Leathanach 7
Buntéacs
is beag a’ t-aithleá beag sgoithfeas den chraoibh é
Téacs caighdeánach
is beag an t-aithleá beag a scoithfidh den chraobh é
Béarla
a little light breeze would be enough to blow it from the branch
Téamaí
Aimsir agus am, Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 7
Buntéacs
mar adubhairt fear na h-eagna, deireadh gach sláinte osna
Téacs caighdeánach
mar a dúirt fear na heagna, deireadh gach sláinte osna
Béarla
as the wise man said, death awaits all
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 9
Buntéacs
Bhí cor curtha ar a’ bhás agat
Téacs caighdeánach
Bhí cor curtha ar an bhás agat
Béarla
You gave death the slip
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 12
Buntéacs
i ndéis a’ bháis a’ breitheamhnas
Téacs caighdeánach
i ndéis an bháis an breithiúnas
Béarla
after death the judgement
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 12
Buntéacs
ceathramha de mhart
Téacs caighdeánach
ceathrú de mhart
Béarla
a side of beef
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Bia agus deoch
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 15
Buntéacs
mora na maidine duit
Téacs caighdeánach
mora na maidine duit
Béarla
good morning
Téamaí
Aimsir agus am, Beannachtaí agus mallachtaí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 21
Buntéacs
B’fhada go bhfaghthaidhe an fhaill le linn Bhaloir Mhóir na mBéimeann
Téacs caighdeánach
B’fhada go bhfaghfí an fhaill le linn Bhaloir Mhóir na mBéimeanna
Béarla
Such a thing would never have happened during the time of Balor’s reign
Téamaí
Béaloideas agus seanchas, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 24
Buntéacs
go bhfionnfadh sé
Téacs caighdeánach
go bhfionnfadh sé
Béarla
so that he would find out
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 26
Buntéacs
beidh daor ort
Téacs caighdeánach
beidh daor ort
Béarla
you’ll be sorry
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
is dona an dáimh a d’imir sé ort
Téacs caighdeánach
is dona an dáimh a d’imir sé ort
Béarla
he showed little fellow-feeling with you
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 27
Buntéacs
congnamh
Téacs caighdeánach
cúnamh
Béarla
help, assistance
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 31
Buntéacs
is caol thig duine
Téacs caighdeánach
is caol a thagann duine
Béarla
where there is life there is hope, people survive many close shaves
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 32
Buntéacs
chneasuigh an chneadh
Téacs caighdeánach
chneasaigh an chneá
Béarla
the wound healed
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
seachain gach rud bhaineas a’ croidhe
Téacs caighdeánach
seachain gach rud a bhaineann an croí
Béarla
avoid all matters of the heart
Téamaí
Baill choirp, Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 33
Buntéacs
gan leigean do áilne na h-ainnire aoibhneas a chur air
Téacs caighdeánach
gan ligean d’áille na hainnire aoibhneas a chur air
Béarla
not to let a beautiful woman enchant him
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 33
Buntéacs
ba é an bás deireadh gach sgéil agus an uaigh deireadh gach fáruis
Téacs caighdeánach
ba é an bás deireadh gach scéil agus an uaigh deireadh gach árais
Béarla
death triumphs over all and the grave is the last abode
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 34
Buntéacs
agus a’ cath briste ortha
Téacs caighdeánach
agus an cath briste orthu
Béarla
their having lost the battle
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 37
Buntéacs
coróin spíne
Téacs caighdeánach
coróin spíne
Béarla
crown of thorns
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Focal aonair, Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
fuaigheadh do’n ádhmad le spící iarainn é
Téacs caighdeánach
fuadh den adhmad le spící iarainn é
Béarla
he was be nailed to the cross with spikes
Téamaí
Dlí, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
ar chrann na croiche
Téacs caighdeánach
ar chrann na croiche
Béarla
on the crucifix
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 37
Buntéacs
a’ gabháil i ndeabhaidh le n-a námhaid
Téacs caighdeánach
ag gabháil i ndeabhaidh lena namhaid
Béarla
to cross swords with the enemy
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 38
Buntéacs
ar aon bharr amháin creatha
Téacs caighdeánach
ar aon bharr amháin creatha
Béarla
shaking all over
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 40
Buntéacs
a’ teilgean teineadh
Téacs caighdeánach
ag teilgean tine
Béarla
belching fire
Téamaí
Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
agus a’ bás ar a dhruim
Téacs caighdeánach
agus an bás ar a dhroim
Béarla
he is near death; Death is out to get him
Leathanach 41
Buntéacs
ar na gaobhair
Téacs caighdeánach
ar na gaobhair
Béarla
in the vicinity
Téamaí
Tíreolaíocht - tírdhreach - áit
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 41
Buntéacs
is olc an airidh ort é
Téacs caighdeánach
is olc an airí ort é
Béarla
you deserve it
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
éiric bháis bhur n-athar a bhaint as Fionn
Téacs caighdeánach
éiric bháis bhur n-athar a bhaint as Fionn
Béarla
to exact revenge of your father’s death on Fionn
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 43
Buntéacs
oidheadh
Téacs caighdeánach
oidhe
Béarla
slaying; violent death; tragedy
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 44
Buntéacs
crann sleighe
Téacs caighdeánach
crann sleá
Béarla
javelin, spear staff
Téamaí
Míleata
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 47
Buntéacs
an chuid is lugha de’n troid a’ chuid is fearr
Téacs caighdeánach
an chuid is lú den troid an chuid is fearr
Béarla
the least fighting done the better
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 47
Buntéacs
a’ dara craobh
Téacs caighdeánach
an dara craobh
Béarla
second place (in contest)
Téamaí
Caithimh aimsire - cluichí - spóirt
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 48
Buntéacs
seachain d’aimhleas nuair atá breith ar do leas agat
Téacs caighdeánach
seachain d’aimhleas nuair atá breith ar do leas agat
Béarla
avoid bringing harm to yourself when there’s no need
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 48
Buntéacs
is buaine bladh ná saoghal
Téacs caighdeánach
is buaine bladh ná saol
Béarla
fame lives on after death
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 49
Buntéacs
ceangal na gcúig gcaol
Téacs caighdeánach
ceangal na gcúig gcaol
Béarla
bound hand and foot
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 49
Buntéacs
a’ leigean a sgíthe
Téacs caighdeánach
ag ligean a scíthe
Béarla
resting
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 51
Buntéacs
ná fág a dhath i muinighín a chosamhlachta
Téacs caighdeánach
ná fág a dhath i muinín a chosúlachta
Béarla
don’t be fooled by his appearance
Téamaí
Tréithe daonna
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
ag cur thairis
Téacs caighdeánach
ag cur thairis
Béarla
giving off, complaining
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
fad is a ligfear réim le spíodóirí
Téacs caighdeánach
fad is a ligfear réim le spíodóirí
Béarla
as long as spies have their way (have the run of the place)
Téamaí
Polaitíocht - rialtas - tír/náisiún
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
tú féin a theilg thú féin chun báis
Téacs caighdeánach
tú féin a theilg thú féin chun báis
Béarla
you have condemned yourself to death
Téamaí
Bás - beatha - sláinte, Dlí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 56
Buntéacs
Tháinig an coiste amach agus d’fhógair siad a mbreith
Téacs caighdeánach
Tháinig an coiste amach agus d’fhógair siad a mbreith
Béarla
The jury came out and announced its verdict
Téamaí
Dlí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 57
Buntéacs
de dheoin nó d’ainneoin
Téacs caighdeánach
de dheoin nó d’ainneoin
Béarla
willingly or unwillingly
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 57
Buntéacs
nach breá a bhí a fhios agat cá raibh sí
Téacs caighdeánach
nach breá a bhí a fhios agat cá raibh sí
Béarla
isn’t it strange that you knew where it was (sarcasm)
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 59
Buntéacs
fallsgaoith
Téacs caighdeánach
falscaí
Béarla
mountain gorse fire / heather fire
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Talmhaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 62
Buntéacs
féacháil a bhítheas a chur air
Téacs caighdeánach
féachaint a bhíothas a chur air
Béarla
he was being tested
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 62
Buntéacs
ní chaoinfidh mac máthar thú
Téacs caighdeánach
ní chaoinfidh mac máthar thú
Béarla
there’s not a mother’s son will lament (your passing)
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 63
Buntéacs
i mbárach gheobhaidh siad Grádh Coisreagtha
Téacs caighdeánach
amárach gheobhaidh siad Grá Coisricthe
Béarla
they will be ordained tomorrow
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 65
Buntéacs
d’imthigh sé le drabhlás a’ tsaoghail
Téacs caighdeánach
d’imigh sé le drabhlás an tsaoil
Béarla
he led a dissolute life, went to the dogs
Téamaí
Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
Lá na h-Eiséirghe
Téacs caighdeánach
Lá an Aiséirí
Béarla
The Day of Resurrection
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 66
Buntéacs
acht mheath a mbaramhail ortha
Téacs caighdeánach
ach mheath a mbarúil orthu
Béarla
they were mistaken in their judgement or assumption
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 67
Buntéacs
ag amharc ar na gloiní mar bheadh eagla ortha nach dóbhtha a bhí siad daithe
Téacs caighdeánach
ag amharc ar na gloiní mar a bheadh eagla orthu nach dóibh a bhí siad daite
Béarla
looking at the glasses as if they feared they weren’t intended for them
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 67
Buntéacs
deichniúr den phaidrín
Téacs caighdeánach
deichniúr den phaidrín
Béarla
a decade of the rosary
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 70
Buntéacs
aimsir na géar-leanamhainte
Téacs caighdeánach
aimsir na géarleanúna
Béarla
in times of persecution (when the Penal Laws were in force)
Téamaí
Cúinsí sóisialta, Stair
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 72
Buntéacs
gur fhág a’ sagart taisgidh foluighthe i Rinn na bhFaoileann
Téacs caighdeánach
gur fhág an sagart taisce folaithe i Rinn na bhFaoileann
Béarla
that the priest left buried treasure in R.
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 73
Buntéacs
airgead a ligean amach ar ghaimbín
Téacs caighdeánach
airgead a ligean amach ar ghaimbín
Béarla
money lending
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 74
Buntéacs
ní raibh aige acht sgáthlán cheann-tuigheadh agus bhí na deora anuas
Téacs caighdeánach
ní raibh aige acht scáthlán ceann tuí agus bhí na deora anuas
Béarla
the only shelter he had was a leaking thatched roof
Téamaí
Aimsir agus am, Cúinsí pearsanta, Teach agus baile
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 75
Buntéacs
is mairg atá i n-a mhuinighin
Téacs caighdeánach
is mairg atá ina mhuinín
Béarla
it’s a pity having to depend on it
Téamaí
Cúinsí pearsanta
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 75
Buntéacs
ní fhuil neart air
Téacs caighdeánach
níl neart air
Béarla
it can’t be helped
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 75
Buntéacs
i bpianpháis
Téacs caighdeánach
i bpianpháis
Béarla
in agony
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 76
Buntéacs
’oiread is chuirfeadh fear ar a bhonnaibh
Téacs caighdeánach
a oiread is chuirfeadh fear ar a bhoinn
Béarla
enough to set a man up (materially)
Téamaí
Airgead - maoin - gnó, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 76
Buntéacs
agus a ádhbhar agam
Téacs caighdeánach
agus a ábhar agam
Béarla
and (I had) good reason for it
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 76
Buntéacs
a rinne mo shúile dom
Téacs caighdeánach
a rinne mo shúile dom
Béarla
that opened my eyes, taught me a lesson
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 78
Buntéacs
eadar speal is corrán
Téacs caighdeánach
idir speal is corrán
Béarla
between the haymaking and the harvesting
Téamaí
Aimsir agus am, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 78
Buntéacs
beidh teanga achrannach ag daoinibh
Téacs caighdeánach
beidh teanga achrannach ag daoine
Béarla
people will become quarrelsome
Téamaí
Baill choirp, Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 80
Buntéacs
ar mhéad a bróin
Téacs caighdeánach
ar mhéad a bróin
Béarla
however great her sorrow
Téamaí
Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 82
Buntéacs
sin an dual is fuide siar ar mo choigeáil
Téacs caighdeánach
sin an dual is faide siar ar mo choigeal
Béarla
that’s the least of my worries
Téamaí
Cúinsí pearsanta, Mothúcháin, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Meafar
Leathanach 82
Buntéacs
uair na cinneamhainte
Téacs caighdeánach
uair na cinniúna
Béarla
the hour of destiny
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 82
Buntéacs
go ndóighfear beo beathaidheach é
Téacs caighdeánach
go ndófar beo beathach é
Béarla
he will be burnt alive
Téamaí
Dlí
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 82
Buntéacs
ár is léirscrios
Téacs caighdeánach
ár is léirscrios
Béarla
massacre and devastation
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Míleata
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
tháinig an triuch air
Téacs caighdeánach
tháinig an triuch air
Béarla
he got whooping-cough
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
tháinig rabhán air
Téacs caighdeánach
tháinig rabhán air
Béarla
he took a spasm, prolonged fit (of coughing etc)
Téamaí
Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 83
Buntéacs
ní thig olc i dtír nach fearrde ’dhuine éigint
Téacs caighdeánach
ní thagann olc i dtír nach fearrde do dhuine éigin
Béarla
it’s an ill wind that blows nobody good
Téamaí
Farraige
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 83
Buntéacs
sgreadaidh gach éan fá n-a nead
Téacs caighdeánach
screadann gach éan faoina nead
Béarla
every mother mourns her own
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Seanfhocal
Leathanach 84
Buntéacs
ní h-é an saoghal seo ár bhfárus. Ní fhuil ann acht áit a ndéan duine moill bheag ghéarr ar a’ bhealach ’un na síorruidheachta”
Téacs caighdeánach
ní hé an saol seo ár n-áras. Níl ann ach áit a ndéanann duine moill bheag ghéarr ar an bhealach chun na síoríochta”
Béarla
this life is not our abode but a stop-over on our way to eternity
Téamaí
Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 84
Buntéacs
ar mhéad is bhí de thocht uirthi
Téacs caighdeánach
ar mhéad is bhí de thocht uirthi
Béarla
so great was her emotion
Téamaí
Iompar agus caidrimh, Mothúcháin
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 85
Buntéacs
nuair a rachadh an chúis go cnámh na huillinne
Téacs caighdeánach
nuair a rachadh an chúis go cnámh na huillinne
Béarla
when it would come to the crunch
Téamaí
Baill choirp
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 86
Buntéacs
ní raibh aiste ar bith a b’fhiú ar na balláin
Téacs caighdeánach
ní raibh aiste ar bith ab fhiú ar na balláin
Béarla
the bream weren’t biting much
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Caithimh aimsire - cluichí - spóirt, Farraige, Obair agus ceardaíocht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 86
Buntéacs
buille righin fadálach
Téacs caighdeánach
buille righin fadálach
Béarla
a long deliberate (rowing) stroke
Téamaí
Seoltóireacht agus bádóireacht
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 87
Buntéacs
shíl muid go rachadh againn
Téacs caighdeánach
shíl muid go rachadh againn
Béarla
we thought we would manage
Téamaí
Iompar agus caidrimh
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 88
Buntéacs
marbh-sholus
Téacs caighdeánach
marbhsholas
Béarla
dim light
Téamaí
Aimsir agus am
Gnéithe teanga
Focal aonair
Leathanach 89
Buntéacs
tharraing m’athair a’ chómhla amach ‘na dhiaidh
Téacs caighdeánach
tharraing m’athair an chomhla amach ina dhiaidh
Béarla
my father closed the door behind him
Téamaí
Teach agus baile, Teaghlach - muintir - pobal
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 91
Buntéacs
bhí bó ionlao le díol aige
Téacs caighdeánach
bhí bó ionlao le díol aige
Béarla
he had a cow in-calf to sell
Téamaí
Ainmhithe agus plandaí, Airgead - maoin - gnó, Cúinsí sóisialta, Obair agus ceardaíocht, Talmhaíocht
Leathanach 92
Buntéacs
nuair a bhí sé a’ gabháil faoi láimh Easbuig
Téacs caighdeánach
nuair a bhí sé ag gabháil faoi lámh Easpaig
Béarla
when he was making his confirmation
Téamaí
Baill choirp, Reiligiún agus creideamh
Gnéithe teanga
Nath
Leathanach 92
Buntéacs
aoigheacht do’n deoraidhe
Téacs caighdeánach
aíocht don deoraí
Béarla
hospitality for the stranger, traveller
Leathanach 92
Buntéacs
b’iomdha duine a marbadh le splannc
Téacs caighdeánach
b’iomaí duine a maraíodh le splanc
Béarla
many people have been killed by lightning
Téamaí
Aimsir agus am, Bás - beatha - sláinte
Gnéithe teanga
Frása suntasach teangeolaíoch
Leathanach 95
