarla
meat of farm animal killed by accident

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 25

Buntéacs
caithmheach

Téacs caighdeánach
caifeach

Béarla
profligate

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Cith is Dealán

Leathanach 28

Buntéacs
ar aghaidh boise

Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise

Béarla
(your life is) going well

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 29

Buntéacs
mar adeir a’ nathán is cosamhail gur fearr suidhe ar a’ sgáth ‘ná suidhe ar a’ bhlár fholamh.

Téacs caighdeánach
Mar a deir an nathán, is cosúil gur fearr suí ar an scáth ná suí ar an bhlár fholamh

Béarla
half a loaf is better than no bread.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Caisleáin Óir

Leathanach 30

Buntéacs
gealach na gconnlach

Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach

Béarla
harvest moon

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 30

Buntéacs
eagla ár mbáis orainn roimh an aicid dhuibh

Téacs caighdeánach
eagla ár mbáis orainn roimh an aicíd dhubh

Béarla
terrified of the potato blight

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 31

Buntéacs
bó na bpáistí

Téacs caighdeánach
bó na bpáistí

Béarla
cow kept for milk and broth made from blood for nourishment of children

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 32

Buntéacs
sé an t-airgead íde gach uilc

Téacs caighdeánach
is é an t-airgead íde gach oilc

Béarla
money is the root of all evil

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 33

Buntéacs
gliogaráil

Téacs caighdeánach
gliogarnach

Béarla
rattling, jingling

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Caisleáin Óir

Leathanach 36

Buntéacs
sladchonradh a thabhairt i rud

Téacs caighdeánach
sladchonradh a thabhairt i rud

Béarla
to give sth. away at a bargain price

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 38

Buntéacs
gan de chúl-cinn aige acht ...

Téacs caighdeánach
gan de chúl cinn aige ach ...

Béarla
he had nothing in reserve but ...

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Bhratach

Leathanach 39

Buntéacs
daoine a’ gabháil i gcionn a’ tsaoghail

Téacs caighdeánach
daoine ag gabháil i gceann an tsaoil

Béarla
newlyweds starting out on life

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 39

Buntéacs
faoi chrann smola

Téacs caighdeánach
faoi chrann smola

Béarla
blighted, cursed

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 39

Buntéacs
failleagáin

Téacs caighdeánach
áilleagáin

Béarla
trinkets

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Focal aonair

An Bhratach

Leathanach 40

Buntéacs
a’ maoidheamh a shaoghail air

Téacs caighdeánach
ag maíomh a shaoil air

Béarla
envious of his life

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Feara Fáil

Leathanach 40

Buntéacs
bhí togha gach bidh agus rogha gach dighe ann

Téacs caighdeánach
bhí togha gach bia agus rogha gach dí ann

Béarla
The best of food and drink were there

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 40

Buntéacs
tá dóigh bheag anásta ar an duine bhocht

Téacs caighdeánach
tá dóigh bheag anásta ar an duine bhocht

Béarla
the poor fellow is in needy circumstances, down on his luck

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 40

Buntéacs
ar maothas i n-airgead

Téacs caighdeánach
ar maos in airgead

Béarla
dripping with money, very wealthy

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Le Clapsholus

Leathanach 41

Buntéacs
ghoidfeadh siad a’ chros ó’n asail

Téacs caighdeánach
ghoidfeadh siad an chros ón asal

Béarla
they would steal the cross of an ass’s back, the eye out of your head

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Dlí

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 41

Buntéacs
gur gnoithe áidh a bhí sa mhaoin

Téacs caighdeánach
gur gnóthaí áidh a bhí sa mhaoin aige

Béarla
his wealth was derived from luck

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 41

Buntéacs
foluigheann na punntaí na bliadhanta

Téacs caighdeánach
folaíonn na puint na blianta

Béarla
marry s.b. with money, regardless of their age

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Aimsir agus am, Aois

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 43

Buntéacs
an tóir a chosg agus an chreach a chosnamh

Téacs caighdeánach
an tóir a chosc agus an chreach a chosaint

Béarla
to repulse the attack and protect the booty

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Míleata

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 44

Buntéacs
ar cáirde

Téacs caighdeánach
ar cairde

Béarla
on credit

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 44

Buntéacs
gaimbín

Téacs caighdeánach
gaimbín

Béarla
interest (on credit or loan)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Stair

Gnéithe teanga
Focal aonair

Caisleáin Óir

Leathanach 44

Buntéacs
agus mé ’coinneáil a’ cháir ionnaibh

Téacs caighdeánach
agus mé ag coinneáil an cháir ionaibh

Béarla
and me keeping you alive, providing you with food

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 45

Buntéacs
‘cruinniú na déirce

Téacs caighdeánach
ag cruinniú na déirce

Béarla
begging

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 46

Buntéacs
ar thuistiún a ‘ ceann

Téacs caighdeánach
ar thoistiún an ceann

Béarla
for four pence each

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 46

Buntéacs
rud nach bhfuil de dhíoghbháil ort tá sé daor ar fheoirling

Téacs caighdeánach
rud nach bhfuil de dhíobháil ort, tá sé daor ar fheoirling

Béarla
it’s only a bargain if you need it

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 47

Buntéacs
ar bhallán stéille ’n mhadaidh

Téacs caighdeánach
ar bhallán stéille an mhadaidh

Béarla
to be struggling with poverty

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 48

Buntéacs
gan innimh oibre (i nduine)

Téacs caighdeánach
gan inmhe oibre (i nduine)

Béarla
(sb) unable to work

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 48

Buntéacs
ar Sheán a bhí an teach seo maoidhte

Téacs caighdeánach
ar Sheán a bhí an teach seo maíte

Béarla
this house was known as, regarded as, Sean’s

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 50

Buntéacs
bhéarfainn conradh ionnta

Téacs caighdeánach
bhéarfainn conradh iontu

Béarla
I would be glad to get them off my hands

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Seanteach

Leathanach 53

Buntéacs
bodach toiceamhail

Téacs caighdeánach
bodach toiciúil

Béarla
wealthy fellow

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Feara Fáil

Leathanach 55

Buntéacs
le fágháil i saorchonradh

Téacs caighdeánach
le fáil i saorchonradh

Béarla
available at a bargain price

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 57

Buntéacs
bhí siad comh bocht leis a’ deóir

Téacs caighdeánach
bhí siad chomh bocht leis an deoir

Béarla
as poor as a church mouse

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Samhail

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 59

Buntéacs
ar rothaí a tsaoghail

Téacs caighdeánach
ar rothaí a tsaoil

Béarla
on top of the world

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 62

Buntéacs
chuir mé focal aréir uirthi

Téacs caighdeánach
chuir mé focal aréir uirthi

Béarla
I booked it last night

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 66

Buntéacs
airgead na ngeárrthach

Téacs caighdeánach
airgead na ngearrthacha

Béarla
rates money

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 69

Buntéacs
... rugadh fá’n chinneamhain é nach leigfeadh dó ‘theacht i n-éifeacht ...

Téacs caighdeánach
... rugadh faoin chinniúint é nach ligfeadh dó a theacht in éifeacht ...

Béarla
...his fate was such that he was never to succeed in life

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Cith is Dealán

Leathanach 70

Buntéacs
cuibhreann fiaraighe

Téacs caighdeánach
cuibhreann fiaraigh

Béarla
an uncultivated grassland patch

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 71

Buntéacs
gur mhó a mhála ná a sholáthar

Téacs caighdeánach
gur mhó a mhála ná a sholáthar

Béarla
his income is insufficient for his needs; he is not earning his keep

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 72

Buntéacs
a chuir sgallán sa mhaoin

Téacs caighdeánach
a chuir scalán sa mhaoin

Béarla
that squandered the wealth

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Seanteach

Leathanach 72

Buntéacs
go dtig a’ cruadhtan i ndiaidh a’ chaithte

Téacs caighdeánach
go dtig an cruatan i ndiaidh an chaite

Béarla
too much spending leads to poverty

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 72

Buntéacs
gur fiú do dhuine bheith bocht ach ní fiú do dhuine bheith truaillidhe

Téacs caighdeánach
gur fiú do dhuine a bheith bocht ach ní fiú do dhuine a bheith truaillí

Béarla
poverty is no disgrace but miserliness is

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Fód a’ Bháis

Leathanach 73

Buntéacs
airgead a ligean amach ar ghaimbín

Téacs caighdeánach
airgead a ligean amach ar ghaimbín

Béarla
money lending

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 76

Buntéacs
’oiread is chuirfeadh fear ar a bhonnaibh

Téacs caighdeánach
a oiread is chuirfeadh fear ar a bhoinn

Béarla
enough to set a man up (materially)

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 78

Buntéacs
is fearr suidhe ar a’ sgáth ‘ná suidhe ar a’ bhlár fholamh

Téacs caighdeánach
is fearr suí ar an scáth ná suí ar an bhlár fholamh

Béarla
a scrawny bush is better than an open field

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Cith is Dealán

Leathanach 79

Buntéacs
is beag a’ rud is buaine ‘ná ‘n duine

Téacs caighdeánach
is beag an rud is buaine ná an duine

Béarla
any little thing may outlast a human being, may serve as a reminder of s.o.

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Cith is Dealán

Leathanach 81

Buntéacs
is deise cabhair Dé ‘ná ‘n doras

Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras

Béarla
God’s help is always at hand

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 82

Buntéacs
Éire ar leithphinghinn acht cá bhfuil a’ leithphinginn?

Téacs caighdeánach
Éire ar leathphingin ach cá bhfuil an leathphingin?

Béarla
it doesn’t matters if you can have everything for a halfpenny if you haven’t got a halfpenny

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Feara Fáil

Leathanach 82

Buntéacs
chreach siad a ndúithchí

Téacs caighdeánach
chreach siad a ndúichí

Béarla
they plundered their hereditary lands

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 83

Buntéacs
a bheith ar an tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
a bheith ar an trá fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Feara Fáil

Leathanach 86

Buntéacs
sliocht na ngaduidhthe

Téacs caighdeánach
sliocht na ngadaithe

Béarla
the descendants of the thieves (English Planters)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Aimsir agus am, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 87

Buntéacs
an áit a rabh lán na lámh (le saothrú)

Téacs caighdeánach
an áit a raibh lán na lámh (le saothrú)

Béarla
the place to make a fortune

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Fód a’ Bháis

Leathanach 91

Buntéacs
bhí bó ionlao le díol aige

Téacs caighdeánach
bhí bó ionlao le díol aige

Béarla
he had a cow in-calf to sell

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

An Seanteach

Leathanach 94

Buntéacs
an baile a thabhairt arais ‘un cineáil

Téacs caighdeánach
an baile a thabhairt ar ais chun cineáil

Béarla
to bring the town back to prosperity

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Feara Fáil

Leathanach 96

Buntéacs
a gcuid talaimh is dlighidh is ranntálacha féin aca

Téacs caighdeánach
a gcuid talaimh is dlí is ranna féin acu

Béarla
they had their own land, law and method of apportionment

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teaghlach - muintir - pobal, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Dlí, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 97

Buntéacs
ar feadh a n-acfuinne

Téacs caighdeánach
ar feadh a n-acmhainne

Béarla
according to their means

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Seanteach

Leathanach 99

Buntéacs
ar sgáth a chéile mhaireas na daoine

Téacs caighdeánach
ar scáth a chéile a mhaireas na daoine

Béarla
People thrive when they cooperate

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 101

Buntéacs
chromfadh sé ar a chuid oibre agus bhainfeadh sé a sheal as an tsaol

Téacs caighdeánach
chromfadh sé ar a chuid oibre agus bhainfeadh sé a sheal as an tsaol

Béarla
he would apply himself to his work and live an ordinary life

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Aimsir agus am, Aois, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 104

Buntéacs
leath a dhéanamh de féin agus leath de’n tsaoghal

Téacs caighdeánach
leath a dhéanamh de féin agus leath den tsaol

Béarla
to work all the hours God sends him / never take a break

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 105

Buntéacs
go ndeachaidh Éamonn Mór ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
go ndeachaigh Éamann Mór ar a bhéala

Béarla
E.M. bid against him (at the market)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 105

Buntéacs
ar maos in-ollmhaitheas a’ t-saoghail

Téacs caighdeánach
ar maos in ollmhaitheas an tsaoil

Béarla
steeped in the life’s luxuries

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 105

Buntéacs
beiric ríbhíneach,

Téacs caighdeánach
beairic ribhíneach

Béarla
customs and excise barracks

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 106

Buntéacs
ar chómhartha bheag airgid,

Téacs caighdeánach
ar chomhartha bheag airgid

Béarla
for a paltry sum

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 106

Buntéacs
seilbh dhíleas

Téacs caighdeánach
seilbh dhílis

Béarla
rightful ownership

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 108

Buntéacs
ar phutógaí folamha

Téacs caighdeánach
ar phutóga folmha

Béarla
on an empty stomach

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Rann na Feirste

Leathanach 110

Buntéacs
ar shiubhal ó dhoras go doras a dh’iarraidh na déirce

Téacs caighdeánach
ar shiúl ó dhoras go doras ag iarraidh na déirce

Béarla
going from door to door begging

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 111

Buntéacs
coire de airgead leaighte

Téacs caighdeánach
coire d’airgead leáite

Béarla
a cauldron of molten silver

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 112

Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 113

Buntéacs
ar maothas i maoin shaoghalta

Téacs caighdeánach
ar maos i maoin shaolta

Béarla
rolling in (material) riches

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Rann na Feirste

Leathanach 114

Buntéacs
sgaifte díorfach

Téacs caighdeánach
scata díthreabhach

Béarla
homeless, miserable crowd

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 117

Buntéacs
an uile chóngar

Téacs caighdeánach
an uile chóngar

Béarla
every convenience

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 117

Buntéacs
daoine atá a’ tnúth mo bháid domh,

Téacs caighdeánach
daoine atá ag tnúth mo bháid dom

Béarla
people who are envious of my boat

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Feara Fáil

Leathanach 118

Buntéacs
i lár an anáis tháinig a’ tamhach-táisc sa Fhrainc

Téacs caighdeánach
i lár an anáis tháinig an tamhach taisc sa Fhrainc

Béarla
in the midst of the destitution, the commotion began in France

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 120

Buntéacs
bhí ádh éisc orainn

Téacs caighdeánach
bhí ádh éisc orainn

Béarla
the fishing was good (we got lucky)

Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Farraige

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 122

Buntéacs
turas i n-asgaidh

Téacs caighdeánach
turas in aisce

Béarla
a wasted journey

Téamaí
Taisteal agus imirce, Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Seanteach

Leathanach 122

Buntéacs
ní bhíonn dlígheadh ar a’ riachtanas

Téacs caighdeánach
ní bhíonn dlí ar an riachtanas

Béarla
necessity knows no law; there was no alternative

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Dlí

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Le Clapsholus

Leathanach 123

Buntéacs
is buidhe le bocht a’ beagán

Téacs caighdeánach
is buí le bocht an beagán

Béarla
in times of want, even the least things are appreciated

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 125

Buntéacs
ní fheicfidh mé d’anás

Téacs caighdeánach
ní fheicfidh mé d’anás

Béarla
I won’t see you in need

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 126

Buntéacs
cunamar airgid

Téacs caighdeánach
conamar airgid

Béarla
a meagre amount of money

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

An Seanteach

Leathanach 126

Buntéacs
rannaidh bocht a’ beagán

Téacs caighdeánach
roinneann bocht an beagán

Béarla
the poor are generous with the little they have

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Úna Bhán

Leathanach 126

Buntéacs
ní thig olc i dtír, adeir siad, nach fearrde ’dhuine éigin

Téacs caighdeánach
ní thig olc i dtír, a deir siad, nach fearrde do dhuine éigin

Béarla
it’s an ill wind that blows nobody any good

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Bhratach

Leathanach 127

Buntéacs
cé go raibh sé riamh fiúntach i lúb cuideachta

Téacs caighdeánach
cé go raibh sé riamh fiúntach i lúb chuideachta

Béarla
although he always stood his round/generous at a gathering

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Úna Bhán

Leathanach 131

Buntéacs
bhí sé fiúntach gan bheith sgabthach agus bhí sé críonna gan bheith ceachardha

Téacs caighdeánach
bhí sé fiúntach gan a bheith scaiptheach agus bhí sé críonna gan a bheith ceachartha

Béarla
he was generous but not prodigal, thrifty but not miserly

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Úna Bhán

Leathanach 132

Buntéacs
fá choinne lá na coise tinne

Téacs caighdeánach
fá choinne lá na coise tinne

Béarla
for a rainy day

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Le Clapsholus

Leathanach 133

Buntéacs
thráigh a’ lionn

Téacs caighdeánach
thráigh an leann

Béarla
the beer dried up, ran out

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Bhratach

Leathanach 134

Buntéacs
go dtarrónadh sé rath is rathamhnas ar a’ phobal

Téacs caighdeánach
go dtarraingeodh sé rath is rathúnas ar an phobal

Béarla
it would bring prosperity to the community

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teaghlach - muintir - pobal, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 134

Buntéacs
is mór a sáith féin de

Téacs caighdeánach
is mór a sáith féin de

Béarla
they have none to spare (i.e. they keep it all for themselves)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Le Clapsholus

Leathanach 134

Buntéacs
Rannaidh bocht a’ beagán

Téacs caighdeánach
Roineann bocht an beagán

Béarla
the poor are generous with the little they have

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Fallaing Shíoda

Leathanach 134

Buntéacs
nuair a thóg sé na héadálacha

Téacs caighdeánach
nuair a thóg sé na héadálacha

Béarla
when he gathered the flotsam

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 134

Buntéacs
...’oiread is chothuigheas na briathra na bráithre

Téacs caighdeánach
... oiread is a chothaíos na briathra na bráithre

Béarla
… just as words don’t feed the Brothers (fair words butter no parsnips)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Rann na Feirste

Leathanach 134

Buntéacs
Éire ar leith-phiginn, acht cá bhfuil a’ leith-phiginn?

Téacs caighdeánach
Éire ar leathphingin, ach cá bhfuil an leath-phingin?

Béarla
it matters not if one can have everything for a halfpenny if one hasn’t got a halfpenny

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 136

Buntéacs
is fearr duit éan i do dhorn ná beirt ar an chraoibh

Téacs caighdeánach
is fearr duit éan i do dhorn ná beirt ar an chraobh

Béarla
a bird in the hand is worth two in the bush

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Rann na Feirste

Leathanach 138

Buntéacs
bhéinn i mo sháith don tsaoghal

Téacs caighdeánach
bheinn i mo sháith don tsaol

Béarla
I would be well off

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Fallaing Shíoda

Leathanach 141

Buntéacs
nach bhfanfadh bean ar bith díomhaoin i rith a saoghail mar gheall ar fhear a raibh sí geallmhar air i n-a h-óige

Téacs caighdeánach
nach bhfanfadh bean ar bith díomhaoin i rith a saoil mar gheall ar fhear a raibh sí geallmhar air ina hóige

Béarla
that no woman would stay unmarried all her life because of a man she was fond of in her youth

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 143

Buntéacs
mar adeir a’ nathán, ní buan a’ nídh caithtear

Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán, ní buan an ní a chaitear

Béarla
as the saying has it, nothing lasts forever

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Aois

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Le Clapsholus

Leathanach 143

Buntéacs
agus é amuigh agat

Téacs caighdeánach
agus é amuigh agat

Béarla
that’s owed to you, coming to you

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 144

Buntéacs
fear cáirdeach

Téacs caighdeánach
fear cairdeach

Béarla
a man who gave credit readily

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Caisleáin Óir

Leathanach 144

Buntéacs
ar an neamh-acara

Téacs caighdeánach
ar an neamhacra

Béarla
to be of independent means

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Caisleáin Óir

Leathanach 145

Buntéacs
caileannógach ar na ballaí

Téacs caighdeánach
caileannógach ar na ballaí

Béarla
green scum on the walls

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 145

Buntéacs
i n-aimsir géibhinn,

Téacs caighdeánach
in aimsir ghéibhinn

Béarla
in difficult, needy, times

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 146

Buntéacs
réice gan tábhacht a chaith a shaoghal le drabhlás

Téacs caighdeánach
réice gan tábhacht a chaith a shaol le drabhlás

Béarla
a rake who never earned any money and spent his life carousing

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

An Bhratach

Leathanach 147

Buntéacs
agus ’chead aige treabhadh as a ruball féin

Téacs caighdeánach
agus de chead aige treabhadh as a eireaball féin

Béarla
and he can fend for himself

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

An Bhratach

Leathanach 148

Buntéacs
tiocfaidh siad i dtír ar dhóigh éigin

Téacs caighdeánach
tiocfaidh siad i dtír ar dhóigh éigin

Béarla
they’ll get by somehow

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 149

Buntéacs
ar sgáth a chéile mhaireas na daoine

Téacs caighdeánach
ar scáth a chéile a mhaireann na daoine

Béarla
people are social animals (depend on each other)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

An Seanteach

Leathanach 150

Buntéacs
ion-chúitighthe

Téacs caighdeánach
inchúitithe

Béarla
redeemable, amendable

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Focal aonair

An Bhratach

Leathanach 152

Buntéacs
do shúil do mhargadh

Téacs caighdeánach
do shúil do mhargadh

Béarla
Buyer beware

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Bhratach

Leathanach 154

Buntéacs
tá ionracas os cionn margaidh

Téacs caighdeánach
tá ionracas os cionn margaidh

Béarla
honesty is above bargaining (the best policy)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 154

Buntéacs
ag cuartughadh éadálach

Téacs caighdeánach
ag cuardach éadála

Béarla
searching for flotsam

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 161

Buntéacs
is mairg nach saothruigheann a’ baile

Téacs caighdeánach
is mairg nach saothraíonn an baile

Béarla
it is a pity you can’t earn a living at home

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 162

Buntéacs
dealg airgid

Téacs caighdeánach
dealg airgid

Béarla
A silver brooch

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Éadaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 164

Buntéacs
ní bhfuighidh fear ar bith mo níghean-sa acht an fear a shaothróchas a cuid díthe

Téacs caighdeánach
ní bhfaighidh fear ar bith m’iníonsa ach an fear a shaothrós a cuid di

Béarla
no man will get my daughter other than the man who provides for her

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Tréithe daonna, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Bia agus deoch, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

An Seanteach

Leathanach 164

Buntéacs
is olc a’ margadh bhriseas beirt

Téacs caighdeánach
is olc an margadh a bhriseann beirt

Béarla
it is a poor bargain which ruins both parties

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 170

Buntéacs
cá bhfuil mar chúiteóchas mé é

Téacs caighdeánach
cá bhfuil mar a chúiteos mé é

Béarla
how will I pay him back him

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 171

Buntéacs
slúistí

Téacs caighdeánach
slúistí

Béarla
layabouts, idlers,

Téamaí
Oideachas, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

An Seanteach

Leathanach 178/9

Buntéacs
ionracas os cionn margaidh

Téacs caighdeánach
ionracas os cionn margaidh

Béarla
honesty above bargaining

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 182

Buntéacs
fuair mé í seo i saor-chonradh

Téacs caighdeánach
fuair mé í seo i saorchonradh

Béarla
I got this for a bargain

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 183

Buntéacs
fad is bheadh cuid na ranna ag an chómharsain

Téacs caighdeánach
fad is a bheadh cuid na roinnte ag an chomharsa

Béarla
as long as the neighbours have enough to go around

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 183

Buntéacs
coisgidh cruadhtan féile

Téacs caighdeánach
coisceann cruatan féile

Béarla
hardship prevents generosity

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Fód a’ Bháis

Leathanach 184

Buntéacs
is réidh stiall de chraiceann fir eile aige

Téacs caighdeánach
is réidh stiall de chraiceann fir eile aige

Béarla
it is easy for him to be generous at someone else’s expense

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Rann na Feirste

Leathanach 191

Buntéacs
corrlach

Téacs caighdeánach
corrlach

Béarla
odds, profit margin

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Focal aonair

Fód a’ Bháis

Leathanach 192

Buntéacs
a chuid de’n tsaoghal

Téacs caighdeánach
a chuid den tsaol

Béarla
(all) one’s earthly possessions; that which one prizes

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 193

Buntéacs
caidé an chomaoin a bhí le h-íoc agat linn?

Téacs caighdeánach
cad é an chomaoin a bhí le híoc agat linn?

Béarla
what obligation/debt do you have to repay us?

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 196

Buntéacs
tús lae a fhreastal

Téacs caighdeánach
tús lae a fhreastal

Béarla
to get an early start

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Rann na Feirste

Leathanach 197

Buntéacs
ar maothas le

Téacs caighdeánach
ar maos le

Béarla
drenched in, dripping with, saturated

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 200

Buntéacs
lá práidhneach earraigh

Téacs caighdeánach
lá práinneach earraigh

Béarla
a pressing, spring day

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 205

Buntéacs
go raibh im ar uachtar agus mil ar luachair i Meiriceá

Téacs caighdeánach
go raibh im ar uachtar agus mil ar luachair i Meiriceá

Béarla
America was the land of milk and honey

Téamaí
Taisteal agus imirce, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Samhail

Úna Bhán

Leathanach 206

Buntéacs
níl teann ar a chúl aige

Téacs caighdeánach
níl teann ar a chúl aige

Béarla
he has no backing

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 206

Buntéacs
ní dheachaidh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Duibh ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
ní dheachaigh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Dhuibh ar a bhéala

Béarla
none of the big shops tried to outbid him

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

An Seanteach

Leathanach 207

Buntéacs
ní thiocfa sé choidhche ’un cineáil

Téacs caighdeánach
ní thiocfaidh sé choíche chun cineáil

Béarla
it will never flourish, mature

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Talmhaíocht, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 207

Buntéacs
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Téacs caighdeánach
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Béarla
he already had all the appearances of a wealthy man

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Neamh go h-Árainn

Leathanach 208

Buntéacs
ar an anfhás

Téacs caighdeánach
ar an anás

Béarla
to be destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 208

Buntéacs
sin a’ rud a chuirfeas ar mo bhonnaí mé

Téacs caighdeánach
sin an rud a chuirfidh ar mo bhoinn mé

Béarla
that’s the thing that will set me up in life, give me a good start

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 212

Buntéacs
gan ‘oiread is preab spáide de tionntóighthe

Téacs caighdeánach
gan a oiread is preab spáide de tiontaithe

Béarla
Without even a spadeful turned

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 215

Buntéacs
ar an bhlár fholamh

Téacs caighdeánach
ar an bhlár fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 232

Buntéacs
níl mórán bala de dhíth air

Téacs caighdeánach
níl mórán baile de dhíth air

Béarla
it doesn’t need a lot of repair

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Úna Bhán

Leathanach 237

Buntéacs
bhí siubhal maith ar an eallach bainne

Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar an eallach bainne

Béarla
milking cattle were selling well

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 239

Buntéacs
a’ saothrughadh a gcodach as allus a malacha.

Téacs caighdeánach
ag saothrú a gcoda as allas a malaí.

Béarla
earning their keep by the sweat of their brow.

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Úna Bhán

Leathanach 239

Buntéacs
go dtaradh an lá a mbeadh sí ar a’ neamh-acara

Téacs caighdeánach
go dtige an lá a mbeadh sí ar an neamhacra

Béarla
till the day when she would be of independent means

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Úna Bhán

Leathanach 240

Buntéacs
b’ionann is gaduidheacht a ghabháil ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
b’ionann is gadaíocht a ghabháil ar bhéala duine

Béarla
outbidding s.o. was regarded as theft

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 247

Buntéacs
caidé an leath-ól a rinneadh orthu ?

Téacs caighdeánach
cad é an leithcheal a rinneadh orthu?

Béarla
how were they treated badly?

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 277

Buntéacs
bhí siúbhal maith ar eallach óg

Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar eallach óg

Béarla
there was good demand for young cattle

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Le Clapsholus

Leathanach 278

Buntéacs
An té ar mian leis a’ séan ná bíodh súil aige le rud ar bith

Téacs caighdeánach
An té ar mian leis an séan, ná bíodh súil aige le rud ar bith

Béarla
the one who wishes for prosperity should expect nothing

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 321

Buntéacs
is beag a’ rud nach fearr ‘ná bheith folamh,

Téacs caighdeánach
is beag an rud nach fearr ná a bheith folamh,

Béarla
there’s not much worse than having nothing

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 326

Buntéacs
mil ar chuiseógaigh a bheith agat

Téacs caighdeánach
mil ar chuiseogach a bheith agat

Béarla
to lead an idyllic existence

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Tarngaireacht Mhiseóige

Leathanach 326

Buntéacs
fear gearrthach

Téacs caighdeánach
fear gearrthacha

Béarla
rates collector

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Dlí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Ó Mhuir Go Sliabh

Leathanach 336

Buntéacs
ise a chuir a gcinneamhain ar na díslí,

Téacs caighdeánach
ise a chuir a gcinniúint ar na díslí

Béarla
it was she who gambled with their future/destiny

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Grá - cleamhnas - rómánsaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Na Leabhair

Na Leabhair