An Draoidín

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 8

Buntéacs
go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht

Téacs caighdeánach
go dtí go bhfuil dath na ndaol air leis an fhuacht

Béarla
until till he’s blue in the face from cold

Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 9

Buntéacs
a’ bhail a thug a’ saoghal air

Téacs caighdeánach
an bhail a thug an saol air

Béarla
the way life treated him

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Cúinsí pearsanta, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 9

Buntéacs
triuch

Téacs caighdeánach
triuch

Béarla
whooping cough

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 9

Buntéacs
thigeadh rabhán uirthí a chraitheadh an cliabhlach aicí

Téacs caighdeánach
thigeadh rabhán uirthi a chroitheadh an cliabhrach aici

Béarla
her chest used to shake in a prolonged fit (of coughing)

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 10

Buntéacs
mar chraithfeadh an ghaoth canach a’ tsléibhe

Téacs caighdeánach
mar a chroithfeadh an ghaoth canach an tsléibhe

Béarla
as the wind would shake mountain bog-cotton

Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar

Leathanach 10

Buntéacs
cómhrac báis is beatha

Téacs caighdeánach
comhrac báis is beatha

Béarla
the fight between life and death

Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 10

Buntéacs
go dtiocfadh aghaidh bhisighthe uirthí

Téacs caighdeánach
go dtiocfadh aghaidh bhisigh uirthi

Béarla
that she would recover, improve

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Samhail, Nath

Leathanach 11

Buntéacs
...go dtéigheadh a’ t-iomlán againn ‘un na bhFlaitheas i gcuideachta a chéile

Téacs caighdeánach
go dtéadh an t-iomlán againn chun na bhFlaitheas i gcuideachta a chéile

Béarla
that we'd all go to heaven together

Téamaí
Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 12

Buntéacs
anacaireach

Téacs caighdeánach
anacrach

Béarla
miserable, awkward, painful

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 14

Buntéacs
a’ t-árthrach

Téacs caighdeánach
an t-árthach

Béarla
the vessel (ship)

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 15

Buntéacs
is ionann ‘s a’ cás

Téacs caighdeánach
is ionann is an cás

Béarla
the difference is nominal, it is all the same

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 18

Buntéacs
chonnaic sé cróchnáidí

Téacs caighdeánach
chonaic sé crócharnaidí

Béarla
he saw phantom corteges (in vision)

Téamaí
An t-osnádúr, Bás – beatha – sláinte, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 18

Buntéacs
théid siad i riocht daondha ar uairibh

Téacs caighdeánach
théadh siad i riocht daonna ar uaireanta

Béarla
they sometimes take the form of humans

Téamaí
An t-osnádúr

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 19

Buntéacs
sgealpaigh

Téacs caighdeánach
scailp

Béarla
a cleft in rock

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 20

Buntéacs
oitir

Téacs caighdeánach
oitir

Béarla
a submerged sandbank

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 20

Buntéacs
ní raibh de éadach air acht folach a náire agus spaga crochta le n-a sgoróig

Téacs caighdeánach
ní raibh d’éadach air ach folach a náire agus spaga crochta lena chorróg

Béarla
he had just enough clothes and a pouch suspended from his hip to conceal his nakedness

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 24

Buntéacs
spileád

Téacs caighdeánach
spiléar

Béarla
a trawl-line

Téamaí
Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 25

Buntéacs
ar eachaibh slime sleamhaine

Téacs caighdeánach
ar eacha slime sleamhna

Béarla
on sleek, well-groomed steeds

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 25

Buntéacs
greadaidh libh a luighe!

Téacs caighdeánach
greadaigí libh a luí!

Béarla
get off to bed!

Téamaí
Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
an bhruidhean áluinn

Téacs caighdeánach
an bhruíon álainn

Béarla
the beautiful fairy dwelling

Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 25

Buntéacs
sluagh sídhe

Téacs caighdeánach
slua sí

Béarla
a fairy host

Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 26

Buntéacs
moladh sé a dheireadh

Téacs caighdeánach
moladh sé a dheireadh

Béarla
the proof of the pudding is in the eating (judge it by results)

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Nath

Leathanach 28

Buntéacs
ar a’ tráigh fhoilimh

Téacs caighdeánach
ar an trá fholamh

Béarla
left destitute

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Samhail, Nath

Leathanach 28

Buntéacs
díoghbháil codlata

Téacs caighdeánach
díobháil chodlata

Béarla
a lack of sleep

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 28

Buntéacs
téidhfe mé an geadán aige

Téacs caighdeánach
téifidh mé an geadán aige

Béarla
I’ll warm his backside, smack his ass for him

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 29

Buntéacs
bacáil

Téacs caighdeánach
bacadh

Béarla
a hindrance

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 29

Buntéacs
bhí seol agus dhá eiteagán uirthí

Téacs caighdeánach
bhí seol agus dhá eiteagán uirthi

Béarla
it had a sail and two flying jibs

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 29

Buntéacs
réabáin

Téacs caighdeánach
réabáin

Béarla
eyelets in sail

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 29

Buntéacs
ní raibh ‘oiread is gránadh uirthí

Téacs caighdeánach
ní raibh a oiread is gránú uirthi

Béarla
there wasn’t as much as a mark on her

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 29

Buntéacs
na fargáin

Téacs caighdeánach
na fargáin

Béarla
the steep slopes with ledges (terraces)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 29

Buntéacs
bíodh a smután maol

Téacs caighdeánach
bíodh a smután maol

Béarla
let its mast be bare

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 30

Buntéacs
bainfe tú a’ bláth de’n Cholumbia

Téacs caighdeánach
bainfidh tú an bláth den Cholumbia

Béarla
you will surpass, outshine the Columbia (ie name of boat)

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 33

Buntéacs
tugadh as é

Téacs caighdeánach
tugadh as é

Béarla
it was spirited away (by supernatural forces)

Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 37

Buntéacs
na bliadhanta i n-a dhiaidh sin a fionnadh fírinne an sgéil liom

Téacs caighdeánach
na blianta ina dhiaidh sin a fionnadh fírinne an scéil liom

Béarla
I discovered the truth of the story years later

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 37

Buntéacs
deir siad go loiteann fírinne filidheacht

Téacs caighdeánach
deir siad go loiteann fírinne fílíocht

Béarla
they say the truth can ruin a good story

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 38

Buntéacs
d’fhás geadhrainn ar a taobhannaí

Téacs caighdeánach
d’fhás giúrainn ar a taobhanna

Béarla
barnacles grew on its sides

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 38

Buntéacs
gur imigh ár dtubaiste léithe

Téacs caighdeánach
gur imigh ár dtubaiste léi

Béarla
that all our misfortunes left with her

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 41

Buntéacs
aiseag a sláinte

Téacs caighdeánach
aiseag a sláinte

Béarla
the restoration of her health

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 44

Buntéacs
déanfasach

Téacs caighdeánach
déanfasach

Béarla
efficient, active, industrious, speedy

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 44

Buntéacs
tuisliughadh

Téacs caighdeánach
tuisle

Béarla
a trip, stumble

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Farraige, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 44

Buntéacs
dóirling

Téacs caighdeánach
duirling

Béarla
a stony beach

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Farraige

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 45

Buntéacs
cailleach a’ ghiodal

Téacs caighdeánach
cailleach an ghiodail

Béarla
the giddy woman

Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 47

Buntéacs
i n-a éan chorr

Téacs caighdeánach
ina éan chorr

Béarla
the odd one out

Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath, Samhail, Meafar

Leathanach 47

Buntéacs
a chur faisnéise

Téacs caighdeánach
a chur faisnéise

Béarla
seeking information

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 47

Buntéacs
le fios nó le h-amhras

Téacs caighdeánach
le fios nó le hamhras

Béarla
just in case

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 47

Buntéacs
tá a gruaidhe ró-chraorac

Téacs caighdeánach
tá a grua róchraorag

Béarla
her cheeks are too red, high coloured

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 47

Buntéacs
bhí an chréachta sa dream

Téacs caighdeánach
bhí an chréachta sa dream

Béarla
tuberculosis ran in the family

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 48

Buntéacs
aicid thógálach a’ chréachta

Téacs caighdeánach
aicíd thógálach an chréachta

Béarla
tuberculosis is a contagious disease

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 48

Buntéacs
éara snoighte

Téacs caighdeánach
méara snoite

Béarla
delicate, emaciated fingers

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 48/9

Buntéacs
9. bhí an lasair i n-a gruaidhe...mar bhí riamh

Téacs caighdeánach
bhí an lasair ina grua...mar a bhí riamh

Béarla
the colour was (back) in her cheeks as ever

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 49

Buntéacs
sgéal chluinfeas tír is cheilfeas muinntir

Téacs caighdeánach
scéal a chluinfeas tír agus a cheilfeas muintir

Béarla
what everybody but one’s own talks about, ( family suppressing embarrassing or painful news in spite of it being common knowledge)

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath, Sofhriotal, Seanfhocal

Leathanach 55

Buntéacs
. failleagáin

Téacs caighdeánach
áilleagáin

Béarla
toys, trinkets

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 55

Buntéacs
deir siad nach bhfuil ciall ar bith comh maith le ciall cheannaigh

Téacs caighdeánach
deir siad nach bhfuil ciall ar bith chomh maith le ciall cheannaithe

Béarla
they say hard won experience is the best

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Nath

Leathanach 59

Buntéacs
céad bliadhain is corradh

Téacs caighdeánach
céad bliain agus corradh

Béarla
slightly more than a hundred years

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 59

Buntéacs
clocha na dubh-shraithe

Téacs caighdeánach
clocha na dúshraithe

Béarla
the foundation stones

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 60

Buntéacs
ní ba deise do

Téacs caighdeánach
ní ba deise do

Béarla
closer, nearer to

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 61

Buntéacs
an dóigh le n-a ghiollacht

Téacs caighdeánach
an dóigh lena ghiollacht

Béarla
how to prepare it (food)

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 61

Buntéacs
i n-asgaidh

Téacs caighdeánach
in aisce

Béarla
free of charge

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 61

Buntéacs
tuistiún

Téacs caighdeánach
toistiún

Béarla
a fourpenny piece

Téamaí
Stair, Airgead – maoin – gnó

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair

Leathanach 61

Buntéacs
rinne sé a shaidhbhreas ar a’ tuistiún nach bhfuair sé

Téacs caighdeánach
rinne sé a shaibhreas ar an toistiún nach bhfuair sé

Béarla
his eye for business reaped rewards

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 62

Buntéacs
siubhail leat linn

Téacs caighdeánach
siúil leat linn

Béarla
come along with us

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 62

Buntéacs
i n-aois deiscréide

Téacs caighdeánach
in aois discréide

Béarla
the age of reason, discretion

Téamaí
Aois

Gnéithe teanga
Samhail, Nath

Leathanach 64

Buntéacs
....thárla gan cóir ann

Téacs caighdeánach
...tharla gan cóir ann

Béarla
since there is no favourable wind

Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 64

Buntéacs
grabhar na mónadh

Téacs caighdeánach
grabhar na móna

Béarla
the turf mould

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 64

Buntéacs
pionnta leanna nighfeas grabhar na mónadh de na scamháin againn

Téacs caighdeánach
pionta leanna a nífeas grabhar na móna de na scamhóga againn

Béarla
a pint of beer to wash down the turf mould

Téamaí
Bia agus deoch

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 65

Buntéacs
ní raibh sé i n-a mhuinighin sin

Téacs caighdeánach
ní raibh sé ina mhuinín sin

Béarla
he wasn’t relying, depending on that

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 66

Buntéacs
agus a’ ceasnaidhean ar Churaidh na Craobhruaidhe

Téacs caighdeánach
agus an ceasna ar Churaidh na Craoibhe Rua

Béarla
and the Red Branch Knights laid low with sickness

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66

Buntéacs
nuair a chuir sé sealán smacht ar Éirinn

Téacs caighdeánach
nuair a chur sé sealán smachta ar Éirinn

Béarla
when he put all of Ireland under his control

Téamaí
Míleata, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Stair

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar, Sofhriotal

Leathanach 66

Buntéacs
goireadh Ó Dómhnaill dó

Téacs caighdeánach
gaireadh Ó Dónaill de

Béarla
he was proclaimed The O’Donnell (Chief of the Clan)

Téamaí
Stair, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 66

Buntéacs
ba é an t-eagnaidhe é mar Mhicí

Téacs caighdeánach
ba é an t-eagnaí é mar Mhicí

Béarla
Micí was the wise one

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 67

Buntéacs
b’éigean duit gaimbín a íoc le cois luach an earraidh

Téacs caighdeánach
b’eigean duit gaimbín a íoc le cois luach an earra

Béarla
you had to pay the interest as well as the price of the goods

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 67

Buntéacs
dalla mullóg

Téacs caighdeánach
dallamullóg

Béarla
to hoodwink, delude

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 68

Buntéacs
má chuirtear Béarla air

Téacs caighdeánach
má chuirtear Béarla air

Béarla
if it is written (in the credit book)

Gnéithe teanga
Sofhriotal, Samhail, Meafar

Leathanach 69

Buntéacs
ní raibh mórán iarraidh agam-sa ná ag Mághnus air

Téacs caighdeánach
ní raibh mórán iarraidh agamsa ná ag Mághnus air

Béarla
neither Mághnus nor me had much time for him

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 70

Buntéacs
...i n-a h-Oisín i ndiaidh na bhFian

Téacs caighdeánach
ina Oisín i ndiaidh na bhFiann

Béarla
to be left companionless (after the demise of one’s contemporaries )

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 71

Buntéacs
gealach na gconnlach

Téacs caighdeánach
gealach na gcoinleach

Béarla
the harvest moon

Téamaí
Talmhaíocht, Aimsir agus am, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 71

Buntéacs
bearrád spéire

Téacs caighdeánach
bairéad spéire

Béarla
a white linen cap

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 72

Buntéacs
tá na Boers a’ baint a’ ghus’ asta

Téacs caighdeánach
tá na Boers ag baint an ghusa astu

Béarla
the Boers are humbling their pride

Téamaí
Stair, Míleata, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 72

Buntéacs
ag iarraidh muirínighe

Téacs caighdeánach
ag iarraidh muiríní

Béarla
looking for thatching grass

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 76

Buntéacs
gur badh buan beo sinn

Téacs caighdeánach
gura buan beo sinn

Béarla
may we have long lives

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 76

Buntéacs
dóchas na Caillighe mar adeireadh lucht a’ t-seanchuis

Téacs caighdeánach
dóchas na caillí, mar a deireadh lucht an tseanchais

Béarla
faith-healing, as the story-tellers would say

Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 77

Buntéacs
lí an ómra

Téacs caighdeánach
lí an ómra

Béarla
amber-coloured sheen

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 78

Buntéacs
ag eascainighe

Téacs caighdeánach
ag eascainí

Béarla
cursing, swearing

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 83

Buntéacs
go rugadh faoi chinneamhaint é nach leigfeadh dó teacht i n-éifeacht le n-a sholus

Téacs caighdeánach
gur rugadh faoi chinniúint é nach ligfeadh dó teacht in éifeacht lena sholas

Béarla
he was destined never to succeed in life

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 83

Buntéacs
is glas iad na cnuic i bhfad uainn

Téacs caighdeánach
is glas iad na cnoic i bhfad uainn

Béarla
far away hills are green

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 91

Buntéacs
i bhfarradh is

Téacs caighdeánach
i bhfarradh is

Béarla
compared with, in comparison to

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 97

Buntéacs
i n-a ula mhagaidh

Téacs caighdeánach
ina eala mhagaidh

Béarla
a laughing stock, object of ridicule

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin, Cúinsí sóisialta, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 98

Buntéacs
a’ tnúth a dtiodhlacaidh dóbhtha

Téacs caighdeánach
ag tnúth a dtíolacthaí dóibh

Béarla
envious of their gifts, (of ability to speak English)

Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 100

Buntéacs
mar adeir a’ nathán, dhá dtrian cuidighthe tús

Téacs caighdeánach
mar a deir an nathán, dhá dtrian cuidithe tús

Béarla
getting started is half the battle

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 100

Buntéacs
cunamar

Téacs caighdeánach
conamar

Béarla
fragments, smattering (of English)

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Samhail

Leathanach 101

Buntéacs
na múnlaí

Téacs caighdeánach
na múnlaí

Béarla
the forms, structures (of English)

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 103

Buntéacs
i n-aimhréidhtigh

Téacs caighdeánach
in aimhréidh

Béarla
entangled

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 117

Buntéacs
... de’n ghad a ba deise do’n sgornaigh

Téacs caighdeánach
den ghad ba dheise don scornach

Béarla
of the most urgent need

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 123

Buntéacs
an beagán Béarla atá agam cuirfe mé ‘un a’ chaithte é

Téacs caighdeánach
an beagán Béarla atá agam cuirfidh mé chun an chaite é

Béarla
the little English I have I’ll put it to good use

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Meafar

Leathanach 124

Buntéacs
snaidhm ar na putógaí

Téacs caighdeánach
snaidhm ar na putóga

Béarla
an intestinal knot

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 124

Buntéacs
ní tháinig ariamh a’ meadhar mór nach dtiocfadh i n-a dhiaidh a’ dobrón

Téacs caighdeánach
ní tháinig riamh an mheidhir mhór nach dtiocfadh ina diaidh an dóbrón

Béarla
all our joys are overcast with sorrow

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Nath

Leathanach 125

Buntéacs
roithleach gan snámh

Téacs caighdeánach
roilleach gan snámh

Béarla
the odd man out

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 127

Buntéacs
rinneadh caorthacha mire díom féin

Téacs caighdeánach
rinneadh caora mire díom féin

Béarla
I flew into a rage

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Samhail

Leathanach 127

Buntéacs
a dhraoidín bhig na goice

Téacs caighdeánach
a dhraoidín bhig na goice

Béarla
you cocky little whippersnapper

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 127

Buntéacs
a dhóbhráin a’ tochais

Téacs caighdeánach
a dhobhráin an tochais

Béarla
you irritating moron

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 135

Buntéacs
a’ déanamh gearána fá’n leathól a rinneadh ar Rinn na bhFaoileann

Téacs caighdeánach
ag déanamh gearáin fán leithcheal a rinneadh ar Rinn na bhFaoileann

Béarla
complaining about how R.na bhF. was passed over, excluded

Téamaí
Cúinsí sóisialta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 138

Buntéacs
...go bhfionnfaidhe orm

Téacs caighdeánach
go bhfionnfaí orm

Béarla
that I would be found out

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 140

Buntéacs
nach raibh mórán ag ceachtar acu le maoidheamh as

Téacs caighdeánach
nach raibh móran ag ceachtar acu le maíomh as

Béarla
that neither of them had a lot to boast of

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 140

Buntéacs
bhain siad a seal as a’ tsaoghal

Téacs caighdeánach
bhain siad a seal as an tsaol

Béarla
they lived out their lives

Téamaí
Aois, Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Samhail, Sofhriotal, Nath

Leathanach 140

Buntéacs
feoil is iasc a dhéanamh díobhtha

Téacs caighdeánach
feoil is iasc a dhéanamh díobh

Béarla
to discriminate between them

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Ainmhithe agus plandaí, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Samhail, Meafar, Nath

Leathanach 147

Buntéacs
ar feadh bhur n-acfuinne

Téacs caighdeánach
ar feadh bhur n-acmhainne

Béarla
according to your means (as much as you can afford)

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 147

Buntéacs
ní truimide an inchinn an fhoghluim

Téacs caighdeánach
ní troimide an inchinn an fhoghlaim

Béarla
learning is no burden

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Oideachas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 154

Buntéacs
á raibh an fad sin de thinneas bliadhna ort

Téacs caighdeánach
ná raibh an fad sin de thinneas bliana ort

Béarla
good on you, many thanks

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 156/7

Buntéacs
7. ...iad i n-eolas gach líonáin is gach builge

Téacs caighdeánach
iad in eolas gach líonáin is gach boilge

Béarla
they knew every submerged reef and rock

Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Farraige

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 157

Buntéacs
méith-mhairt

Téacs caighdeánach
méithmhairt

Béarla
fattened heifers

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 160

Buntéacs
ar mhéad is bhí de bhród orm

Téacs caighdeánach
ar mhéad is a bhí de bhród orm

Béarla
so great was my pride

Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 160

Buntéacs
uaibhreas

Téacs caighdeánach
uabhar

Béarla
pride, arrogance

Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 160

Buntéacs
sin a’ peacadh le’r thuit a’ t-Aingeal

Téacs caighdeánach
sin an peaca lenar thit an tAingeal

Béarla
the sin which caused the downfall of the Angel

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 161

Buntéacs
deir siad go mbíonn a bhuaidhreadh féin ar gach duine

Téacs caighdeánach
deir siad go mbíonn a bhuaireamh féin ar gach duine

Béarla
everyone has their own worries

Téamaí
Tréithe daonna, Cúinsí pearsanta

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 161

Buntéacs
páipéar geárrthach

Téacs caighdeánach
páipéar gearrtha

Béarla
a rates demand

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Stair

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 161

Buntéacs
ní raibh an gasúr ábalta talamh ar bith a dhéanamh de

Téacs caighdeánach
ní raibh an gasúr ábalta talamh ar bith a dhéanamh de

Béarla
the boy couldn’t make head nor tale of it

Gnéithe teanga
Nath, Samhail

Leathanach 165

Buntéacs
gur a’ tnúth mo chuid léighinn is Béarla a bhí siad liom

Téacs caighdeánach
… gur ag tnúth mo chuid léinn agus Béarla a bhí siad liom

Béarla
… that they were envious of my learning and English

Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Oideachas, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 166

Buntéacs
seachtmhain na mallmhuire

Téacs caighdeánach
seachtain na mallmhara

Béarla
the week of the neap-tide

Téamaí
Farraige, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 166

Buntéacs
seachtmhain a’ rabharta

Téacs caighdeánach
seachtain an rabhartha

Béarla
the week of the spring-tide

Téamaí
Farraige, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 168

Buntéacs
lupadán

Téacs caighdeánach
lapadán

Béarla
a waddler, fat short legged person

Téamaí
Tréithe daonna, Bás – beatha – sláinte

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 168

Buntéacs
rogha an dá dhíoghadh

Téacs caighdeánach
rogha an dá dhíogha

Béarla
a choice between two evils, the better of two bad lots

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Gaois - comhairle - eolas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 170

Buntéacs
á lóntaidhe féin

Téacs caighdeánach
dá leointe féin

Béarla
of his own accord, volition

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 170/1

Buntéacs
1. ar shéala

Téacs caighdeánach
ar shéala

Béarla
about to

Téamaí
Aimsir agus am, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 171

Buntéacs
faoi bhéinn-leic

Téacs caighdeánach
faoi bhéillic

Béarla
in a rock cavern

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 173

Buntéacs
lasta leathaigh

Téacs caighdeánach
lasta leathaigh

Béarla
a cargo of seaweed

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 174

Buntéacs
an méid fiaraigh

Téacs caighdeánach
an méid fiaraigh

Béarla
the extent of uncultivated grassland

Téamaí
Talmhaíocht, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 175

Buntéacs
gach éan mar a h-oiltear (agus an fhuiseog ins an mhónaidh)

Téacs caighdeánach
gach éan mar a oiltear (agus an fhuiseog sa mhóin)

Béarla
one is happiest in one’s native environment; everyone is formed by his upbringing

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Ainmhithe agus plandaí, Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal

Leathanach 175

Buntéacs
a’ t-achmhusán

Téacs caighdeánach
an t-achasán

Béarla
the reproach, the insult

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 176

Buntéacs
beidh cóir ‘un a’ bhaile linn

Téacs caighdeánach
beidh cóir chun an bhaile linn

Béarla
we will have a favourable homeward wind

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Aimsir agus am, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Nath, Samhail

Leathanach 176

Buntéacs
uchtán

Téacs caighdeánach
uchtán

Béarla
a load carried between arms and chest, armful

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 177

Buntéacs
is iomdha lá ag an uaigh orainn

Téacs caighdeánach
is iomaí lá ag an uaigh orainn

Béarla
you’ll be a long time dead (so take things easy while you’re alive)

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh

Gnéithe teanga
Seanfhocal, Sofhriotal

Leathanach 178

Buntéacs
cion láimhe

Téacs caighdeánach
cion láimhe

Béarla
(in reference to teamwork) one person’s share; (as measurement) quarter of a boatload (in four-man boat)

Téamaí
Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 178

Buntéacs
a thaomadh

Téacs caighdeánach
a thaomadh

Béarla
to bail water out of a boat,

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 179

Buntéacs
báire na fola

Téacs caighdeánach
báire na fola

Béarla
the crucial test, the crunch

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 179

Buntéacs
cá raibh sibh i dtráigh ?

Téacs caighdeánach
cá raibh sibh i dtrá?

Béarla
where were you gathering seaweed ?

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 179

Buntéacs
bodóg

Téacs caighdeánach
bodóg

Béarla
a tuft (of seaweed)

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 180

Buntéacs
go ndéanfadh sé aithreachas

Téacs caighdeánach
go ndéanfadh se aithreachas

Béarla
that he would repent

Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 183

Buntéacs
beidh tráigh mhaith ann

Téacs caighdeánach
beidh trá mhaith ann

Béarla
the tide will be far out

Téamaí
Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 185

Buntéacs
Má d’fhag tú é go dtí an lá ar n-a bhárach d’éirigh sé sronnach

Téacs caighdeánach
má d’fhág tú é go dtí an lá arna mhárach, d’éirigh sé ronnach

Béarla
If you left it (the seaweed) until the following day it would be in a mucous state.

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 185

Buntéacs
ar maothas

Téacs caighdeánach
ar maos

Béarla
in a saturated state, sodden

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 186

Buntéacs
leathach smugach

Téacs caighdeánach
leathach smugach

Béarla
mucous laden seaweed

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 187

Buntéacs
bualadh chuige

Téacs caighdeánach
bualadh chuige

Béarla
(naut.) to beat up (i.e. to make one’s way against the wind)

Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 189

Buntéacs
ba mé an t-oidhre dlisteanach a bhí ar Bob Delap

Téacs caighdeánach
ba mé an t-oidhre dlísteanach a bhí ar Bob Delap

Béarla
I was the lawful heir of B.D.

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Teaghlach – muintir – pobal, Dlí - ceartas - pionós

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 191

Buntéacs
tháinig cuil ar a’ lá

Téacs caighdeánach
tháinig cuil ar an lá

Béarla
the day became cold and windy

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath, Meafar, Samhail

Leathanach 191

Buntéacs
bhí an fhairrge claibeach

Téacs caighdeánach
bhí an fharraige clabach

Béarla
the sea was choppy

Téamaí
Farraige

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 193

Buntéacs
cupla sgaileóg a bhris ar a toiseach

Téacs caighdeánach
cúpla scaileog a bhris ar a tosach

Béarla
a couple of splashing waves that broke the bows

Téamaí
Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 193

Buntéacs
gur tearc duine bíos sásta leis na tiodhlacaidh bíos aige

Téacs caighdeánach
gur tearc duine a bhíonn sásta leis na tíolacthaí a bhíonn aige

Béarla
that few people are happy with the gifts they have

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 195

Buntéacs
ghreaghnuigheadh sé le faochógaí beaga geala é

Téacs caighdeánach
ghreagnódh sé le faochain bheaga gheala é

Béarla
he would stud it with small white periwinkles

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 199

Buntéacs
racha sí ’un diúmhais ort

Téacs caighdeánach
rachaidh sí chun diúnais ort

Béarla
she will defy you, refuse obstinately to obey you

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 199

Buntéacs
mar adeireadh na sean-daoine, ní buanaidhe go faobhar

Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, ní buanaí go faobhar

Béarla
you’ll never make a reaper till you can sharpen a scythe

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 200

Buntéacs
...i n-a luighe ar a chonnlaigh

Téacs caighdeánach
ina luí ar an choinleach

Béarla
lying on the stubble

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 200

Buntéacs
tá bárr maith siogail annsin agaibh

Téacs caighdeánach
tá barr maith seagail ansin agaibh

Béarla
that’s a decent crop of rye you have there

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Obair agus ceardaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 201

Buntéacs
sgrublach a’ bhaile

Téacs caighdeánach
scroblach an bhaile

Béarla
the local riff-raff, rabble

Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teach agus baile, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 204

Buntéacs
agus mná bochta eile is a dá cheann i dtalamh ag obair

Téacs caighdeánach
agus mná bochta eile is a ndá cheann i dtalamh ag obair

Béarla
and other poor women constantly working on the land

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Nath, Meafar

Leathanach 205

Buntéacs
ar mo shleas-luigh

Téacs caighdeánach
ar mo leasluí

Béarla
lying on my side, in a reclining position

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 206

Buntéacs
dona thú!

Téacs caighdeánach
dona thú!

Béarla
you’re useless!

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Sofhriotal

Leathanach 207

Buntéacs
go gcuirfeadh mo mháthair gron ann

Téacs caighdeánach
go gcuirfeadh mo mháthair cron ann

Béarla
that my mother would notice

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 209

Buntéacs
bíonn tinneas cinn a’ ruaig orm

Téacs caighdeánach
bíonn tinneas cinn ag ruaigeadh orm

Béarla
I have recurring headaches

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 210

Buntéacs
bhí a chloigeann ‘ á sgoilteadh le tinneas cinn agus tarrantacha órla a bhrisfeadh croidhe gearráin

Téacs caighdeánach
bhí a chloigeann á scoilteadh le tinneas cinn agus tarraingtí orla a bhrisfeadh croí gearráin

Béarla
he had a splitting headache and retching spasms that would break a gelding’s heart

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 210

Buntéacs
murlán

Téacs caighdeánach
murlán

Béarla
small round object

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 212

Buntéacs
Éire ar leithphínghinn acht cá bhfuil a’ leithphínghinn, adeireadh na sean-daoine

Téacs caighdeánach
Éire ar leathphingin ach cá bhfuil an leathphingin, a deireadh na seandaoine

Béarla
as the old folks say, it matters not if you can have all of Ireland for a halfpenny if one hasn’t got the halfpenny

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Airgead – maoin – gnó, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 213

Buntéacs
Agus, mar adeireadh na sean-daoine, ní thig olc i dtír nach fearrde dhuine éigin

Téacs caighdeánach
agus, mar a deireadh na seandaoine, ní thig olc i dtír nach fearrde duine éigin

Béarla
it’s an ill-wind that blows nobody good

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 215

Buntéacs
le n-a bhréagnughadh

Téacs caighdeánach
lena bhréagnú

Béarla
to refute, contradict, him

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 215

Buntéacs
beannóg a naprainn

Téacs caighdeánach
binneog a naprúin

Béarla
corner of her apron

Téamaí
Éadaí

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 215

Buntéacs
a’ tógáil siubhail

Téacs caighdeánach
ag tógáil siúil

Béarla
gathering speed

Téamaí
Taisteal agus imirce, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 215

Buntéacs
folaidheacht

Téacs caighdeánach
folaíocht

Béarla
blood, breeding, lineage

Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 220

Buntéacs
bhí géarbhach cruaidh ann

Téacs caighdeánach
bhí géarbhach crua ann

Béarla
it (the wind) was blowing hard

Téamaí
Aimsir agus am

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 220

Buntéacs
bhí an fharrrge ag iomchur craicinn

Téacs caighdeánach
bhí an fharraige ag iompar craicinn

Béarla
the swelling sea was smooth

Téamaí
Farraige

Gnéithe teanga
Nath, Meafar, Samhail

Leathanach 220

Buntéacs
an dlaoi mhullaigh

Téacs caighdeánach
an dlaoi mhullaigh

Béarla
the finishing touches

Téamaí
Le plé

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 222

Buntéacs
muc mhara

Téacs caighdeánach
muc mhara

Béarla
a porpoise

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 228

Buntéacs
donán

Téacs caighdeánach
donán

Béarla
an unfortunate person, wretch

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 231

Buntéacs
ailt mar bheadh fiacla cleith fhoirste ann

Téacs caighdeánach
ailt mar a bheadh fiacla cliath fhuirste ann

Béarla
knuckles like a harrow

Gnéithe teanga
Meafar

Leathanach 233

Buntéacs
leannán

Téacs caighdeánach
leannán

Béarla
a chronic sickness; failing, affliction, trait

Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 235

Buntéacs
oiread asta is choinneódhadh annlann a gcodach leo ar feadh a’ gheimhridh

Téacs caighdeánach
a oiread astu is a choinneodh anlann a gcoda leo ar feadh an gheimhridh

Béarla
enough of them that would satisfy the winter’s food requirements

Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Aimsir agus am, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 236

Buntéacs
… gur traochadh gach neart

Téacs caighdeánach
… gur traochadh gach neart

Béarla
… till all strength was exhausted

Téamaí
Iompar agus caidrimh

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 236

Buntéacs
inneasach

Téacs caighdeánach
tinneasach

Béarla
painful, distressing, distressed

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 236/7

Buntéacs
Bheadh se contabhairteach a ghabháil domhain i bhfairrge i gceann aca

Téacs caighdeánach
bheadh sé contúirteach a ghabháil domhain i bhfarraige i gceann acu

Béarla
it would be dangerous to go far out to sea in one of them

Téamaí
Éadaí, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 240

Buntéacs
bhí greadóg bhreágh sgadán againn

Téacs caighdeánach
bhí greadóg bhreá scadán againn

Béarla
we had a fine haul of herring

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 244

Buntéacs
go grusach

Téacs caighdeánach
go grusach

Béarla
gruffly

Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 247

Buntéacs
agus a brágha mar chluimh na h-eala

Téacs caighdeánach
agus a bráid mar chlúmh na heala

Béarla
a swanlike neck

Gnéithe teanga
Meafar, Samhail

Leathanach 249

Buntéacs
… a’ mhiorcaidh bheag is meirgighe agus is graiflighe

Téacs caighdeánach
an miorcaí beag is meirgí agus is graiflí

Béarla
an ugly little chit of a child

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 249

Buntéacs
… nach raibh sí mór míofar ná beag dóigheamhail

Téacs caighdeánach
… nach raibh sí mór miofar ná beag dóighiúil

Béarla
that she wasn’t big and ugly nor small and pretty

Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 250

Buntéacs
cróigeann

Téacs caighdeánach
gróigeán

Béarla
a small turf heap, footed turf

Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 250

Buntéacs
a chlampughadh

Téacs caighdeánach
a chlampú

Béarla
to stack in a heap, clamp

Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 250

Buntéacs
práidhinn

Téacs caighdeánach
práinn

Béarla
urgency

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 253

Buntéacs
an bhearóg bheag ghiodalach

Téacs caighdeánach
an mhearóg bheag ghiodalach

Béarla
the giddy young lady

Téamaí
Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 255

Buntéacs
go raibh craobh an aonaigh libh

Téacs caighdeánach
go raibh craobh an aonaigh libh

Béarla
to take the honours at the fair

Téamaí
Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Iompar agus caidrimh, Le plé

Gnéithe teanga
Meafar, Nath, Samhail

Leathanach 255

Buntéacs
agus mar adeireadh na sean-daoine, seachnaidh súil nídh nach bhfeiceann,

Téacs caighdeánach
agus, mar a deireadh na seandaoine, seachnaíonn súil ní nach bhfeiceann

Béarla
and, as the old folks used to say, out of sight out of mind

Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 256

Buntéacs
corr cianach

Téacs caighdeánach
corr cianach

Béarla
melancholy

Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna

Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch

Leathanach 257

Buntéacs
is glas iad na cnuic i bhfad uainn

Téacs caighdeánach
is glas iad na cnoic i bhfad uainn

Béarla
far away hills are green

Téamaí
Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit

Gnéithe teanga
Seanfhocal

Leathanach 264

Buntéacs
tonnthaosgach

Téacs caighdeánach
tonntaoscadh

Béarla
sudden vomiting

Gnéithe teanga
Focal aonair

Leathanach 268

Buntéacs
ní raibh coir orainn

Téacs caighdeánach
ní raibh coir orainn

Béarla
we weren’t too badly off

Téamaí
Cúinsí pearsanta, Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 268

Buntéacs
i dtaca le h-olc

Téacs caighdeánach
i dtaca le holc

Béarla
all things considered (it wasn’t too bad)

Téamaí
Mothúcháin

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 268

Buntéacs
go mbeadh sé ó mhargadh

Téacs caighdeánach
… go mbeadh sé ó mhargadh

Béarla
… that he would be unmarriable (a match couldn’t be made~)

Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht

Gnéithe teanga
Nath

Leathanach 273

Buntéacs
murdhubhchaill

Téacs caighdeánach
murúchaill

Béarla
a cormorant