Leathanach 6
Buntéacs
bó na bpáistí
Téacs caighdeánach
bó na bpáistí
Béarla
the cow which was used to sustain the family
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bás – beatha – sláinte, Bia agus deoch, Cúinsí sóisialta, Talmhaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 6
Buntéacs
cómhartha beag cúmhaidheamhail
Téacs caighdeánach
comhartha beag cumhach
Béarla
a sad, nostalgic little sign
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 6
Buntéacs
gur beag an rud is buaine ‘ná an duine
Téacs caighdeánach
gur beag an rud is buaine ná an duine
Béarla
(said of deceased person) few things things live longer than man
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 6
Buntéacs
mór-uchtamhail
Téacs caighdeánach
móruchtúil
Béarla
stout-hearted, courageous
Téamaí
Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Samhail, Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
chuir sé an dubh-shráith ina suidhe
Téacs caighdeánach
chuir sé an dúshraith ina suí
Béarla
he laid the foundation
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
taom thobann éadóchais
Téacs caighdeánach
taom tobann éadóchais
Béarla
a sudden fit of despondency
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
ag obair i n-éadan na cinneamhainte
Téacs caighdeánach
ag obair in éadan na cinniúna
Béarla
working against fate/destiny
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
an rud atá i ndán do shíol Éabha
Téacs caighdeánach
an rud atá i ndán do shíol Éabha
Béarla
what is fated for human kind
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin
Leathanach 7
Buntéacs
mar deireadh na sean-daoine nach dtig le aonduine an dá shaoghal a thabhairt leis
Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, nach dtig le haon duine an dá shaol a thabhairt leis
Béarla
as the old folk used to say, you can’t have the best of both worlds
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 8
Buntéacs
an rud nach bhfuil inseachanta, an aois agus an bás
Téacs caighdeánach
an rud nach bhfuil inseachanta, an aois agus an bás
Béarla
that which is unavoidable, old age and death
Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás – beatha – sláinte, Gaois - comhairle - eolas, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 8
Buntéacs
cupla ród de chlocha móra garbha
Téacs caighdeánach
cúpla ród de chlocha móra garbha
Béarla
a couple of lines of big rough stones
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
fear nach rabh ró-dheaghlámhach
Téacs caighdeánach
fear nach raibh ró-dhea-lámhach
Béarla
a man not over-handy, not too good with the hands
Téamaí
Tréithe daonna, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 9
Buntéacs
an cheachardhacht
Téacs caighdeánach
an cheacharthacht
Béarla
meanness, niggardliness
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 10
Buntéacs
go ndéanaidh Dia A mhaith air
Téacs caighdeánach
go ndéana Dia A mhaith air
Béarla
may God rest his soul
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Reiligiún agus creideamh, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 10
Buntéacs
thoisigh mé a chur seanchais
Téacs caighdeánach
thosaigh mé a chur seanchais
Béarla
I began to make inquiries
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 10
Buntéacs
riclín
Téacs caighdeánach
riclín
Béarla
Téamaí
Teach agus baile, Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 11
Buntéacs
ceamach
Téacs caighdeánach
ceamach
Béarla
ragged person
Téamaí
Tréithe daonna, Éadaí, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 11
Buntéacs
connlach gharbh fhéasóige
Téacs caighdeánach
coinleach gharbh féasóige
Béarla
a rough stubble (beard)
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 12
Buntéacs
ba é a for is a fóghnamh
Téacs caighdeánach
ba é a for is a fónamh
Béarla
it was all she was interested in, she delighted in
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
nach rabh mearadh ar bith air
Téacs caighdeánach
nach raibh mearadh ar bith air
Béarla
he wasn’t in the least bit insane
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 13
Buntéacs
gasracha cruaidhe copógaighe
Téacs caighdeánach
gais chrua chopóige
Béarla
hard stems of dock leaves
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 13
Buntéacs
méar colbha na láimhe clí
Téacs caighdeánach
méar cholbha na láimhe clé
Béarla
the index finger of the left hand
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 14
Buntéacs
féachfamuid le táthughadh fola a thabhairt dó
Téacs caighdeánach
féachfaidh muid le táthú fola a thabhairt dó
Béarla
we’ll try to make the blood congeal
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 14
Buntéacs
béal na cneadha
Téacs caighdeánach
béal na cneá
Béarla
the part of the wound which is open
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 16
Buntéacs
dóirnealach bocht giobach
Téacs caighdeánach
doirneálach bocht giobach
Béarla
a poor ragged, rough countryman
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 19
Buntéacs
aimsir dhoineanta cheathaideach
Téacs caighdeánach
aimsir dhoineanta cheathach
Béarla
stormy, showery weather
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 19
Buntéacs
ní thiocfadh leis a ghoradh a dhéanamh
Téacs caighdeánach
ní thiocfadh leis a ghoradh a dhéanamh
Béarla
he couldn’t warm himself
Téamaí
Aimsir agus am, Bás – beatha – sláinte, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
Téacs caighdeánach
bhíothas á chonáil
Béarla
he was freezing
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
chuir na cómharsanaigh gron ann
Téacs caighdeánach
chuir na cómharsana cron ann
Béarla
the neighbours noticed it (in a negative way)
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 19
Buntéacs
a thuairisc a chur
Téacs caighdeánach
a thuairisc a chur
Béarla
to inquire about him, ask after him
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 20
Buntéacs
ag búirthigh leis an ocras
Téacs caighdeánach
ag búirigh leis an ocras
Béarla
bellowing with hunger
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 20
Buntéacs
chuir siad isteach an chómhla
Téacs caighdeánach
chuir siad isteach an chomhla
Béarla
they opened the door
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 20
Buntéacs
ina luighe ar chraiste leabtha
Téacs caighdeánach
ina luí ar chnaiste leapa
Béarla
lying on a bedstead
Leathanach 20
Buntéacs
comh maith is tháinig leo
Téacs caighdeánach
chomh maith is a tháinig leo
Béarla
as best they could
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
a’ rámhailligh
Téacs caighdeánach
ag rámhaille
Béarla
raving, talking deliriously
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch, Focal aonair
Leathanach 21
Buntéacs
gan bhréig, gan amhras
Téacs caighdeánach
gan bhréag, gan amhras
Béarla
indisputably
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 21
Buntéacs
lá na seacht síon
Téacs caighdeánach
lá na seacht síon
Béarla
a very stormy day
Téamaí
Aimsir agus am
Leathanach 22
Buntéacs
a chuir a’ duine bocht ‘un na cille
Téacs caighdeánach
a chuir an duine bocht chun na cille
Béarla
that sent the poor soul to his grave
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Leathanach 23
Buntéacs
a rinne tarngaireacht
Téacs caighdeánach
a rinne tairngreacht
Béarla
who prophesised
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 23
Buntéacs
ní h-ionann sin is a rádh go rabh olc nó urchóid ar bith sa ghasúr
Téacs caighdeánach
ní hionann sin is a rá go rabh olc nó urchóid ar bith sa ghasúr
Béarla
that’s not to say that the boy had any bad in him
Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh
Leathanach 23
Buntéacs
cuireadh a mhuinntir as seilbh le linn Chogadh na Talmhan
Téacs caighdeánach
cuireadh a mhuintir as seilbh le linn Chogadh na Talún
Béarla
his people were dispossessed during the Land War
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Dlí - ceartas - pionós, Cúinsí sóisialta, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair, Talmhaíocht
Leathanach 24
Buntéacs
bhí se ag iarraidh theacht i dtír ann comh maith is thiocfadh leis
Téacs caighdeánach
bhí se ag iarraidh teacht i dtír ann chomh maith is a thiocfadh leis
Béarla
he was trying to make as good a living as he could there
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 24
Buntéacs
an oidheadh a d’fhulaing siad
Téacs caighdeánach
an oidheadh a d’fhulaing siad
Béarla
the (tragic) fate they endured
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 24
Buntéacs
‘ghá mbroslughadh chun teangmhála
Téacs caighdeánach
á mbrostú chun teagmhála
Béarla
urging them into battle
Téamaí
Míleata, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh
Leathanach 25
Buntéacs
(a bheith) faoi chrann smola
Téacs caighdeánach
(a bheith) faoi chrann smola
Béarla
(to be) blighted, cursed
Téamaí
Cúinsí sóisialta
Leathanach 27
Buntéacs
searc agus síor-ghrádh
Téacs caighdeánach
searc agus síorghrá
Béarla
true and everlasting love
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
ag iascaireacht garbhánach
Téacs caighdeánach
ag iascaireacht garbhánach
Béarla
fishing for sea bream
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Farraige, Obair agus ceardaíocht, Seoltóireacht agus bádóireacht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 28
Buntéacs
ag clampughadh mhónadh
Téacs caighdeánach
ag clampú móna
Béarla
building turf stack, clamping
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
ar a’ mheithil
Téacs caighdeánach
ar an mheitheal
Béarla
in the working group
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 29
Buntéacs
thug Niall ‘ac Suibhne isteach é as measc cáich
Téacs caighdeánach
thug Niall Mac Suibhne isteach é as measc cáich
Béarla
N.M.S singled him out
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
go raibh rud silte aige de
Téacs caighdeánach
go raibh rud silte aige de
Béarla
that he thought something of him
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 29
Buntéacs
ar aghaidh boise
Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise
Béarla
at hand, immediately
Téamaí
Le plé
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 30
Buntéacs
agra chinn
Téacs caighdeánach
eagna chinn
Béarla
intelligence
Téamaí
Oideachas, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
módh agus urraim
Téacs caighdeánach
modh agus urraim
Béarla
good behaviour and respect
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 34
Buntéacs
ar a sháimhín suilt
Téacs caighdeánach
ar a sháimhín suilt
Béarla
happy and at ease
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 34
Buntéacs
ní rabh Déirdre féin ionchurtha léithí
Téacs caighdeánach
ní raibh Déirdre féin inchurtha léi
Béarla
D. herself was not comparable to her, equal to her
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 35
Buntéacs
rugtha chun bruighne
Téacs caighdeánach
rugtha chun bruíne
Béarla
stirred up and ready to fight
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 35
Buntéacs
a choimhlíonadh na cinneamhainte
Téacs caighdeánach
ag comhlíonadh na cinniúna
Béarla
fulfilling the destiny
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 35
Buntéacs
gur bh’í giliena gile í
Téacs caighdeánach
gurbh í gile na gile í
Béarla
that she was the fairest of the fair
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 35
Buntéacs
ba í áilne na h-áilne í
Téacs caighdeánach
ba í áille na háille í
Béarla
she was the beauty of beauties
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 35
Buntéacs
gualach a dhéanamh de rud
Téacs caighdeánach
gualach a dhéanamh de rud
Béarla
to char sth, to burn sth. black
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 36
Buntéacs
fá réir
Téacs caighdeánach
fá réir
Béarla
available, ready
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 36
Buntéacs
as miosúr
Téacs caighdeánach
as miosúr
Béarla
beyond measure, extraordinary
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 37
Buntéacs
lá breithe Dé
Téacs caighdeánach
lá breithe Dé
Béarla
Day of Judgement
Téamaí
An t-osnádúr, Reiligiún agus creideamh, Béaloideas agus seanchas
Leathanach 38
Buntéacs
cead dhéanta poitín
Téacs caighdeánach
cead déanta poitín
Béarla
permission to make poitín
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 38
Buntéacs
cró na stileadh
Téacs caighdeánach
cró na stile
Béarla
the place where the poitín was distilled, the still-house
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
thug sé barr na bróige sna h-easnacha dó
Téacs caighdeánach
thug sé barr na bróige sna heasnacha dó
Béarla
he kicked him in the ribs
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
faoi thom an droighin
Téacs caighdeánach
faoi thom an draighin
Béarla
under the blackthorn bush
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 39
Buntéacs
shaothróchadh sé a chuid as allus a mhalacha mar a rinne a mhuinntir roimhe riamh anall
Téacs caighdeánach
shaothródh sé a chuid as allas a mhalaí mar a rinne a mhuintir roimhe riamh anall
Béarla
he would earn his living by the sweat of his brow as his people before had always done
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Leathanach 39
Buntéacs
lá an chuitimh
Téacs caighdeánach
lá an chuitimh
Béarla
the day he would get his own back, get satisfaction
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Leathanach 40
Buntéacs
Leabhar na Reacht
Téacs caighdeánach
Leabhar na Reachtanna
Béarla
The Statute Book
Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
tháinig mearbhlán i gceann Chonaill
Téacs caighdeánach
tháinig mearbhlán i gceann Chonaill
Béarla
Conall’s head began to spin
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
thréig sé a dhúthchas an lá a chuaidh sé ins na píleirí
Téacs caighdeánach
thréig sé a dhúchas an lá a chuaigh sé sna píleirí
Béarla
he forsook his birthright, his home and country, the day he joined the police
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Dlí - ceartas - pionós, Míleata, Obair agus ceardaíocht, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 44
Buntéacs
an fhéacháil ba chruaidhe
Téacs caighdeánach
an fhéachaint ba chrua
Béarla
the hardest test
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 44
Buntéacs
bhí sé i riocht an ghruag a tharraingt de féin
Téacs caighdeánach
bhí sé i riocht an ghruaig a tharraingt de féin
Béarla
he was about to tear his hair out
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 47
Buntéacs
ná bí ‘na dhiaidh orm
Téacs caighdeánach
ná bí ina dhiaidh orm
Béarla
don’t blame me, don’t hold it against me
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 50
Buntéacs
faoi gheasaibh
Téacs caighdeánach
faoi gheasa
Béarla
spellbound
Téamaí
An t-osnádúr, Beannachtaí agus mallachtaí, Béaloideas agus seanchas
Leathanach 52
Buntéacs
tá ceann feadhna anois agaibh nach féidir ghabháil taobh na gaoithe air
Téacs caighdeánach
tá ceann feadhna anois agaibh nach féidir gabháil taobh na gaoithe air
Béarla
You have a leader now who can’t be outsmarted, out-manoeuvred .
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Leathanach 53
Buntéacs
ag cur tuigheadh
Téacs caighdeánach
ag cur tuí
Béarla
thatching
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 54
Buntéacs
fuigheall sean-mhallacht
Téacs caighdeánach
fuíoll seanmhallachta
Béarla
remains of an old curse
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí, An t-osnádúr
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 55
Buntéacs
d’iarr mé spás
Téacs caighdeánach
d’iarr mé spás
Béarla
I asked for a period of grace (in which to repay a debt)
Leathanach 55
Buntéacs
an tseifte dhéidheanach
Téacs caighdeánach
an tseift dhéanach
Béarla
the last resort
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 55
Buntéacs
bhí siubhal measardha ar an bhainne
Téacs caighdeánach
bhí siúl measartha ar an bhainne
Béarla
there was reasonable demand for milk
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Bia agus deoch, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 56
Buntéacs
bhí mé ar an tráigh fhoilimh
Téacs caighdeánach
bhí mé ar an trá fholamh
Béarla
I was destitute
Leathanach 56
Buntéacs
le cúintisí móra a thug sé mála mine buidhe domh
Téacs caighdeánach
le cúinsí móra a thug sé mála mine buí dom
Béarla
he gave me a bag of maize after a lot of coaxing
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
a choinneochadh an scraith ós mo chionn
Téacs caighdeánach
a choinneodh an scraith os mo chionn
Béarla
would keep the roof over my head
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 56
Buntéacs
ar an bhlár fholamh
Téacs caighdeánach
ar an bhlár fholamh
Béarla
down and out
Leathanach 56
Buntéacs
go riarfadh sí domh
Téacs caighdeánach
go riarfadh sí domh
Béarla
that she would provide for me
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 58
Buntéacs
tháinig cuil bheag ar an lá
Téacs caighdeánach
tháinig cuil bheag ar an lá
Béarla
the day became a bit cold and windy
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 59
Buntéacs
is deise cabhair Dé ‘ná an doras
Téacs caighdeánach
is deise cabhair Dé ná an doras
Béarla
God’s help is always at hand
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta, Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 60
Buntéacs
deireadh dúil a bhaint de rud
Téacs caighdeánach
deireadh dúile a bhaint de rud
Béarla
to despair of, give up on sth.
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 60
Buntéacs
. mo leanbh ba mheasa liom dár thóg mé riamh!
Téacs caighdeánach
mo leanbh ba mheasa liom dár thóg mé riamh!
Béarla
of all my children (she) was the one I thought the most of, had the greatest affection for
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 60
Buntéacs
bris í
Téacs caighdeánach
bris í
Béarla
open it (the letter)
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 63
Buntéacs
is tearc duine den dream óg a chualaidh iomrádh riamh air
Téacs caighdeánach
is tearc duine den dream óg a chuala iomrá riamh air
Béarla
few of the young ones have ever heard of it
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
comh luath géar is tháinigeamar chun an bhaile
Téacs caighdeánach
chomh luath géar is a tháinig muid abhaile
Béarla
as soon as we came home
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 66
Buntéacs
seasóchaidh sibh cliú an bhaile
Téacs caighdeánach
seasfaidh sibh clú an bhaile
Béarla
you will protect the town’s reputation
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 71
Buntéacs
go dtáinig ainghléas de chineál éigin ar an inneall
Téacs caighdeánach
go dtáinig ainghléas de chineál éigin ar an inneall
Béarla
the engine suffered some sort of malfunction
Téamaí
Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 71
Buntéacs
bhí lámh an uachtair aca
Téacs caighdeánach
bhí lámh an uachtair acu
Béarla
they had the upper hand
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata, Mothúcháin
Leathanach 72
Buntéacs
tháinig an tuar fá’n tarngaireacht
Téacs caighdeánach
tháinig an tuar fán tairngreacht
Béarla
the prophecy was fulfilled
Téamaí
An t-osnádúr, Béaloideas agus seanchas, Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas, Stair
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 72
Buntéacs
cuireadh an cluithche leis na h-Ultaigh
Téacs caighdeánach
cuireadh an cluiche leis na hUltaigh
Béarla
the Ulstermen won
Téamaí
Caithimh aimsire – cluichí – spóirt, Iompar agus caidrimh, Míleata, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 72
Buntéacs
an sclábhuidheacht a bheith sa smir aca
Téacs caighdeánach
an sclábhaíocht a bheith sa smior acu
Béarla
slavery was part of their very nature
Téamaí
Mothúcháin, Stair, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 73
Buntéacs
reacht gan chéill
Téacs caighdeánach
reacht gan chiall
Béarla
senseless law
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 74
Buntéacs
níor bh’eagal dúinn
Téacs caighdeánach
níorbh eagal dúinn
Béarla
not a chance, no fear of that
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 75
Buntéacs
rogha an dá dhíoghadh
Téacs caighdeánach
rogha an dá dhíogha
Béarla
a choice between two evils, the better of two bad lots
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 75
Buntéacs
níl dligheadh ar a’ riachtanas
Téacs caighdeánach
níl dlí ar an riachtanas
Béarla
necessity knows no law, there was no alternative
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 75
Buntéacs
níl fiachadh ar bith orainn
Téacs caighdeánach
níl fiacha ar bith orainn
Béarla
we are not obliged to
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Leathanach 76
Buntéacs
ar na gaobhair
Téacs caighdeánach
ar na gaobhair
Béarla
in the vicinity, nearby
Téamaí
Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 76
Buntéacs
ag coscadh a dtarta
Téacs caighdeánach
ag cosc a dtarta
Béarla
slaking their thirst
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 78
Buntéacs
cnag
Téacs caighdeánach
cnag
Béarla
(small hard, hurling) ball
Téamaí
Caithimh aimsire – cluichí – spóirt
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 81
Buntéacs
bhí a gcroidhe agus a n-anam istuigh ina chéile
Téacs caighdeánach
bhí a gcroí agus a n-anam istigh ina chéile
Béarla
they were utterly devoted to each other
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Mothúcháin
Leathanach 81
Buntéacs
na smaointe atá ina gcroidhe ní féidir canamhaint a chur ortha
Téacs caighdeánach
na smaointe atá ina gcroí ní féidir canúint a chur orthu
Béarla
the thoughts in their hearts cannot be expressed, put into words
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 82
Buntéacs
hí crudh maith daithte aige díthe
Téacs caighdeánach
bhí crodh maith daite aige di
Béarla
he had a good dowry set aside for her
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Teach agus baile, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 82/3
Buntéacs
3. ar neamh-chead do’n té ler bh’olc
Téacs caighdeánach
ar neamhchead don té lenarbh olc
Béarla
regardless of what anyone else thinks (negatively)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 83
Buntéacs
ar chrois a muinntire
Téacs caighdeánach
ar chros a muintire
Béarla
in defiance of her parents
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
Ar chéill na bpaisti. Nach deas an chiall í ? Agus nach goirid a bíos an seal beag glórmhar seo ag sleamhnadh ar shiubhal?
Téacs caighdeánach
Ar chiall na bpaisti. Nach deas an chiall í ? Agus nach gairid a bhíonn an seal beag glórmhar seo ag sleamhnú ar shiúl ?
Béarla
The sense (innocence) of a child. Isn’t it nice? And it doesn’t take long for this glorious little time to slip away?
Téamaí
Mothúcháin, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 84
Buntéacs
ag éisteacht le ceileabhar an smaolaigh
Téacs caighdeánach
ag éisteacht le ceiliúr an smólaigh
Béarla
listening to the song of the thrush
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Ceol agus filíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 84
Buntéacs
lucht a’ chonbhóidh
Téacs caighdeánach
lucht an convoy
Béarla
the group of people who accompany s.o. on the initial stage of the emigrant journey
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 86
Buntéacs
agus gan ann acht go rabh dul aicí cluain a chur ar an ghol
Téacs caighdeánach
agus gan ann acht go raibh dul aici cluain a chur ar an ghol
Béarla
she was barely able to hold back the tears
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 86
Buntéacs
ar fóghnamh
Téacs caighdeánach
ar fónamh
Béarla
excellently, to a great degree
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 87
Buntéacs
ag bárcadh alluis
Téacs caighdeánach
ag bárcadh allais
Béarla
sweating profusely
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 87
Buntéacs
níl sé óraice
Téacs caighdeánach
níl sé óraice
Béarla
it is not right nor proper
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 88
Buntéacs
is fairsing Dia sa chumhanglach
Téacs caighdeánach
is fairsing Dia sa chúngach
Béarla
God will provide
Téamaí
Beannachtaí agus mallachtaí, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 88
Buntéacs
is beag a’ rud a chuireas scallán inntí
Téacs caighdeánach
is beag an rud a chuireas scallán inti
Béarla
she’s easily panicked
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 88
Buntéacs
go n-éagfadh an grádh nuair a d’fheoighfeadh bláth na h-óige
Téacs caighdeánach
go n-éagfadh an grá nuair a d’fheofadh bláth na hóige
Béarla
that love would die when the bloom of youth withers
Téamaí
Aimsir agus am, Aois, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Gaois - comhairle - eolas, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht, Iompar agus caidrimh, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 92
Buntéacs
is mór a gheibhthear thú
Téacs caighdeánach
is mór a gheibhtear thú
Béarla
that is very good of you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 92
Buntéacs
níor fhág sé fuigheall molta ar
Téacs caighdeánach
níor fhág sé fuíoll molta ar
Béarla
he lavished him with praise
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 93
Buntéacs
go raibh a athair ar shon ghnóithe
Téacs caighdeánach
go raibh a athair ar son gnóthaí
Béarla
that his father meant business
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 93
Buntéacs
go gcaitheadh sí a h-iomaire féin a threabhadh
Téacs caighdeánach
go gcaithfeadh sí a hiomaire féin a threabhadh
Béarla
that she would have to confront the task herself
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Obair agus ceardaíocht, Tréithe daonna
Leathanach 94
Buntéacs
nach bhfuil a’ saoghal ag éirighe leis i Meiricea
Téacs caighdeánach
nach bhfuil an saol ag éirí leis i Meiriceá
Béarla
that things aren’t going well for him in America
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta, Obair agus ceardaíocht, Taisteal agus imirce, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 95
Buntéacs
Caithfidh sé gur sámhán codladhta a tháinig orm
Téacs caighdeánach
Caithfidh sé gur sámhán codlata a tháinig orm
Béarla
I must have nodded off, taken a nap
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 97
Buntéacs
bhí sí ag tabhairt baramhail aithne dó
Téacs caighdeánach
bhí sí ag tabhairt barúil aithne dó
Béarla
she thought she knew him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 97
Buntéacs
i gcruadh-chás
Téacs caighdeánach
i gcruachás
Béarla
in difficulty, in a predicament
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 98
Buntéacs
ceileabhar pósta
Téacs caighdeánach
ceiliúr pósta
Béarla
marriage proposal
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 100
Buntéacs
d’imthigh siad as gábhadh
Téacs caighdeánach
d’imigh siad as gábh
Béarla
they escaped a difficult situation
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 101
Buntéacs
ní raibh mórán le h-imtheacht air
Téacs caighdeánach
ní raibh mórán le himeacht air
Béarla
he didn’t miss much
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 101
Buntéacs
hí an droch-dheoir ann
Téacs caighdeánach
bhí an drochdheoir ann
Béarla
he was from a bad lot
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Teaghlach – muintir – pobal, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 102/3
Buntéacs
3. ag cur dalladh mullóg ar na píleirí
Téacs caighdeánach
ag cur dallamullóg ar na píleirí
Béarla
hoodwinking the police
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós
Leathanach 103
Buntéacs
bliadhain mhaith agus neamh-thurach ‘na ndiaidh
Téacs caighdeánach
bliain mhaith agus neamhthurach ina ndiaidh
Béarla
good-riddance to them
Téamaí
Aimsir agus am, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 106
Buntéacs
níl cáipís ar dhuine as déanamh póitín anois acht oiread le déanamh tae
Téacs caighdeánach
níl cáipéis ar dhuine as déanamh póitín anois ach oiread le déanamh tae
Béarla
no one is being penalised now for making poteen any more than making tea
Téamaí
Bia agus deoch, Dlí - ceartas - pionós, Stair, Talmhaíocht
Leathanach 108
Buntéacs
áithe aoil
Téacs caighdeánach
áith aoil
Béarla
lime kiln
Téamaí
Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 110
Buntéacs
a chánadh do réir a acmhuinne
Téacs caighdeánach
a cháineadh de réir a acmhainne
Béarla
to penalise him according to his means
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Dlí - ceartas - pionós, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 112
Buntéacs
féacháil le mo bhris a thabhairt isteach
Téacs caighdeánach
féachaint le mo bhris a thabhairt isteach
Béarla
to try to recoup my losses
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 113
Buntéacs
is iomdha cor sa t-saoghal
Téacs caighdeánach
is iomaí cor sa tsaol
Béarla
life is full of twists and turns
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Cúinsí sóisialta, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 113
Buntéacs
a réidhteochas mo dholaidh
Téacs caighdeánach
a réiteos mo dhola
Béarla
that will clear my expenses
Téamaí
Airgead – maoin – gnó
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 114
Buntéacs
má tá sin in do bhrístí
Téacs caighdeánach
má tá sin i do bhrístí
Béarla
if you have the guts to do it
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Éadaí, Cúinsí pearsanta
Leathanach 115
Buntéacs
ghoin na cupla focal sin mé go dtí an chnámh
Téacs caighdeánach
ghoin an cúpla focal sin mé go dtí an chnámh
Béarla
those words cut me to the bone
Téamaí
Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 116
Buntéacs
a leigean le n-a olc féin
Téacs caighdeánach
a ligean lena olc féin
Béarla
to leave him to his own erroneous ways
Téamaí
Tréithe daonna, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 117
Buntéacs
ag cur gráta ina shuidhe
Téacs caighdeánach
ag cur gráta ina shuí
Béarla
assembling, fixing a grate (for use in distillation of poteen)
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 120
Buntéacs
a dhúbláil
Téacs caighdeánach
a dhúbláil
Béarla
its second distillation
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 121
Buntéacs
mur’ beidh go bhfuil sé a’ líonadh
Téacs caighdeánach
murab é go bhfuil sé ag líonadh
Béarla
if it wasn’t for the tide coming in
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Tíreolaíocht – tírdhreach – áit
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 124
Buntéacs
eacht air le cor i n-aghaidh a’ chaim
Téacs caighdeánach
teacht air le cor in aghaidh an chaim
Béarla
to play him at his own game
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Samhail, Seanfhocal
Leathanach 125/6
Buntéacs
6. ’do luighe agus do chos in d’aice leat
Téacs caighdeánach
i do luí agus do chos i d’aice leat
Béarla
laid up with a bad leg
Téamaí
Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 126
Buntéacs
ní raibh pian ná piolóid orm
Téacs caighdeánach
ní raibh pian ná piolóid orm
Béarla
I had neither ache nor pain
Téamaí
Bás – beatha – sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 126
Buntéacs
an chéad téidheadh
Téacs caighdeánach
an chéad téamh
Béarla
the first cooking of ingredients ( for distillation)
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 126
Buntéacs
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le toiseacht ar a’ singleáil
Téacs caighdeánach
bhí an chiltí déanta agus mé réidh le tosú ar an tsingleáil
Béarla
the mash was made and I was ready to start the first distillation
Téamaí
Bia agus deoch, Obair agus ceardaíocht, Stair, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 127
Buntéacs
siubhail leat!
Téacs caighdeánach
siúil leat!
Béarla
come on!
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 130
Buntéacs
is iomdha seanduine agus fear meánaosta a bhí ag tnúth a shaoghail dó
Téacs caighdeánach
is iomaí seanduine agus fear meánaosta a bhí ag tnúth a shaoil dó
Béarla
many old and middle-aged men were jealous of his life
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 130
Buntéacs
a sheol ar bhealach a leasa é
Téacs caighdeánach
a sheol ar bhealach a leasa é
Béarla
who set him on the right course
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 131
Buntéacs
gan cianóg ina sheilbh
Téacs caighdeánach
gan cianóg ina sheilbh
Béarla
penniless
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 135
Buntéacs
páighe bheag scallta
Téacs caighdeánach
pá beag scallta
Béarla
paltry, miserable pay
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 135
Buntéacs
ná bí comh togarthach sin le do chuid tarcuisne go gcluine tú mo scéal
Téacs caighdeánach
ná bí comh tograch sin le do chuid tarcaisne go gcluine tú mo scéal
Béarla
don’t be so eager with your scorn until you hear my story
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 136
Buntéacs
agus i dtaca le h-airgead de, tá sé ar maothas ann
Téacs caighdeánach
agus i dtaca le hairgead de, tá sé ar maos ann
Béarla
and as far money, he’s got loads of it
Leathanach 137
Buntéacs
ar a’ neamh-acra
Téacs caighdeánach
ar an neamhacra
Béarla
of independent means
Téamaí
Airgead – maoin – gnó, Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 137
Buntéacs
rogha an dá dhíoghadh
Téacs caighdeánach
rogha an dá dhíogha
Béarla
the choice between two evils
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 137
Buntéacs
léim a’ dá bhruach a chailliúint
Téacs caighdeánach
léim an dá bhruach a chailleadh
Béarla
to fall between two stools
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 138
Buntéacs
bhéarfaidh sé an t-súil aniar ag an iomlán againn
Téacs caighdeánach
bhéarfaidh sé an tsúil aniar ag an iomlán againn
Béarla
he will put us back on our feet, revive us
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 138
Buntéacs
ar aghaidh boise
Téacs caighdeánach
ar aghaidh boise
Béarla
at hand
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 139
Buntéacs
ó loisceamar a’ choinneal nach bhfuil sé comh maith againn a’ t-ordlach a loisceadh
Téacs caighdeánach
ó loisc muid an choinneal nach bhfuil sé chomh maith againn an t-orlach a loisceadh
Béarla
since we have started we may as well finish
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath, Seanfhocal
Leathanach 139
Buntéacs
nár bh’é an ola ar a gcroidhe é !
Téacs caighdeánach
nárbh é an ola ar a gcroí é !
Béarla
wouldn’t they derive great pleasure from it
Téamaí
Mothúcháin
Leathanach 141
Buntéacs
ar fheabhas Éireann
Téacs caighdeánach
ar fheabhas Éireann
Béarla
excellent, the very best
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 142
Buntéacs
an raibh lámh is focal eatorra?
Téacs caighdeánach
an raibh lámh is focal eatarthu?
Béarla
were they engaged ?
Téamaí
Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 145
Buntéacs
ag cur dlúis le rud
Téacs caighdeánach
ag cur dlús le rud
Béarla
to speed sth up, to hurry sth along
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 145
Buntéacs
sin a raibh ar a shon aige
Téacs caighdeánach
sin a raibh ar a shon aige
Béarla
that was all he had to show for it
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 145
Buntéacs
sé rud a rachas siad ’un diúmhnais ort
Téacs caighdeánach
is é rud a rachas siad chun diúnais ort
Béarla
the thing is, they’ll become obstinate, stubborn with you
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 147
Buntéacs
siabhrán (a bheith ort)
Téacs caighdeánach
siabhrán (a bheith ort)
Béarla
(to suffer from) slight derangement, delusion; mental confusion
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna, Bás – beatha – sláinte, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 149
Buntéacs
i do dhíomhaoineas
Téacs caighdeánach
i do dhíomhaointeas
Béarla
as an unmarried person
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Cúinsí sóisialta, Grá – cleamhnas – rómánsaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 151
Buntéacs
an té ar leor leis beagán do Dhia is leor le Dia beagán dó
Téacs caighdeánach
An té ar leor leis beagán de Dhia is leor le Dia beagán de.
Béarla
you cannot serve God and Mammon
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 152
Buntéacs
an bheatha shuthain
Téacs caighdeánach
an bheatha shuthain
Béarla
everlasting life
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 153
Buntéacs
i ndáil a chéile
Téacs caighdeánach
i ndáil a chéile
Béarla
in each other’s company
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 154
Buntéacs
má leigeann tú do mhaidí le sruth
Téacs caighdeánach
má ligeann tú do mhaidí le sruth
Béarla
if you neglect your responsibilities, let things drift
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 155
Buntéacs
an rud a bhí i n-aice le n-a thoil féin
Téacs caighdeánach
an rud a bhí in aice lena thoil féin
Béarla
the thing that was nearest to his heart
Téamaí
Mothúcháin, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Samhail
Leathanach 157
Buntéacs
i bhfaiteadh na súl
Téacs caighdeánach
i bhfaiteadh na súl
Béarla
immediately, in the blink of an eye
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Leathanach 161
Buntéacs
d’éirigh sé de rúchladh
Téacs caighdeánach
d’éirigh sé de rúchladh
Béarla
he sprang to his feet
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 162
Buntéacs
ní dhearn sé leath-ól ar aonduine riamh
Téacs caighdeánach
ní dhearna sé leithcheal ar aon duine riamh
Béarla
he never neglected anyone
Téamaí
Tréithe daonna, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 163
Buntéacs
úspairí
Téacs caighdeánach
úspairí
Béarla
sloggers, drudges
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 166
Buntéacs
ádhbhar achmhusáin
Téacs caighdeánach
ábhar achasáin
Béarla
cause for reproach
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 171
Buntéacs
rinneadh caorthacha mire de m’athair
Téacs caighdeánach
rinneadh caora mire de m’athair
Béarla
my father flew into a rage
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Leathanach 173
Buntéacs
tá mé a’ gabháil go h-Éirinn ar béal maidne
Téacs caighdeánach
tá mé ag gabháil go hÉirinn ar béal maidne
Béarla
I’m going to the mainland first thing in the morning
Téamaí
Aimsir agus am, Farraige, Seoltóireacht agus bádóireacht, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 173
Buntéacs
buille feille
Téacs caighdeánach
buille fill
Béarla
treacherous blow
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 175
Buntéacs
mar deireadh na seandaoine scilidh fíon fírinne
Téacs caighdeánach
mar a deireadh na seandaoine, scileann fíon fírinne
Béarla
as the old folks used to say, wine in truth out (in vino veritas)
Téamaí
Aimsir agus am, Béaloideas agus seanchas, Beannachtaí agus mallachtaí, Bia agus deoch, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 175
Buntéacs
b’fhéidir nár mhó an sógh ná an t-ánródh
Téacs caighdeánach
b’fhéidir nár mhó an só ná an t-ánró
Béarla
there is perhaps more to be lost than gained by it
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 175
Buntéacs
beireadh thall is i bhfos orm
Téacs caighdeánach
beireadh thall is abhus orm
Béarla
I was held on either side (restrained)
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 176
Buntéacs
bainfidh mé fút le scéal
Téacs caighdeánach
bainfidh mé fút le scéal
Béarla
I’ll settle you down with a story
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 176
Buntéacs
géarbhach cruaidh
Téacs caighdeánach
géarbhach crua
Béarla
a stiff wind
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 180
Buntéacs
aon uisce a bhaist iad
Téacs caighdeánach
aon uisce a bhaist iad
Béarla
they were baptised at the same time
Téamaí
Teaghlach – muintir – pobal, Reiligiún agus creideamh
Leathanach 181
Buntéacs
lig le do ghrásta é
Téacs caighdeánach
lig le do ghrásta é
Béarla
drink it up don’t spare it (of beverage)
Téamaí
Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 182
Buntéacs
ba é an míniughadh is an réidhteach a bhí ann (go)
Téacs caighdeánach
ba é an míniú is an réiteach a bhí ann (go)
Béarla
the upshot of the matter was (that)
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 183
Buntéacs
mar bheadh sé ag iarraidh cluain a chur ar an fhear eile
Téacs caighdeánach
mar a bheadh sé ag iarraidh cluain a chur ar an fhear eile
Béarla
as if trying to persuade, deceive the other man
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Leathanach 185
Buntéacs
mar bheadh roithleach gan snámh ann
Téacs caighdeánach
mar a bheadh roithleach gan snámh ann
Béarla
like the odd man out
Téamaí
Mothúcháin, Tréithe daonna, Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 186
Buntéacs
dá mba dual dó é
Téacs caighdeánach
dá mba dhual dó é
Béarla
if it were in the natural order of things for him, if it were meant to be
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Gaois - comhairle - eolas
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 187
Buntéacs
is leamh atá do cheann ort
Téacs caighdeánach
is leamh atá do cheann ort
Béarla
you’re soft in the head
Téamaí
Tréithe daonna
Leathanach 188
Buntéacs
rinne sé an chríonnacht
Téacs caighdeánach
rinne sé an chríonnacht
Béarla
he did the wise thing
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 190
Buntéacs
castar na daoine ar a chéile (ach ní chastar na cnoic ná na sléibhte)
Téacs caighdeánach
castar na daoine ar a chéile (ach ní chastar na cnoic ná na sléibhte)
Béarla
it’s a small world (if one moves around)
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Gaois - comhairle - eolas, Taisteal agus imirce
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 191
Buntéacs
tá cuil fhuar ar a’ tráthnóna go fóill, dá fheabhas an aimsir
Téacs caighdeánach
tá cuil fhuar ar an tráthnóna go fóill, dá fheabhas an aimsir
Béarla
the evening still has a raw edge, however good the weather
Téamaí
Aimsir agus am
Leathanach 193
Buntéacs
ní thig olc i dtír nach feairrde ‘duine éigint
Téacs caighdeánach
ní thig olc i dtír nach fearrde duine éigin
Béarla
it’s an ill-wind that blows nobody any good
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Farraige
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 195
Buntéacs
mur’ beidh nach mairfeadh sí choidhche
Téacs caighdeánach
murab é nach mairfeadh sí choíche
Béarla
if only it would last forever
Téamaí
Mothúcháin, Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 195
Buntéacs
dioghaltas ina ghnúis
Téacs caighdeánach
díoltas ina ghnúis
Béarla
a look of revenge
Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 196
Buntéacs
dreach bagarthach
Téacs caighdeánach
dreach bagrach
Béarla
threatening appearance
Téamaí
Mothúcháin, Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 198
Buntéacs
teilgthe chun a’ chrochta
Téacs caighdeánach
teilgthe chun an chrochta
Béarla
condemned to death (by hanging)
Téamaí
Dlí - ceartas - pionós
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 199
Buntéacs
ní thugann rud ar bith ach a sheal
Téacs caighdeánach
ní thugann rud ar bith ach a sheal
Béarla
nothing lasts forever
Téamaí
Aimsir agus am
Leathanach 201
Buntéacs
(a bheith) san fhaopach
Téacs caighdeánach
(a bheith) san fhaopach
Béarla
(to be) in a fix, dilemma
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 203
Buntéacs
an sáile ag sileadh as a cheirteach
Téacs caighdeánach
an sáile ag sileadh as a cheirteacha
Béarla
his clothes dripping wet from seawater
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 205
Buntéacs
ina shuidhe go te
Téacs caighdeánach
ina shuí go te
Béarla
well off
Leathanach 205
Buntéacs
claoidhte meatha ins an intinn agus ins an cholainn
Téacs caighdeánach
cloíte meata san intinn agus sa cholainn
Béarla
sick and exhausted in mind and body
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 205
Buntéacs
bhí sé mar nathán aige gur “ fearr duit an madadh go maith duit ’ná go h-olc duit.”
Téacs caighdeánach
bhí sé mar nathán aige gur “ fearr duit an madadh go maith duit ná go holc duit.”
Béarla
it was a motto of his that there is no sense in making enemies needlessly
Téamaí
Gaois - comhairle - eolas, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 206
Buntéacs
go gcuirthidhe an drong mhalluighthe seo faoi shlait
Téacs caighdeánach
go gcuirfí an drong mhallaithe seo faoi shlat
Béarla
that this dreadful mob may be brought to heel
Téamaí
Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 208
Buntéacs
ba ghoirid go raibh ciall cheannuighthe aca
Téacs caighdeánach
ba ghairid go raibh ciall cheannaithe acu
Béarla
they we not long learning their lesson
Téamaí
Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 208
Buntéacs
bhí sé ion-churtha leis an ghá-bhuilg a bhí ag Cú Chulainn
Téacs caighdeánach
bhí sé inchurtha leis an ghá boilg a bhí ag Cú Chulainn
Béarla
he was a match for Cú Chulainn’s spear
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Míleata, Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 208
Buntéacs
thoigh sé rogha an dá dhíoghadh
Téacs caighdeánach
thogh sé rogha an dá dhíogha
Béarla
he chose between two evils, two bad lots
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 209
Buntéacs
chuirfidhe gron ann
Téacs caighdeánach
chuirfí cron ann
Béarla
it wouldn’t go unnoticed
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 210
Buntéacs
a thabhóchadh cliú dó
Téacs caighdeánach
a thabhódh clú dó
Béarla
that would earn him a reputation
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 211
Buntéacs
damnughadh nár thigidh air!
Téacs caighdeánach
damnú nár thige air!
Béarla
damn him!
Téamaí
Reiligiún agus creideamh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 211
Buntéacs
a’ déanamh mórtais
Téacs caighdeánach
ag déanamh mórtais
Béarla
boasting
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 214
Buntéacs
ní bhíonn fear faithchilleach éadálach
Téacs caighdeánach
ní bhíonn fear faichilleach éadálach
Béarla
fortune favours the brave, nothing ventured nothing gained
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Seoltóireacht agus bádóireacht, Farraige
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 214
Buntéacs
báire na fola
Téacs caighdeánach
báire na fola
Béarla
the crucial test, the crunch
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 215
Buntéacs
chuir sé dathanna de féin ar mhéad is scannruigh sé
Téacs caighdeánach
chuir sé dathanna de féin ar mhéad is a scanraigh sé
Béarla
the colour of his face changed, so great was his fear
Téamaí
Corp - baill agus cuma fhisiciúil, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 216
Buntéacs
bhí Mícheál Mór mar chonnaic Dia é
Téacs caighdeánach
bhí Mícheál Mór mar a chonaic Dia é
Béarla
M.M. was a pitiful sight, in a dreadful state
Leathanach 216
Buntéacs
dhéanfadh sé a súile don méid aca a bheadh beo ina dhiaidh
Téacs caighdeánach
dhéanfadh sé a súile don mhéid acu a bheadh beo ina dhiaidh
Béarla
that would teach a lesson to those left alive afterwards
Téamaí
Míleata, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 216
Buntéacs
nuair a rachadh an chúis go cnámh na h-uilleann
Téacs caighdeánach
nuair a rachadh an chúis go cnámh na huillinne
Béarla
when it came to the crucial test
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Corp - baill agus cuma fhisiciúil
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 218
Buntéacs
bheadh sé i mbéal an phobail
Téacs caighdeánach
bheadh sé i mbéal an phobail
Béarla
he’d be the talk of the town
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh
Leathanach 218
Buntéacs
ní rabh an dara suidhe sa bhuailidh ann
Téacs caighdeánach
ní rabh an dara suí sa bhuaile ann
Béarla
there was no alternative
Téamaí
Mothúcháin, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Nath
