Leathanach 1
Buntéacs
an cróchnáid
Téacs caighdeánach
an chróchnaid
Béarla
phantom cortege seen in vision
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 3
Buntéacs
halla na Craoibhruaidhe
Téacs caighdeánach
halla na Craoibhe Rua
Béarla
the meeting place of the Red Branch Knights
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 4
Buntéacs
bhéarfadh siad cnoc de léim agus gleann de thúslóig
Téacs caighdeánach
bhéarfadh siad cnoc de léim agus gleann de thruslóg
Béarla
they'd clear a hill with a leap and a valley with a hop
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 5
Buntéacs
go sgaoiltidhe na geasa
Téacs caighdeánach
go sgaoilfí na geasa
Béarla
that the spell be broken
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin a’ siubhail leo
Téacs caighdeánach
tá sé canta go bhfuil an mhallacht sin ag siúl leo
Béarla
it is said that they are dogged by that curse
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 9
Buntéacs
an aimsir a chaileantóracht
Téacs caighdeánach
an aimsir a chaileantóireacht
Béarla
to forecast the weather
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
’ cur uaignis orainn
Téacs caighdeánach
ag cur uaignis orainn
Béarla
frightening us (with ghost stories)
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 14
Buntéacs
liaspáin a tháinig ar a shúile
Téacs caighdeánach
liaspáin a tháinig ar a shúile
Béarla
(struck by) an optical illusion, a mirage
Téamaí
Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 17
Buntéacs
dá ngoirtdhe Niall na Naoi nGiall
Téacs caighdeánach
dá ngairtí Niall na Naoi nGiall
Béarla
who was called Niall of the Nine Hostages
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 17
Buntéacs
ar thaobh sléibhe i n-Aontruim agus é ag buachailleacht muc
Téacs caighdeánach
ar thaobh sléibhe in Aontroim agus é ag buachailleacht muc
Béarla
on an Antrim mountainside pig-herding
Téamaí
Talmhaíocht, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas, Obair agus ceardaíocht, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
cé fuair de chroidhe an teine sin a dheargadh?
Téacs caighdeánach
cé a fuair de chroí an tine sin a dheargadh?
Béarla
who was so audacious as to light that fire?
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
caisleán a raibh míle solus ann agus míle imir in gach solus
Téacs caighdeánach
caisleán a raibh míle solas ann agus míle imir i ngach solas
Béarla
a castle with a thousand lights and a thousand tints from each
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 20
Buntéacs
tá a gcroidhe amuigh ar a mbéal leis an uaigneas
Téacs caighdeánach
tá a gcroí amuigh ar a mbéal leis an uaigneas
Béarla
the life’s frightened out of them with ghost stories
Leathanach 20
Buntéacs
súil i n-éiric súile agus déad i n-éiric déada
Téacs caighdeánach
súil in éiric súile agus déad in éiric déid
Béarla
an eye for an eye and a tooth for a tooth
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Baill choirp, Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 21
Buntéacs
B’fhada go bhfaghthaidhe an fhaill le linn Bhaloir Mhóir na mBéimeann
Téacs caighdeánach
B’fhada go bhfaghfí an fhaill le linn Bhaloir Mhóir na mBéimeanna
Béarla
Such a thing would never have happened during the time of Balor’s reign
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
ní thug cabhlach na Spáinne iarraidh forlámhas Éireann a ghabháil gan ór
Téacs caighdeánach
ní thug cabhlach na Spáinne iarraidh forlámhas Éireann a ghabháil gan ór
Béarla
The Spanish Navy didn’t attempt to assume control of Ireland without gold
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Béaloideas agus seanchas, Farraige, Iompar agus caidrimh, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 22
Buntéacs
rosc catha Thír-Chonaill
Téacs caighdeánach
rosc catha Thír Chonaill
Béarla
the battle cry of Donegal
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 23
Buntéacs
dhreasaigh na Fianna an chonairt ann
Téacs caighdeánach
dhreasaigh na Fianna an chonairt ann
Béarla
the Fianna set the hounds on him
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Béaloideas agus seanchas, Míleata, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 23
Buntéacs
a rinne tarngaireacht
Téacs caighdeánach
a rinne tairngreacht
Béarla
who prophesised
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 23
Buntéacs
sgéal gáibhtheach
Téacs caighdeánach
scéal gáifeach
Béarla
a sensational, outlandish story
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 24
Buntéacs
nuair ba gheall le tír Éire
Téacs caighdeánach
nuair ba gheall le tír Éire
Béarla
When Ireland was a fine country
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 24
Buntéacs
ar an ádhbhar nach raibh muintir na h-Éireann ag imirt a gcleasa dh’aontaoibh
Téacs caighdeánach
ar an ábhar nach raibh muintir na hÉireann ag imirt a gcleas d’aon taobh
Béarla
because the Irish were not in unison, pulling together
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Béaloideas agus seanchas, Míleata, Mothúcháin, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
an bhruidhean áluinn
Téacs caighdeánach
an bhruíon álainn
Béarla
the beautiful fairy dwelling
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 25
Buntéacs
sluagh sídhe
Téacs caighdeánach
slua sí
Béarla
a fairy host
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
is iomdha meath a tháinig orainn sa tír seo ó bhí saol órdha na naomh is na n-éigeas ann
Téacs caighdeánach
is iomaí meath a tháinig orainn sa tír seo ó bhí saol órga na naomh is na n-éigeas ann
Béarla
many a decline has happened to us in this country since the golden age of saints and scholars
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Aimsir agus am, Gaois - comhairle - eolas, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Sofhriotal
Leathanach 27
Buntéacs
goic an an-spioraid
Téacs caighdeánach
goic an ainspioraid
Béarla
evil, cockiness
Téamaí
Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
Bhí cuid Iolar na Róimhe ar an árdan seo lá den tsaol
Téacs caighdeánach
bhí cuid Iolar na Róimhe ar an ardán seo lá den tsaol
Béarla
the Roman Eagles were on this hill once
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Aimsir agus am, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
bhí an dá thréibh amuigh ar a chéile san am
Téacs caighdeánach
bhí an dá threibh amuigh ar a chéile san am
Béarla
the two tribes were at odds with each other at the time
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am, Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Míleata, Mothúcháin, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
oidhche cheann féile
Téacs caighdeánach
oíche cheann féile
Béarla
the eve of a festival
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
folachán na gcruach
Téacs caighdeánach
folachán na gcruach
Béarla
hide-and-seek (among the haystacks)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Talmhaíocht, Béaloideas agus seanchas, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
an chéad cheairtlín
Téacs caighdeánach
an chéad cheirtlín
Béarla
the first head of cabbage (On Halloween night)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Iompar agus caidrimh, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Béaloideas agus seanchas, Bia agus deoch, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
cheannuigh sí na huaisle le céimidheacht impireachta
Téacs caighdeánach
cheannaigh sí (Sasana) na huaisle le céimíocht impireachta
Béarla
she (England) bought the aristocracy with Imperial status
Téamaí
Stair, Aimsir agus am, Airgead – maoin – gnó, Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 30
Buntéacs
deir na sean-daoine go mbíonn cead iomartais ar dhuine eadar dáil is pósadh
Téacs caighdeánach
deir na seandaoine go mbíonn cead iomartais ar dhuine idir dáil is pósadh
Béarla
the old folks say that one who is engaged to be married is open to supernatural influences
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
tá uaigneas orm
Téacs caighdeánach
tá uaigneas orm
Béarla
I’m frightened (of the dark, ghosts)
Téamaí
Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
tugadh as é
Téacs caighdeánach
tugadh as é
Béarla
it was spirited away (by supernatural forces)
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 36
Buntéacs
tig achan rud le n’iomrádh ach a’ madadh-ruadh ‘s a’ marbhánach
Téacs caighdeánach
tig gach aon rud lena iomrá ach an madadh rua is an marbhán
Béarla
speak of the devil and he will appear
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 37
Buntéacs
lá breithe Dé
Téacs caighdeánach
lá breithe Dé
Béarla
Day of Judgement
Téamaí
An t-osnádúr, Reiligiún agus creideamh, Béaloideas agus seanchas
Leathanach 37
Buntéacs
cothrom na Féinne
Téacs caighdeánach
cothrom na Féinne
Béarla
fair play, fair chance
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Nath
Leathanach 38
Buntéacs
nuair a bhí Goll féin sa smeach dheireanaigh
Téacs caighdeánach
nuair a bhí Goll féin sa smeach dheireanach
Béarla
when Goll himself was at his last gasp
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 40
Buntéacs
an caoineadh sí
Téacs caighdeánach
an caoineadh sí
Béarla
the banshee’s cry
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 44
Buntéacs
an déad feasa
Téacs caighdeánach
an déad feasa
Béarla
the tooth of knowledge
Téamaí
Baill choirp, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair, Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 46
Buntéacs
tháinig an tuar fán targaireacht
Téacs caighdeánach
tháinig an tuar fán tairngreacht
Béarla
the prophecy was fulfilled
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Seoltóireacht agus bádóireacht, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 48
Buntéacs
dá gcaitheadh an gasúr seo i bhfad fá’n Tulaigh-Óig
Téacs caighdeánach
dá gcaitheadh an gasúr seo i bhfad fán Tulach Óg
Béarla
if this boy spent much time in Tulach Óg (seat of Ó Néill)
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 50
Buntéacs
faoi gheasaibh
Téacs caighdeánach
faoi gheasa
Béarla
spellbound
Téamaí
An t-osnádúr, Beannachtaí agus mallachtaí, Béaloideas agus seanchas
Leathanach 51
Buntéacs
dhá ár-choin
Téacs caighdeánach
dhá árchú
Béarla
two warrior hounds
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 54
Buntéacs
fuigheall sean-mhallacht
Téacs caighdeánach
fuíoll seanmhallachta
Béarla
remains of an old curse
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí, An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 55
Buntéacs
tá sé canta má thiteann duine ina chodladh go bhfuil cead ag an diabhal a theacht agus é a thabhairt ar shiúl
Téacs caighdeánach
tá sé canta má thiteann duine ina chodladh go bhfuil cead ag an diabhal a theacht agus é a thabhairt ar shiúl
Béarla
it's said that if a person falls asleep the devil is allowed to come and carry him off
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
tá sé canta go mbíonn a cuid féin ag an fhairrge ar dhóigh nó ar dhóigh eile
Téacs caighdeánach
tá sé canta go mbíonn a cuid féin ag an fharraige ar dhóigh nó ar dhóigh eile
Béarla
the sea will claim her revenge one way or another
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas, Farraige
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 59
Buntéacs
is deise cabhair Dé ‘ná an doras
Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras
Béarla
God’s help is always at hand
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 62
Buntéacs
tháinig an tuar fa’n tarngaireacht
Téacs caighdeánach
tháinig an tuar fán tairngreacht
Béarla
the prophecy was fulfilled
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 64
Buntéacs
cróchnáid
Téacs caighdeánach
crócharnaid
Béarla
phantom cortege seen in vision
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair
Leathanach 66
Buntéacs
agus a’ ceasnaidhean ar Churaidh na Craobhruaidhe
Téacs caighdeánach
agus an ceasna ar Churaidh na Craoibhe Rua
Béarla
and the Red Branch Knights laid low with sickness
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
...i n-a h-Oisín i ndiaidh na bhFian
Téacs caighdeánach
ina Oisín i ndiaidh na bhFiann
Béarla
to be left companionless (after the demise of one’s contemporaries )
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Leathanach 72
Buntéacs
tháinig an tuar fá’n tarngaireacht
Téacs caighdeánach
tháinig an tuar fán tairngreacht
Béarla
the prophecy was fulfilled
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 76
Buntéacs
dóchas na Caillighe mar adeireadh lucht a’ t-seanchuis
Téacs caighdeánach
dóchas na caillí, mar a deireadh lucht an tseanchais
Béarla
faith-healing, as the story-tellers would say
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 76
Buntéacs
comh h-aosta leis an Ghlas- ghaimhleann
Téacs caighdeánach
chomh haosta leis an Ghlas Ghaibhleann
Béarla
as old as Balor’s cow (miotaseolaíocht)
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Tréithe daonna, Aois
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 76
Buntéacs
laetha na reiabhaighe
Téacs caighdeánach
laethanta na riabhaí
Béarla
spell of cold weather at the end of March (or, variably, at beginning of April
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 78
Buntéacs
An Dord Fhiana
Téacs caighdeánach
An Dord Féinne
Béarla
the chant of the Fianna; the trumpet of the Fianna
Téamaí
Ceol agus filíocht, Béaloideas agus seanchas, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 78
Buntéacs
gan aon sgéal ó Neamh go hÁrainn nach mbíodh aicí
Téacs caighdeánach
gan aon scéal Ó Neamh go hÁrainn nach mbíodh aici
Béarla
she knew stories from anywhere, the world over
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Leathanach 83
Buntéacs
Sliabh Uisnigh
Téacs caighdeánach
Sliabh Uisnigh
Béarla
the historical centre of Ireland
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
comhthrom na Féinne
Téacs caighdeánach
cothrom na Féinne
Béarla
a fair chance, fair play
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 85
Buntéacs
geasrógaí
Téacs caighdeánach
geasróga
Béarla
spells, charms, superstitions
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 85
Buntéacs
an t-am a dteachaidh Cú chulainn 'un sleanntrach
Téacs caighdeánach
an t-am a ndeachaigh Cú Chulainn chun lann
Béarla
when C.Ch. went off to war
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 85
Buntéacs
cuirfidh mé fá gheasaibh thú
Téacs caighdeánach
cuirfidh mé faoi gheasa thú
Béarla
I will cast a spell on you
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 85
Buntéacs
i n-a seasamh ar bhábhúin na bruidhne
Téacs caighdeánach
ina seasamh ar bhábhún na bruíne
Béarla
standing on the bawn of the royal residence
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 86
Buntéacs
go bráth na breithe
Téacs caighdeánach
go brách na breithe
Béarla
till doomsday
Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 86
Buntéacs
siollóg
Téacs caighdeánach
siollóg
Béarla
tall story, boast
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 91
Buntéacs
cróchnáid
Téacs caighdeánach
crócharnáid
Béarla
a phantom cortege seen in vision
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 95
Buntéacs
tharraing siad an biorán suain as
Téacs caighdeánach
tharraing siad an biorán suain as
Béarla
they woke him from his (spellbound) slumber
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 98
Buntéacs
fuigheall sean-mhallachta
Téacs caighdeánach
fuíoll seanmhallachta
Béarla
the remnants of ancient curse
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 102
Buntéacs
bíonn cead iomartais ar dhuine, eadar dáil is pósadh
Téacs caighdeánach
bíonn cead iomartais ar dhuine, idir dáil is pósadh
Béarla
between engagement and marriage one is open to supernatural interference
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 102
Buntéacs
goidé an deireadh a bhíos ar cheo ghealaighe úire?
Téacs caighdeánach
cad é an deireadh a bhíonn ar cheo gealaí úire?
Béarla
What does a new moon haze portend?
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 103
Buntéacs
conairt na Féinne
Téacs caighdeánach
conairt na Féinne
Béarla
the hounds of the Fianna
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 106
Buntéacs
ag déanamh tarngaireachta
Téacs caighdeánach
ag déanamh tairngreachta
Béarla
making prophecies
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 107
Buntéacs
ceirín cartlanna
Téacs caighdeánach
ceirín cartlainne
Béarla
a mint poultice
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 109
Buntéacs
bíonn a cuid féin ag an fharraige
Téacs caighdeánach
bíonn a cuid féin ag an fharraige
Béarla
the sea will (always) gets revenge
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Bás - beatha - sláinte, Béaloideas agus seanchas, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 111
Buntéacs
ramás gan tlacht
Téacs caighdeánach
ramás gan slacht
Béarla
crude little rhyme, doggerel
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 111
Buntéacs
leigheasraí cailleach
Téacs caighdeánach
leigheasanna cailleach
Béarla
old wive’s remedies, cures
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 112
Buntéacs
de réir na tairgaireachta
Téacs caighdeánach
de réir na tairngreachta
Béarla
according to the prophecy
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 115
Buntéacs
bíonn a’ chomh-chosamhlacht ann
Téacs caighdeánach
bíonn an chomhchosúlacht ann
Béarla
there are strange resemblances; you might have a double
Téamaí
Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 115
Buntéacs
mar a dúirt Fionn le Goll, ‘ós tú a tharraing ort, íoc olc agus iaróg
Téacs caighdeánach
mar a dúirt Fionn le Goll, ós tú a tharraing ort, íoc olc agus iaróg
Béarla
as Fionn said to Goll, the aggressor must take the consequences
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 116
Buntéacs
beart de réir a mbriathra
Téacs caighdeánach
beart de réir a mbriathair
Béarla
to fit their actions to their words
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 122
Buntéacs
chuirfeadh sé ceo ar do chluasa
Téacs caighdeánach
cuirfeadh sé ceo ar do chluasa
Béarla
he would enchant you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Béaloideas agus seanchas, Ceol agus filíocht, Mothúcháin
Leathanach 126
Buntéacs
innse de dhá innse
Téacs caighdeánach
insint de dhá insint
Béarla
one of two versions
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 127
Buntéacs
leac na leannán
Téacs caighdeánach
leac na leannán
Béarla
traditionally “leac na leannán” is a flat stone to which lovers would go to court
Téamaí
Grá - cleamhnas - rómánsaíocht, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 129
Buntéacs
...agus an sean-sgéal dá chárdail
Téacs caighdeánach
...agus an seanscéal á chardáil
Béarla
mulling over the old story
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas
Leathanach 140
Buntéacs
cróchnáid
Téacs caighdeánach
crócharnaid
Béarla
phantom cortege seen in vision
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 143
Buntéacs
cé nach duine uaigneach mé
Téacs caighdeánach
cé nach duine uaigneach mé
Béarla
even though I’m not afraid of ghosts
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 145
Buntéacs
ní bhíonn scéal i bhfad dá reic
Téacs caighdeánach
ní bhíonn scéal i bhfad á reic
Béarla
it doesn’t take long for a story to spread
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 148
Buntéacs
ní thiocfadh liom fanacht sna Rosa anois ‘m’ Oisín i ndiaidh na bhFian
Téacs caighdeánach
ní thiocfadh liom fanacht sna Rosa anois i m’Oisín i ndiaidh na bhFiann
Béarla
I would not stay in the Rosses with my friends all gone
Téamaí
Tréithe daonna, Teaghlach - muintir - pobal, Tíreolaíocht - tírdhreach - áit, Aimsir agus am, Aois, Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Leathanach 154
Buntéacs
rinne sé fead ar Bhran agus shín an tseilg
Téacs caighdeánach
rinne sé fead ar Bhran agus shín an tseilg
Béarla
he whistled for Bran and the hunt began
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ainmhithe agus plandaí, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 154
Buntéacs
eal go hioscadaí, seal go hascallaí
Téacs caighdeánach
seal go hioscaidí, seal go hascaillí
Béarla
sometimes up to the knees sometimes to the armpits, (in storytelling formula) through all manner of terrain
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Béaloideas agus seanchas, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 156
Buntéacs
ainbheathadhach
Téacs caighdeánach
ainbheithíoch
Béarla
a monster
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 159
Buntéacs
a’ caileantóracht na h-aimsire
Téacs caighdeánach
ag caileantóireacht na haimsire
Béarla
forecasting the weather
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 160
Buntéacs
bua fáidheadórachta
Téacs caighdeánach
bua fáidheadórachta
Béarla
gift of prophecy
Téamaí
Tréithe daonna, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 162
Buntéacs
má sheaduigheann sé ins na Fiannaibh
Téacs caighdeánach
má sheadaíonn sé sna Fianna
Béarla
if he remains in the Fianna
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 166
Buntéacs
ní bhíonn sgéal fírinneach ar bith gan úghdar
Téacs caighdeánach
ní bhíonn scéal fírinneach ar bith gan údar
Béarla
a truthful story is well-founded, not without a source,
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 168
Buntéacs
fáidheadóracht a dhéanamh ar an aimsir
Téacs caighdeánach
fáidheadóracht a dhéanamh ar an aimsir
Béarla
to predict the weather
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 169
Buntéacs
is minic...nach bhfuil a shaoghal ion-mhaoidhte ar rígh
Téacs caighdeánach
is minic…nach bhfuil a shaol inmhaíte ar rí
Béarla
a king’s lot is often not to be envied
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Mothúcháin, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 171
Buntéacs
tháinig a’ tuar fá’n tarngaireacht
Téacs caighdeánach
tháinig an tuar fán tairngreacht
Béarla
the prophecy was fulfilled
Téamaí
Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 175
Buntéacs
mar deireadh na seandaoine scilidh fíon fírinne
Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, scileann fíon fírinne
Béarla
as the old folks used to say, wine in truth out (in vino veritas)
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí, Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 186
Buntéacs
b’fhada liom nó go dtéighinn isteach arais go bhfuighinn oidhche eile sgéalaidheacht
Téacs caighdeánach
b’fhada liom nó go dtéinn isteach ar ais go bhfaighinn oíche eile scéalaíochta
Béarla
I couldn’t wait to go back for another night of storytelling
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Ceol agus filíocht, Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Teach agus baile, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 190
Buntéacs
draoidheacht is pisreogaí
Téacs caighdeánach
draíocht is piseoga
Béarla
magic and superstitions
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 201
Buntéacs
geas a choilleadh
Téacs caighdeánach
geis a choilleadh
Béarla
to violate a taboo
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 202
Buntéacs
b’fhearr liom Éimhear a’ caoineadh Chú Chulainn ’ná lasta luinge de bhruinnealaibh cianacha a’ criongán i nglórthaí coimhightheacha
Téacs caighdeánach
b’fhearr liom Eimhear ag caoineadh Chú Chulainn ná lasta loinge de bhruinnealla cianacha ag criongán i nglórtha coimhthíocha
Béarla
I would prefer Éimhear keening Cú Chulainn than a boatload of melancholy maidens whimpering in foreign tongues
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, An t-osnádúr, Ceol agus filíocht, Farraige, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Mothúcháin, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 203
Buntéacs
..Banba a’ musgladh a misnighe!
Téacs caighdeánach
Banbha ag múscailt a misnigh!
Béarla
Ireland stirring its courage!
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Míleata, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 208
Buntéacs
bhí sé ion-churtha leis an ghá-bhuilg a bhí ag Cú Chulainn
Téacs caighdeánach
bhí sé inchurtha leis an ghá boilg a bhí ag Cú Chulainn
Béarla
he was a match for Cú Chulainn’s spear
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Míleata, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 218
Buntéacs
gur ó ríghthe a shíolruigh sé
Téacs caighdeánach
gur ó ríthe a shíolraigh sé
Béarla
that he was descended from kings
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach - muintir - pobal, Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 225
Buntéacs
fágálach
Téacs caighdeánach
fágálach
Béarla
a backward, unprogressive person, weakling; changeling
Téamaí
Tréithe daonna, An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 226
Buntéacs
mar bheadh tais ann
Téacs caighdeánach
mar a bheadh taise ann
Béarla
like a ghost, apparition
Leathanach 283
Buntéacs
buaidh fáidheadóireachta
Téacs caighdeánach
bua fáidheadóireachta
Béarla
gift of prophecy
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 284
Buntéacs
Bran is Sgeolang
Téacs caighdeánach
Bran agus Sgeolang
Béarla
two hounds of the Fianna
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 398
Buntéacs
tá lámh a’ leinbh sona
Téacs caighdeánach
tá lámh an linbh sona
Béarla
a child’s hand is lucky
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Nath
