Saibhreas Mháire

Úna Bhán

Leathanach 7

Buntéacs
eagla go raibh an droch-dheoir innti

Téacs caighdeánach
eagla go raibh an drochdheoir inti

Béarla
afraid that she came from a bad breed/a bad lot

Téamaí
Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 8

Buntéacs
go bhfuil a ngáir gach aon áit ar fud na dtrí bpobal

Téacs caighdeánach
go bhfuil a ngáir gach aon áit ar fud na dtrí phobal

Béarla
they are renowned throughout the district (the three parishes of Gweedore, The Rosses, Cloughaneely)

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 8/9

Buntéacs
bíodh do chomhairle féin agat

Téacs caighdeánach
bíodh do chomhairle féin agat

Béarla
have it your own way

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 9

Buntéacs
súgán droma a dhéanamh díomsa

Téacs caighdeánach
súgán droma a dhéanamh díomsa

Béarla
to make a harness of me, to be henpecked

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 9

Buntéacs
bhí a croidhe agus a h-anam istuigh ann

Téacs caighdeánach
bhí a croí agus a hanam istigh ann

Béarla
she was completely devoted to him

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 10

Buntéacs
sin mar thig a’ caochlódh ar an aimsir

Téacs caighdeánach
sin mar a thig an claochlú ar an aimsir

Béarla
that’s how the weather changes

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 12

Buntéacs
ní fhuil fios a chinneamhainte ag aonduine againn

Téacs caighdeánach
níl fios a chinniúna ag aon duine againn

Béarla
none of us know our destiny

Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 13

Buntéacs
dubhairt sí leis é gan fiacail a chur ann

Téacs caighdeánach
dúirt sí leis é gan fiacail a chur ann

Béarla
she told him in no uncertain terms, didn’t mince her words

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 20

Buntéacs
bhí an mianach ceart ann

Téacs caighdeánach
bhí an mianach ceart ann

Béarla
he was made of the right stuff, had mettle

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 21

Buntéacs
ó chuan Dhoire go cuan na gCeall

Téacs caighdeánach
ó chuan Dhoire go cuan na gCeall

Béarla
throughout the whole of Donegal

Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 21

Buntéacs
a’ méid atá dh’fheasbhuidhe ar a’ bhád tá sé de bharraidheacht ag fear na stiúrthach

Téacs caighdeánach
an méid atá d’easpa ar an bhád tá sé de bharraíocht ag fear na stiúrach

Béarla
what the boat lacks the man at the helm makes up for

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 23

Buntéacs
le saol na bhfear

Téacs caighdeánach
le saol na bhfear

Béarla
till the end of time

Téamaí
Aimsir agus am, Aois

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 27

Buntéacs
rinne mé cnústa dó

Téacs caighdeánach
rinne mé crústa de

Béarla
I flattened him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 29

Buntéacs
fear beag anbhfann éidtreorach

Téacs caighdeánach
fear beag anbhann éidreorach

Béarla
small feeble man

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 31

Buntéacs
is maith duit féin nach bhfuil cuid bhuailte ionat

Téacs caighdeánach
is maith duit féin nach bhfuil cuid bhuailte ionat

Béarla
it’s as well for you that you’re not worth hitting

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 32

Buntéacs
ná bain mo mhíthapa asam

Téacs caighdeánach
ná bain mo mhíthapa asam

Béarla
don’t make me lose my temper

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 32

Buntéacs
abair leis go racha mise i n-a dheabhaidh lá ar bith...

Téacs caighdeánach
abair leis go rachaidh mise ina dheabhaidh lá ar bith...

Béarla
tell him I’ll take him on any day....

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 34

Buntéacs
maistín dímhúinte

Téacs caighdeánach
maistín dímhúinte

Béarla
ill-bred person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 35

Buntéacs
cainnt gháibhtheach

Téacs caighdeánach
caint gháifeach

Béarla
exaggerated talk (hot air)

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 36

Buntéacs
chan de do bhréagnughadh é

Téacs caighdeánach
chan do do bhréagnú é

Béarla
with all due respect, not to contradict you

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 38

Buntéacs
breith ar do chéill

Téacs caighdeánach
breith ar do chiall

Béarla
to get a grip of yourself, have a bit of sense

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 38

Buntéacs
beidh tú buartha nuair nach mbeidh breith ar d’aithreachas agat

Téacs caighdeánach
beidh tú buartha nuair nach mbeidh breith ar d’aithreachas agat

Béarla
you’ll be sorry when it will be too late

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 41

Buntéacs
ní thiocfadh leis locadh gan leithsgéal

Téacs caighdeánach
ní thiocfadh leis loiceadh gan leithscéal

Béarla
he couldn’t decline (the fight) without an excuse

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 41

Buntéacs
ná déan troid agus ná loic í más éigean duit

Téacs caighdeánach
ná déan troid agus ná loic í más éigean duit.

Béarla
never cause a fight and never shirk one if need be

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 42

Buntéacs
tallann feirge

Téacs caighdeánach
tallann feirge

Béarla
a fit of anger

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 42

Buntéacs
ag troid le fear nach bhfuil olc ná urchóid agam dó

Téacs caighdeánach
ag troid le fear nach bhfuil olc ná urchóid agam dó

Béarla
fighting with a man for whom I bear no ill-will

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 43

Buntéacs
an chuid is lugha de’n troid an chuid is fearr

Téacs caighdeánach
an chuid is lú den troid an chuid is fearr

Béarla
the least fighting done the better

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata

Gnéithe teanga
Nath, Samhail

Leathanach 43

Buntéacs
báire na fola

Téacs caighdeánach
báire na fola

Béarla
the crucial test, the crunch

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Míleata, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 44

Buntéacs
sgéal a thabhóchadh mí-chlú do mo bhaile dúthchais

Téacs caighdeánach
scéal a thabhódh míchlú do mo bhaile dúchais

Béarla
a story that would get the place I was born a bad reputation

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 46

Buntéacs
láthair na bruighne

Téacs caighdeánach
láthair na bruíne

Béarla
the place where the fight was to take place

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 48

Buntéacs
an dá ua de ghaol

Téacs caighdeánach
an dá ó de ghaol

Béarla
second cousins

Téamaí
Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 48

Buntéacs
mé féin a choinnigh le baisteadh é

Téacs caighdeánach
mé féin a choinnigh le baisteadh é

Béarla
I acted as his godparent

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 49

Buntéacs
bhí Síghle iongantach dóirte do’n leanbh

Téacs caighdeánach
bhí Síle iontach doirte don leanbh

Béarla
S. was very devoted to the child

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach - muintir - pobal, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 49

Buntéacs
ag giolamas leis an leanbh

Téacs caighdeánach
ag giolamas leis an leanbh

Béarla
fondling, caressing the child

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
ní fhuil léas ag aonduine ar a shaoghal

Téacs caighdeánach
níl léas ag aon duine ar a shaol

Béarla
no one knows what the future brings

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 51

Buntéacs
shíothlaigh sí an bainne

Téacs caighdeánach
shíothlaigh sí an bainne

Béarla
she strained the milk

Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 53

Buntéacs
cionn is nach dtugaim córas dó

Téacs caighdeánach
cionn is nach dtugaim córas dó

Béarla
because I don’t encourage him, urge him on

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 56

Buntéacs
a’ gabháil ar bhéalaibh Dé

Téacs caighdeánach
ag gabháil ar bhéala Dé

Béarla
to defy God

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath, Samhail

Leathanach 57

Buntéacs
a bheith i gcionn a’ tsleagháin

Téacs caighdeánach
a bheith i gceann an tsleáin

Béarla
cutting peat (working with a peat spade)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 57

Buntéacs
éadan an bhachta

Téacs caighdeánach
éadan an bhachta

Béarla
brow of the turf-bank

Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 58

Buntéacs
nuair a thiocfadh ann dó

Téacs caighdeánach
nuair a thiocfadh ann dó

Béarla
when he would come of age

Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 60

Buntéacs
urlár buailte

Téacs caighdeánach
urlár buailte

Béarla
threshing floor

Téamaí
Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 60/1

Buntéacs
cá bith mar a threabhfadh siad le chéile

Téacs caighdeánach
cibé mar a threabhfadh siad le chéile

Béarla
however they would get on

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 63

Buntéacs
ní fhuil sé tuartha leis a’ sgaramhaint

Téacs caighdeánach
níl sé tuartha leis an scaradh

Béarla
he is not accustomed / acclimatised to separation

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 65

Buntéacs
d’fhéadfaidhe a leath-bhreac a rádh le muinntir na Rosann

Téacs caighdeánach
d’fhéadfaí a leathbhreac a rá le muintir na Rosann

Béarla
the same could be said of the Rosses people

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 66

Buntéacs
na smaointe a bhí a’ faibhreadh i gcroidhe na ndaoine

Téacs caighdeánach
na smaointe a bhí ag fabhrú i gcroí na ndaoine

Béarla
the ideas that were forming in the hearts of the people

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail

Leathanach 73

Buntéacs
ó loisg sé an choinneal loisgfeadh sé an t-órlach

Téacs caighdeánach
ó loisc sé an choinneal loisceadh sé an t-orlach

Béarla
since he started, let him finish

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 75

Buntéacs
an raibh tú ar a gcomhairle?

Téacs caighdeánach
an raibh tú ar a gcomhairle?

Béarla
were you under their influence ?

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 81

Buntéacs
bhí daoine a’ tnúth a choróna dó

Téacs caighdeánach
bhí daoine ag tnúth a choróna dó

Béarla
people were vying for his crown

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 84

Buntéacs
caidé atá tú a mhaoidheamh?

Téacs caighdeánach
cad é atá tú a mhaíomh?

Béarla
what do you mean?

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 85

Buntéacs
bídh cead cainnte ag fear chaillte na himeartha

Téacs caighdeánach
bíonn cead cainte ag fear caillte na himeartha

Béarla
the loser of a contest may talk as much as he pleases (whereas the winner has no need to say anything)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 92

Buntéacs
d’aimsigh Conall a ghunna air

Téacs caighdeánach
d’aimsigh Conall a ghunna air

Béarla
C. aimed his gun at him

Téamaí
Míleata, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 92

Buntéacs
nárbh’ é an ola ar a chroidhe é

Téacs caighdeánach
nárbh é an ola ar a chroí é

Béarla
wouldn’t he get great pleasure from it

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 93

Buntéacs
deireadh dúile a bhaint de rud

Téacs caighdeánach
deireadh dúile a bhaint de rud

Béarla
to despair of sth

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 97

Buntéacs
thoisigh sé a lúthastar liom

Téacs caighdeánach
thosaigh sé a lústar liom

Béarla
he (the dog) started fawning with me

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 100

Buntéacs
i ndiaidh an lóchán a bhaint as an choirce

Téacs caighdeánach
i ndiaidh an lóchán a bhaint as an choirce

Béarla
after separating the chaff from the oats

Téamaí
Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 100

Buntéacs
gur buaine bladh ná saol

Téacs caighdeánach
gur buaine bladh ná saol

Béarla
that fame outlives death

Téamaí
Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 102

Buntéacs
nár dhoicheallach an mhaise dó é le strainséir

Téacs caighdeánach
nár dhoicheallach an mhaise dó é le strainséir

Béarla
such inhospitableness to show a stranger

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 104

Buntéacs
is iomaí lá ag an uaigh orainn

Téacs caighdeánach
is iomaí lá ag an uaigh orainn

Béarla
you’re a long time dead

Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 104

Buntéacs
leath a dhéanamh de féin agus leath de’n tsaoghal

Téacs caighdeánach
leath a dhéanamh de féin agus leath den tsaol

Béarla
to work all the hours God sends him / never take a break

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 108

Buntéacs
ní dhéanfadh siad croí de’n Dochartach Mór

Téacs caighdeánach
ní dhéanfadh siad croí den Dochartach Mhór

Béarla
they don't bear comparison with DM; they wouldn’t hold a candle to...

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 111

Buntéacs
i bhfaiteadh na súl

Téacs caighdeánach
i bhfaiteadh na súl

Béarla
in the twinkling of an eye

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 112

Buntéacs
ní raibh cuid na ranna ann

Téacs caighdeánach
ní raibh cuid na roinnte ann

Béarla
it wasn’t big enough to share

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 112

Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 114

Buntéacs
splanc chéille

Téacs caighdeánach
splanc chéille

Béarla
a bit of sense, a titter of wit

Téamaí
Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 114

Buntéacs
fear a raibh boc mearaidh air

Téacs caighdeánach
fear a raibh boc mearaidh air

Béarla
a man who was totally deranged

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 118

Buntéacs
clipríneach

Téacs caighdeánach
clipríneach

Béarla
limping person, cripple

Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 119

Buntéacs
don óg-mhnaoi a raibh sé dálta léithe

Téacs caighdeánach
don ógbhean a raibh sé dálta léi

Béarla
for the young woman to whom he was betr

Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 121

Buntéacs
ní thig a’ beo i dtír ar a’ mharbh

Téacs caighdeánach
ní thig an beo i dtír ar an mharbh

Béarla
life must go on; one must continue with one’s own life after the death of a loved one

Téamaí
Teaghlach - muintir - pobal, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 126

Buntéacs
ní thig olc i dtír, adeir siad, nach fearrde ’dhuine éigin

Téacs caighdeánach
ní thig olc i dtír, a deir siad, nach fearrde do dhuine éigin

Béarla
it’s an ill wind that blows nobody any good

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 126

Buntéacs
caoineadh cosgarthach

Téacs caighdeánach
caoineadh coscrach

Béarla
distressful crying, lamenting

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 128

Buntéacs
fead ghlaice

Téacs caighdeánach
fead ghlaice

Béarla
whistle made with two fingers in mouth

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Baill choirp

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 130

Buntéacs
créatúr ar leag Dia lámh air

Téacs caighdeánach
créatúr ar leag Dia lámh air

Béarla
a person touched by God, a disabled person

Téamaí
Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 130

Buntéacs
gruag sceadach

Téacs caighdeánach
gruaig sceadach

Béarla
balding, scant hair

Téamaí
Tréithe daonna, Baill choirp

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 130

Buntéacs
uaill

Téacs caighdeánach
uaill

Béarla
light-headed, scatterbrained person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 130

Buntéacs
ag imeacht le gaoth

Téacs caighdeánach
ag imeacht le gaoth

Béarla
(of person) to wander aimlessly

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 131

Buntéacs
bhí sé fiúntach gan bheith sgabthach agus bhí sé críonna gan bheith ceachardha

Téacs caighdeánach
bhí sé fiúntach gan a bheith scaiptheach agus bhí sé críonna gan a bheith ceachartha

Béarla
he was generous but not prodigal, thrifty but not miserly

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 132

Buntéacs
fá choinne lá na coise tinne

Téacs caighdeánach
fá choinne lá na coise tinne

Béarla
for a rainy day

Téamaí
Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 139

Buntéacs
ar teaghrán

Téacs caighdeánach
ar teaghrán

Béarla
tethered to, on a lead

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 139

Buntéacs
easumhal

Téacs caighdeánach
easumhal

Béarla
disobedient, insubordinate

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 140

Buntéacs
nuair a thiocfadh ar an fheadhain teitheadh

Téacs caighdeánach
nuair a thiocfadh ar an fheadhain teitheadh

Béarla
when the troops would have to flee

Téamaí
Míleata, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 145

Buntéacs
beart de réir do bhriathair

Téacs caighdeánach
beart de réir do bhriathair

Béarla
fulfilment of one’s word

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 156

Buntéacs
is iomdha uair a chuir mé faisnéis Shéimidh

Téacs caighdeánach
is iomaí uair a chuir mé faisnéis Shéimí

Béarla
many a time I enquired about Séimidh’s whereabouts

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 156

Buntéacs
an saighdiúir anaithnid

Téacs caighdeánach
an saighdiúir anaithnid

Béarla
the unknown soldier

Téamaí
Míleata

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 157

Buntéacs
ag comhrac Broadway agus Fifth Avenue

Téacs caighdeánach
ag comhrac Broadway agus Fifth Avenue

Béarla
at the junction of ......

Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 158

Buntéacs
faoin chrann smola

Téacs caighdeánach
faoin chrann smola

Béarla
blighted, cursed; under corrupting or pernicious influence

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Stair

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 162

Buntéacs
mar adeireadh na daoine a tháinig rómhainn, ní buan a’ nídh caithtear,

Téacs caighdeánach
mar a deireadh na daoine a tháinig romhainn, ní buan an ní a chaitear,

Béarla
as our forebears used to say, nothing lasts forever

Téamaí
Aimsir agus am, Aois

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 164

Buntéacs
bean de dhuine is de dhaoinibh

Téacs caighdeánach
bean de dhuine is de dhaoine

Béarla
a woman of fine stock

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 165

Buntéacs
Acht a’ lá ba dóigheamhla í ní dhéanfadh sí croidhe de’n nighin de thairbe gnaoi

Téacs caighdeánach
Ach an lá ba dhóighiúla í ní dhéanfadh sí croí den iníon de thairbe gnaoi

Béarla
however great her beauty it was nothing in comparison to her daughter’s

Téamaí
Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 167

Buntéacs
breacshláinte

Téacs caighdeánach
breacshláinte

Béarla
fairly good health

Téamaí
Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 168

Buntéacs
chorn mé mo ruaim

Téacs caighdeánach
chorn mé mo ruaim

Béarla
I wound in my reel

Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 168

Buntéacs
fáidheadóracht a dhéanamh ar an aimsir

Téacs caighdeánach
fáidheadóracht a dhéanamh ar an aimsir

Béarla
to predict the weather

Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 169

Buntéacs
nach goirid bíos a’ caochlódh a’ teacht

Téacs caighdeánach
nach gairid a bhíonn an claochlú ag teacht

Béarla
it doesn’t take long for the weather to change

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 174

Buntéacs
ní fiú do shaothar é

Téacs caighdeánach
ní fiú do shaothar é.

Béarla
don’t bother yourself, it’s not worth your while

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 179

Buntéacs
deilín

Téacs caighdeánach
deilín

Béarla
rigmarole, to repeat sth in a sing-song fashion

Téamaí
Oideachas, Ceol agus filíocht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 180

Buntéacs
siabhrán

Téacs caighdeánach
siabhrán

Béarla
mental confusion, delusion

Téamaí
Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 180

Buntéacs
glagaire

Téacs caighdeánach
glagaire

Béarla
silly talker, empty headed person

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 182

Buntéacs
bhí sé amuigh uirthí nach raibh an chuid a ba truime de’n chéill aicí

Téacs caighdeánach
bhí sé amuigh uirthi nach raibh an chuid ba throime den chiall aici

Béarla
it was said of her that she didn’t have much sense

Téamaí
Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 182

Buntéacs
nuair a fionnadh a locht

Téacs caighdeánach
nuair a fionnadh a locht

Béarla
when her faults were discovered

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 183

Buntéacs
ó thaobh na dtaobhann

Téacs caighdeánach
ó thaobh na dtaobhanna

Béarla
from both sides (of the family)

Téamaí
Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 184

Buntéacs
gan breith ar d’aithreachas agat

Téacs caighdeánach
gan breith ar d’aithreachas agat

Béarla
when it’s too late to regret

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 186

Buntéacs
... go sgiordann éan as gach ealt

Téacs caighdeánach
go sciurdann éan as gach ealta ...

Béarla
there’s always an odd man out, an exception to the rule

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 187

Buntéacs
fuasgladh na ceiste

Téacs caighdeánach
fuascailt na ceiste

Béarla
the answer to the question

Téamaí
Oideachas, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 187

Buntéacs
bhí siad mar d’aithneóchadh siad araon go raibh siad daithte dá chéile ó thús a’ tsaoghail

Téacs caighdeánach
bhí siad mar a d’aithneodh siad araon go raibh siad daite dá chéile ó thús an tsaoil

Béarla
it was as if they both recognised they were always destined to be with each other

Téamaí
Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 191

Buntéacs
drabhlás a lig a mhaidí le sruth

Téacs caighdeánach
drabhlás a lig a mhaidí le sruth

Béarla
a drunk who neglected his responsibilities

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás - beatha - sláinte, Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 191

Buntéacs
is cosamhail gur leannán é atá a’ ruaig ar a’ mhór-chuid de Shíol Éabha

Téacs caighdeánach
is cosúil gur leannán é atá ag ruaigeadh ar an mhór-chuid de Shíol Éabha

Béarla
...a reoccurring affliction of the majority of the human race

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Bás - beatha - sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 191

Buntéacs
d’imigh an sgéal ar fud na tíre mar d’imtheóchadh fallsgaoith i bhfraoch a’ tsléibhe i dtiormlach samhraidh

Téacs caighdeánach
d’imigh an scéal ar fud na tíre mar a d’imeodh falscaí i bhfraoch an tsléibhe i dtriomach samhraidh

Béarla
the news spread throughout the country like a mountain heather fire in a summer drought

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 195

Buntéacs
nach mé a rinne an eala mhagaidh díom féin

Téacs caighdeánach
nach mé a rinne an eala mhagaidh díom féin

Béarla
didn’t I make a laughing stock of myself

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 195

Buntéacs
Sin na fir agat. Aon chioth amháin a fhliuch an t-iomlán acu

Téacs caighdeánach
Sin na fir agat. Aon chith amháin a d’fhliuch an t-iomlán acu

Béarla
That’s men for you. They are all tarred with the same brush

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 196

Buntéacs
go raibh a chroidhe istuigh ionnam

Téacs caighdeánach
go raibh a chroí istigh ionam

Béarla
that he loved me

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 202

Buntéacs
i n-a ádhbhar aithiomráidh

Téacs caighdeánach
ina ábhar athiomrá

Béarla
the butt, object, cause of back-biting, slander

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 202

Buntéacs
b’fhearr liom fear fiúntach folamh ná cneámhaire ceachardha

Téacs caighdeánach
b’fhearr liom fear fiúntach folamh ná cneámhaire ceachartha

Béarla
I’d prefer a penniless generous man to a mean-fisted miser

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 204

Buntéacs
a’ socradh dála

Téacs caighdeánach
ag socrú dála

Béarla
making marriage arrangements

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 206

Buntéacs
níl teann ar a chúl aige

Téacs caighdeánach
níl teann ar a chúl aige

Béarla
he has no backing

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 206

Buntéacs
ní dheachaidh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Duibh ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
ní dheachaigh aon cheann de shiopaí móra an Chlocháin Dhuibh ar a bhéala

Béarla
none of the big shops tried to outbid him

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 206

Buntéacs
dubhlaidheacht a’ gheimhridh

Téacs caighdeánach
dúlaíocht an gheimhridh

Béarla
the depths of winter

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 207

Buntéacs
ubhall a’ sgeadamáin

Téacs caighdeánach
úll an sceadamáin

Béarla
Adam’s apple

Téamaí
Baill choirp

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 207

Buntéacs
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Téacs caighdeánach
bhí dreach agus déanamh toicí cheana féin air

Béarla
he already had all the appearances of a wealthy man

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 208

Buntéacs
sin a’ rud a chuirfeas ar mo bhonnaí mé

Téacs caighdeánach
sin an rud a chuirfidh ar mo bhoinn mé

Béarla
that’s the thing that will set me up in life, give me a good start

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 209

Buntéacs
a’ cur ar a súile díthe

Téacs caighdeánach
ag cur ar a súile di

Béarla
impressing upon her

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Leathanach 209

Buntéacs
beireadh thall is i bhfos air

Téacs caighdeánach
rugadh thall is abhus air

Béarla
he was gripped on either side

Téamaí
Baill choirp

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 210

Buntéacs
siubhail thusa leat linne

Téacs caighdeánach
siúil thusa leat linne

Béarla
come on you with us

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 212

Buntéacs
bíodh crathán céille agat

Téacs caighdeánach
bíodh crothán céille agat

Béarla
have a bit of sense

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 212

Buntéacs
a’ cur bala ar do theach

Téacs caighdeánach
ag cur baile ar do theach

Béarla
repairing your house

Téamaí
Teach agus baile, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 215

Buntéacs
ar an bhlár fholamh

Téacs caighdeánach
ar an bhlár fholamh

Béarla
destitute

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 216

Buntéacs
b’fhurasta casadh a bhaint as

Téacs caighdeánach
b’fhurasta casadh a bhaint as

Béarla
it was easy to teach him a lesson

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 222

Buntéacs
thigeadh cearthaigh air

Téacs caighdeánach
thigeadh cearthaí air

Béarla
he would get the jitters

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 223

Buntéacs
gach éan mar a oiltear é

Téacs caighdeánach
gach éan mar a oiltear é

Béarla
everybody is formed by their upbringing

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 226

Buntéacs
go bhfuil bun ar an aimsir

Téacs caighdeánach
go bhfuil bun ar an aimsir

Béarla
that the weather is improving

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 227

Buntéacs
gach duine aca a’ maoidheamh as a dhream féin

Téacs caighdeánach
gach duine acu ag maíomh as a dhream féin

Béarla
everyone boasting about their own people

Téamaí
Teaghlach - muintir - pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 229

Buntéacs
nach méanair duit do shaoghal

Téacs caighdeánach
nach méanair duit do shaol

Béarla
you have a great life

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 233

Buntéacs
ar na gaobhair

Téacs caighdeánach
ar na gaobhair

Béarla
close at hand

Téamaí
Teach agus baile, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 233

Buntéacs
ní raibh a dhath le cian a thógáil de acht...

Téacs caighdeánach
ní raibh a dhath le cian a thógáil de ach..

Béarla
there was nothing to raise his spirits but...

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 237

Buntéacs
bhí siubhal maith ar an eallach bainne

Téacs caighdeánach
bhí siúl maith ar an eallach bainne

Béarla
milking cattle were selling well

Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 238

Buntéacs
an cur céadhna. Gloine is pionnta an fear

Téacs caighdeánach
an cor céanna. Gloine is pionnta an fear

Béarla
the same round again. A whiskey and a pint per man

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 239

Buntéacs
go dtaradh an lá a mbeadh sí ar a’ neamh-acara

Téacs caighdeánach
go dtige an lá a mbeadh sí ar an neamhacra

Béarla
till the day when she would be of independent means

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 240

Buntéacs
ar fheabhas Éireann

Téacs caighdeánach
ar fheabhas Éireann

Béarla
excellent; the very best

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 240

Buntéacs
b’ionann is gaduidheacht a ghabháil ar a bhéalaibh

Téacs caighdeánach
b’ionann is gadaíocht a ghabháil ar bhéala duine

Béarla
outbidding s.o. was regarded as theft

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Airgead - maoin - gnó, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 241

Buntéacs
thiocfadh an lá a mbeadh a cinneamhaint ar a cómhairle féin

Téacs caighdeánach
thiocfadh an lá a mbeadh a cinniúint ar a cómhairle féin

Béarla
the day would come when she would decide her own destiny

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Aois, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 243

Buntéacs
mar adeireadh na sean-daoine is furas leithsgéal a fhagháil do fhear na feille

Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, is furasta leithscéal a fháil d'fhear na feille

Béarla
it’s easy to find an excuse for the betrayer

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 244

Buntéacs
de’n imirt a’ coimheád

Téacs caighdeánach
den imirt an coimhéad

Béarla
one cannot be too careful; better safe than sorry

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 255

Buntéacs
ní le duine féin a ghníthear aithiomradh

Téacs caighdeánach
ní le duine féin a ghnítear athiomrá

Béarla
you don’t slander s.o. to his face

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Dlí, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 255

Buntéacs
ná bí i n-a dhiaidh orm

Téacs caighdeánach
ná bí ina dhiaidh orm

Béarla
don’t be critical of me

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Nath

Leathanach 258

Buntéacs
is furas a sgabadh agus is deacair a thabhairt arais (cliú an duine)

Téacs caighdeánach
is furasta a sgabadh agus is deacair a thabhairt ar ais (clú an duine)

Béarla
it is easy to squander and difficult to bring back ( a person’s reputation)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 260

Buntéacs
deoch shearbh a ól

Téacs caighdeánach
deoch shearbh a ól

Béarla
to admit, accept the bitter truth

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 261

Buntéacs
beannóg a naprainn

Téacs caighdeánach
beannóg a naprúin

Béarla
the corner of her apron

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Na Leabhair

Na Leabhair