Leathanach 7
Buntéacs
draoidín
Téacs caighdeánach
draoidín
Béarla
a small person
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 7
Buntéacs
bhí sise istuigh againn
Téacs caighdeánach
bhí sise istigh againn
Béarla
she lived with us
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 7
Buntéacs
anbhfann
Téacs caighdeánach
anbhann
Béarla
weak, feeble
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 8
Buntéacs
go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht
Téacs caighdeánach
go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht
Béarla
until till he’s blue in the face from cold
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 8
Buntéacs
… go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht
Téacs caighdeánach
… go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht
Béarla
until till he’s blue in the face from cold
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 9
Buntéacs
a’ bhail a thug a’ saoghal air
Téacs caighdeánach
an bhail a thug an saol air
Béarla
the way life treated him
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Cúinsí pearsanta, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
triuch
Téacs caighdeánach
triuch
Béarla
whooping cough
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 9
Buntéacs
thigeadh rabhán uirthí a chraitheadh an cliabhlach aicí
Téacs caighdeánach
thigeadh rabhán uirthi a chroitheadh an cliabhrach aici
Béarla
her chest used to shake in a prolonged fit (of coughing)
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
mar chraithfeadh an ghaoth canach a’ tsléibhe
Téacs caighdeánach
mar a chroithfeadh an ghaoth canach an tsléibhe
Béarla
as the wind would shake mountain bog-cotton
Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí
Leathanach 10
Buntéacs
cómhrac báis is beatha
Téacs caighdeánach
comhrac báis agus beatha
Béarla
the fight between life and death
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 10
Buntéacs
go dtiocfadh aghaidh bhisighthe uirthí
Téacs caighdeánach
go dtiocfadh aghaidh bhisigh uirthi
Béarla
that she would recover, improve
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 11
Buntéacs
...go dtéigheadh a’ t-iomlán againn ‘un na bhFlaitheas i gcuideachta a chéile
Téacs caighdeánach
go dtéadh an t-iomlán againn chun na bhflaitheas i gcuideachta a chéile
Béarla
that we'd all go to heaven together
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 12
Buntéacs
anacaireach
Téacs caighdeánach
anacrach
Béarla
miserable, awkward, painful
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 14
Buntéacs
a’ t-árthrach
Téacs caighdeánach
an t-árthach
Béarla
the vessel (ship)
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 15
Buntéacs
is ionann ‘s a’ cás
Téacs caighdeánach
is ionann is an cás
Béarla
the difference is nominal, it is all the same
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 18
Buntéacs
chonnaic sé cróchnáidí
Téacs caighdeánach
chonaic sé crócharnaidí
Béarla
he saw phantom corteges (in vision)
Téamaí
An t-osnádúr, Bás – beatha – sláinte, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 18
Buntéacs
théid siad i riocht daondha ar uairibh
Téacs caighdeánach
téánn siad i riocht daonna ar uairibh
Béarla
they sometimes take the form of humans
Téamaí
An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
sgealpaigh
Téacs caighdeánach
scailp
Béarla
a cleft in rock
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 20
Buntéacs
oitir
Téacs caighdeánach
oitir
Béarla
a submerged sandbank
Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 20
Buntéacs
ní raibh de éadach air acht folach a náire agus spaga crochta le n-a sgoróig
Téacs caighdeánach
ní raibh d’éadach air ach folach a náire agus spaga crochta lena chorróg
Béarla
he had just enough clothes and a pouch suspended from his hip to conceal his nakedness
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 24
Buntéacs
spileád
Téacs caighdeánach
spiléar
Béarla
a trawl-line
Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 25
Buntéacs
ar eachaibh slime sleamhaine
Téacs caighdeánach
ar eacha slime sleamhna
Béarla
on sleek, well-groomed steeds
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 25
Buntéacs
greadaidh libh a luighe!
Téacs caighdeánach
greadaigí libh a luí!
Béarla
get off to bed!
Téamaí
Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
an bhruidhean áluinn
Téacs caighdeánach
an bhruíon álainn
Béarla
the beautiful fairy dwelling
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
sluagh sídhe
Téacs caighdeánach
slua sí
Béarla
a fairy host
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
moladh sé a dheireadh
Téacs caighdeánach
moladh sé a dheireadh
Béarla
the proof of the pudding is in the eating (judge it by results)
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 28
Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh
Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh
Béarla
left destitute
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta
Leathanach 28
Buntéacs
díoghbháil codlata
Téacs caighdeánach
Béarla
a lack of sleep
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
téidhfe mé an geadán aige
Téacs caighdeánach
téifidh mé an geadán aige
Béarla
I’ll warm his backside, smack his ass for him
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
bacáil
Téacs caighdeánach
bacadh
Béarla
a hindrance
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 29
Buntéacs
bhí seol agus dhá eiteagán uirthí
Téacs caighdeánach
bhí seol agus dhá eiteagán uirthi
Béarla
it had a sail and two flying jibs
Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
réabáin
Téacs caighdeánach
réabáin
Béarla
eyelets in sail
Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
ní raibh ‘oiread is gránadh uirthí
Téacs caighdeánach
ní raibh a oiread is gránú uirthi
Béarla
there wasn’t as much as a mark on her
Téamaí
Le plé
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
na fargáin
Téacs caighdeánach
na fargáin
Béarla
the steep slopes with ledges (terraces)
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
bíodh a smután maol
Téacs caighdeánach
bíodh a smután maol
Béarla
let its mast be bare
Téamaí
Le plé
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
bainfe tú a’ bláth de’n Cholumbia
Téacs caighdeánach
bainfidh tú an bláth den Cholumbia
Béarla
you will surpass, outshine the Columbia (ie name of boat)
Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
tugadh as é
Téacs caighdeánach
tugadh as é
Béarla
it was spirited away (by supernatural forces)
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
na bliadhanta i n-a dhiaidh sin a fionnadh fírinne an sgéil liom
Téacs caighdeánach
na blianta ina dhiaidh sin a fionnadh fírinne an scéil liom
Béarla
I discovered the truth of the story years later
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
deir siad go loiteann fírinne filidheacht
Téacs caighdeánach
deir siad go loiteann fírinne fílíocht
Béarla
they say the truth can ruin a good story
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 38
Buntéacs
d’fhás geadhrainn ar a taobhannaí
Téacs caighdeánach
d’fhás giúrainn ar a taobhanna
Béarla
barnacles grew on its sides
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 38
Buntéacs
gur imigh ár dtubaiste léithe
Téacs caighdeánach
gur imigh ár dtubaiste léi
Béarla
that all our misfortunes left with her
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 41
Buntéacs
aiseag a sláinte
Téacs caighdeánach
aiseag a sláinte
Béarla
the restoration of her health
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 44
Buntéacs
déanfasach
Téacs caighdeánach
déanfasach
Béarla
efficient, active, industrious, speedy
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 44
Buntéacs
tuisliughadh
Téacs caighdeánach
tuisle
Béarla
a trip, stumble
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Farraige, Iompar agus caidrimh, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 44
Buntéacs
dóirling
Téacs caighdeánach
duirling
Béarla
a stony beach
Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 45
Buntéacs
cailleach a’ ghiodal
Téacs caighdeánach
cailleach an ghiodail
Béarla
the giddy woman
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
i n-a éan chorr
Téacs caighdeánach
ina éan chorr
Béarla
the odd one out
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 47
Buntéacs
a chur faisnéise
Téacs caighdeánach
a chur faisnéise
Béarla
seeking information
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
le fios nó le h-amhras
Téacs caighdeánach
le fios nó le hamhras
Béarla
just in case
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 47
Buntéacs
tá a gruaidhe ró-chraorac
Téacs caighdeánach
tá a grua róchraorag
Béarla
her cheeks are too red, high coloured
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 47
Buntéacs
bhí an chréachta sa dream
Téacs caighdeánach
bhí an chréachta sa dream
Béarla
tuberculosis ran in the family
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 48
Buntéacs
aicid thógálach a’ chréachta
Téacs caighdeánach
aicíd thógálach an chréachta
Béarla
tuberculosis is a contagious disease
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 48
Buntéacs
éara snoighte
Téacs caighdeánach
méara snoite
Béarla
delicate, emaciated fingers
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 48/9
Buntéacs
9. bhí an lasair i n-a gruaidhe...mar bhí riamh
Téacs caighdeánach
bhí an lasair ina grua...mar a bhí riamh
Béarla
the colour was (back) in her cheeks as ever
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 49
Buntéacs
sgéal chluinfeas tír is cheilfeas muinntir
Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír agus a cheilfeas muintir
Béarla
what everybody but one’s own talks about, ( family suppressing embarrassing or painful news in spite of it being common knowledge)
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal, Sofhriotal
Leathanach 55
Buntéacs
. failleagáin
Téacs caighdeánach
áilleagáin
Béarla
toys, trinkets
Téamaí
Le plé
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 55
Buntéacs
deir siad nach bhfuil ciall ar bith comh maith le ciall cheannaigh
Téacs caighdeánach
deir siad nach bhfuil ciall ar bith chomh maith le ciall cheannaithe
Béarla
they say hard won experience is the best
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 59
Buntéacs
céad bliadhain is corradh
Téacs caighdeánach
céad bliain agus corradh
Béarla
slightly more than a hundred years
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 59
Buntéacs
clocha na dubh-shraithe
Téacs caighdeánach
clocha na dúshraithe
Béarla
the foundation stones
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 60
Buntéacs
ní ba deise do
Téacs caighdeánach
ní ba dheise do
Béarla
closer, nearer to
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 61
Buntéacs
an dóigh le n-a ghiollacht
Téacs caighdeánach
an dóigh lena ghiollacht
Béarla
how to prepare it (food)
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 61
Buntéacs
i n-asgaidh
Téacs caighdeánach
in aisce
Béarla
free of charge
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 61
Buntéacs
tuistiún
Téacs caighdeánach
toistiún
Béarla
a fourpenny piece
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Stair
Gnéithe teanga
Focal aonair, Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 61
Buntéacs
rinne sé a shaidhbhreas ar a’ tuistiún nach bhfuair sé
Téacs caighdeánach
rinne sé a shaibhreas ar an toistiún nach bhfuair sé
Béarla
his eye for business reaped rewards
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 62
Buntéacs
siubhail leat linn
Téacs caighdeánach
siúil leat linn
Béarla
come along with us
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 62
Buntéacs
i n-aois deiscréide
Téacs caighdeánach
in aois discréide
Béarla
the age of reason, discretion
Téamaí
Aois
Leathanach 64
Buntéacs
....thárla gan cóir ann
Téacs caighdeánach
...tharla gan cóir ann
Béarla
since there is no favourable wind
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 64
Buntéacs
grabhar na mónadh
Téacs caighdeánach
grabhar na móna
Béarla
the turf mould
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 64
Buntéacs
pionnta leanna nighfeas grabhar na mónadh de na scamháin againn
Téacs caighdeánach
pionta leanna a nífeas grabhar na móna de na scamhóga againn
Béarla
a pint of beer to wash down the turf mould
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 65
Buntéacs
ní raibh sé i n-a mhuinighin sin
Téacs caighdeánach
ní raibh sé ina mhuinín sin
Béarla
he wasn’t relying, depending on that
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 66
Buntéacs
agus a’ ceasnaidhean ar Churaidh na Craobhruaidhe
Téacs caighdeánach
agus an ceasna ar Churaidh na Craoibhe Rua
Béarla
and the Red Branch Knights laid low with sickness
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
nuair a chuir sé sealán smacht ar Éirinn
Téacs caighdeánach
nuair a chuir sé sealán smachta ar Éirinn
Béarla
when he put all of Ireland under his control
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Stair, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 66
Buntéacs
goireadh Ó Dómhnaill dó
Téacs caighdeánach
gaireadh Ó Dónaill de
Béarla
he was proclaimed The O’Donnell (Chief of the Clan)
Téamaí
Stair, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
ba é an t-eagnaidhe é mar Mhicí
Téacs caighdeánach
ba é an t-eagnaí é mar Mhicí
Béarla
Micí was the wise one
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 67
Buntéacs
b’éigean duit gaimbín a íoc le cois luach an earraidh
Téacs caighdeánach
b’eigean duit gaimbín a íoc le cois luach an earra
Béarla
you had to pay the interest as well as the price of the goods
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 67
Buntéacs
dalla mullóg
Téacs caighdeánach
dallamullóg
Béarla
to hoodwink, delude
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 68
Buntéacs
má chuirtear Béarla air
Téacs caighdeánach
má chuirtear Béarla air
Béarla
if it is written (in the credit book)
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Meafar, Samhail, Sofhriotal
Leathanach 69
Buntéacs
ní raibh mórán iarraidh agam-sa ná ag Mághnus air
Téacs caighdeánach
ní raibh mórán iarraidh agamsa ná ag Mághnus air
Béarla
neither Mághnus nor me had much time for him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 70
Buntéacs
...i n-a h-Oisín i ndiaidh na bhFian
Téacs caighdeánach
ina Oisín i ndiaidh na bhFiann
Béarla
to be left companionless (after the demise of one’s contemporaries )
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Leathanach 71
Buntéacs
gealach na gconnlach
Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach
Béarla
the harvest moon
Téamaí
Aimsir agus am, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 71
Buntéacs
bearrád spéire
Téacs caighdeánach
bairéad spéire
Béarla
a white linen cap
Téamaí
Éadaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 72
Buntéacs
tá na Boers a’ baint a’ ghus’ asta
Téacs caighdeánach
tá na Boers ag baint an ghusa astu
Béarla
the Boers are humbling their pride
Téamaí
Míleata, Mothúcháin, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 72
Buntéacs
ag iarraidh muirínighe
Téacs caighdeánach
ag iarraidh muiríní
Béarla
looking for thatching grass
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 76
Buntéacs
gur badh buan beo sinn
Téacs caighdeánach
gura buan beo sinn
Béarla
may we have long lives
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 76
